Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hypatia”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
AlphamaEditor, thêm ref thiếu nội dung, thêm thể loại, Executed time: 00:00:30.1833437 using AWB
Dòng 5:
| birth_date = {{circa}} 350–370
| birth_place = [[Alexandria]], [[Ai Cập thuộc La Mã|tỉnh Ai Cập thuộc La Mã]], [[Đế quốc Đông La Mã]]
| death_date = 415 (tuổi khoảng 44–65)<ref name="Colavito-Petta">{{citechú bookthích sách|ref=harv|last1=Petta|first1=Adriano|last2=Colavito|first2=Antonino|title=Hypatia, scientist of Alexandria, 8th March 415 A.D.|url=https://books.google.com/books?id=79OvkQEACAAJ|year=2009|publisher=Lampi di stampa}}</ref>
| death_place = Alexandria, Tỉnh Ai Cập, Đế quốc Đông La Mã
| region = [[Triết học phương Tây]]
Dòng 15:
| influenced = [[Synesius thành Cyrene]]
}}
'''Hypatia thành Alexandria''' ({{IPAc-en|ˌ|h|aɪ|ˈ|p|eɪ|ʃ|ə|,_|-|ʃ|i|.|ə}};<ref>{{cite encyclopedia |title=Hypatia |encyclopedia=The American Heritage Dictionary of the English Language |year=2015 |publisher=Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company |url=https://www.ahdictionary.com/word/search.html?q=Hypatia }}</ref><ref>{{cite encyclopedia |title=Hypatia |encyclopedia=Collins English Dictionary |year=2015 |publisher=HarperCollins Publishers |url=http://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/hypatia }}</ref><ref>{{cite encyclopedia |title=Hypatia |encyclopedia=Oxford Dictionaries |year=2015 |publisher=Oxford University Press |url=http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/hypatia?q=Hypatia }}</ref> {{respell|hy|PAY|shə, -shee-ə}}; {{lang-grc-gre|Ὑπατία}} ''Hupatía''; sinh {{circa}} 350–370; chết 415 AD),<ref name="Colavito-Petta"/><ref name="MacTutorMath">[http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Biographies/Hypatia.html Hypatia of Alexandria], MacTutor History of Mathematics, School of Mathematics and Statistics, Univ. of St Andrews, Scotland. AccessedTruy cập 2015-11-19.</ref> là nhà toán học nữ, nhà thiên văn học, nhà phát minh người [[Hy Lạp]]<ref>{{Citechú bookthích sách|url=https://books.google.co.uk/books?id=oNoSjLwqAuQC&printsec=frontcover&dq=hypatia+of+alexandria&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjjxKCkwo_VAhXkA8AKHegHCVMQ6AEIRTAG#v=onepage&q=hypatia%20of%20alexandria&f=false|title=Hypatia: Mathematician, Inventor, and Philosopher|last=Donovan|first=Sandy|date=2008|publisher=Capstone|isbn=9780756537609|language=en}}</ref> đồng thời là một nữ triết gia tại [[Ai Cập thuộc La Mã|tỉnh Ai Cập thuộc La Mã]], sau này trở thành một phần lãnh thổ của [[Đế quốc Đông La Mã]].<ref name="socrates">{{Citechú thích booksách|title= Ecclesiastical History|author=Socrates of Constantinople|authorlink= Socrates of Constantinople |year= |publisher= |location= |isbn= |url = http://cosmopolis.com/alexandria/hypatia-bio-socrates.html}}</ref> Bà bị sát hại bởi một nhóm tín đồ Cơ Đốc giáo hội Ai Cập (''Coptic Christian'') khi họ cho rằng bà đã gây ra sự xáo trộn tôn giáo. Hypatia được tôn vinh như là "người bảo vệ khoa học chống lại tôn giáo"<ref>[[John William Draper]], as quoted in the 1996 ''The Literary Legend of Hypatia'' by Maria Dzielska</ref>, một vài người cho rằng cái chết của bà đã đánh dấu chấm dứt thời kỳ văn hóa cổ Hy Lạp<ref>Women Philosophers in the Ancient Greek World: Donning the Mantle, by Kathleen Wider. Hypatia © 1986 Đại học Indiana Press p. 49-50</ref><ref>Mangasarian, Mangasar Mugurditch. [[s:The Martyrdom of Hypatia|The Martyrdom of Hypatia]], 1915</ref>.
 
Là một nhà triết học theo học thuyết [[Platon]], Hypatia theo học tại trường của nhà tư tưởng thế kỷ thứ 3 [[Plotinus]].
 
