|
'''Chùa Keo''' là tên gọi của một số ngôi chùa cổ ở Việt Nam. Một số ngôi chùa Keo cổ được biết đến nhiều nhất là:
{{for|chùa cùng tên ở Hà Nội|chùa Keo (Hà Nội)}}
{{Chùa Việt Nam
| name = Chùa Keo<br>神光寺 (Thần Quang tự)
| img = Chuakeothaibinh.jpg
| img_size = 250
| img_capt = Gác chuông chùa
| denomination =
| founded = [[1061]]
| closed =
| founder =
| teacher =
| director =
| roshi =
| abbot =
| priest =
| rinpoche =
| reverend =
| address = xã Duy Nhất, huyện [[Vũ Thư]], tỉnh [[Thái Bình]]
| country = {{flagicon|Vietnam}} Việt Nam
| website =
}}
'''Chùa Keo''' (tên chữ: '''Thần Quang tự''' 神光寺) là một ngôi [[chùa]] ở xã Duy Nhất, huyện [[Vũ Thư]], tỉnh [[Thái Bình]], [[Việt Nam]], được xây dựng từ năm [[1061]] dưới thời [[Lý Thánh Tông]] ở hương Giao Thuỷ ven [[sông Hồng]]. Ban đầu, chùa có