==Cuộc đời==
Nhà toán học và triết gia Hypatia of Alexandria là con gái duy nhất của nhà toán học [[Theon thành Alexandria]] (c. 335–c. 405 AD).<ref name="Ockham">{{citechú thích web|url=http://www.abc.net.au/radionational/programs/ockhamsrazor/hypatia-of-alexandria/3565116|title=Ockham's Razor: Hypatia of Alexandria|accessdate=Julyngày 10, tháng 7 năm 2014|publisher=ABC Radio|date=Augustngày 3, tháng 8 năm 1997|author=Michael Deakin}}</ref> Năm sinh chính xác của cô vẫn đang được tranh luận, mặc dù có lẽ bà được sinh ra khoảng năm 350 và 360.<ref>{{Cite journal|last=Benedetto|first=Canio|last2=Isola|first2=Stefano|last3=Russo|first3=Lucio|date =2017-01- ngày 31 tháng 1 năm 2017 |title=Dating Hypatia’s birth : a probabilistic model|url=http://msp.org/memocs/2017/5-1/p02.xhtml|journal=[[Mathematics and Mechanics of Complex Systems]]|volume=5|issue=1|pages=19–40|doi=10.2140/memocs.2017.5.19|issn=2325-3444}}</ref> Bà được giáo dục tại thủ đô [[Athens]].
 
Khoảng năm 400, bà đã trở thành người đứng đầu của trường Neoplatonist School ở Alexandria,<ref>[http://www.inventions.org/culture/female/hypatia.html Multicultural Resource Center: Hypatia] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100906035321/http://www.inventions.org/culture/female/hypatia.html |date =2010-09-06 ngày 6 tháng 9 năm 2010}}</ref>{{sfn|Dzielska|1996|p=66}}<ref>''Historical Dictionary of Feminism'', by Janet K. Boles, Diane Long Hoeveler. p. 166.</ref> nơi bà đã truyền đạt kiến thức về [[Plato]] và [[Aristotle]] cho các học sinh, gồm cả những người ngoại giáo, Kito giáo và người ngoại quốc.<ref name="socrates" /><ref name="suda">{{cite web|url=http://www.stoa.org/sol-bin/search.pl?db=REAL&search_method=QUERY&login=guest&enlogin=guest&user_list=LIST&page_num=1&searchstr=Hypatia&field=hw_eng&num_per_page=100|title=Suda online, Upsilon 166|website=www.stoa.org}}</ref><ref>Bregman, J. (1982). "Synesius of Cyrene: Philosopher-bishop". Berkeley: University of California Press.</ref>
 
Mặc dù các nguồn từ thế kỷ thứ đương thời xác định Hypatia thành Alexandria như một học trò và giáo viên theo triết lý của Plato và Plotinus, hai trăm năm sau, giám mục Ai Cập [[người Copt]] thế kỷ thứ 7 là [[John of Nikiû]] lại nhận định bà như một kẻ ngoại giáo Hy Lạp, tuyên bố rằng "bà đã hiến dâng mọi khoảnh khắc cho ma thuật, các dụng cụ đo thiên thể và các nhạc cụ âm nhạc và bà đánh lừa nhiều người qua những mưu kế của quỷ [[Satan]]".<ref name="johnofnikiu">{{cite web|url=http://cosmopolis.com/alexandria/hypatia-bio-john.html |title=Chronicle 84.87–103 |publisher= |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100731135526/http://www.cosmopolis.com/alexandria/hypatia-bio-john.html |archivedate=2010-07-31 |df= }}</ref><ref>John, Bishop of Nikiû, Chronicle 84.87–103</ref> Tuy nhiên, không phải tất cả các tín đồ Kitô hữu đều có thái độ thù địch đối với bà: một số Kitô hữu thậm chí còn sử dụng Hypatia như là biểu tượng của đức hạnh.<ref name="socrates" /> Sử gia Kitô giáo đương thời Socrates thành [[Constantinople]] đã miêu tả bà trong cuốn sách ''Ecclesiastical History'' của mình:
 
{{quote|Có một phụ nữ ở Alexandria tên là Hypatia, con gái của triết gia Theon, người đã đạt được những thành tựu như vậy trong văn học và khoa học, vượt xa tất cả các triết gia trong thời đại của mình. Sau khi tốt nghiệp trường Plato và Plotinus, cô giải thích các nguyên tắc của triết học cho các thính giả của mình, nhiều người trong số họ đến từ xa để nhận được hướng dẫn của cô. Do tính tự chủ và thoải mái trong ứng xử mà cô đã thu được kết quả trong việc rèn luyện trí tuệ, cô không thường xuyên xuất hiện trước công chúng trong sự hiện diện của các quan tòa. Cô cũng không cảm thấy bận tâm khi đi đến một cuộc họp của đàn ông. Với tất cả nam giới vì phẩm giá và đức hạnh phi thường của cô lại càng ngưỡng mộ cô nhiều hơn.<ref name="socrates" />}}
Dòng 45:
[[Thể loại:Sinh thế kỷ 4]]
[[Thể loại:Nhà nữ toán học]]
[[Thể loại:Người Ai Cập thế kỷ 4]]
[[Thể loại:Người Ai Cập thế kỷ 5]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Hypatia”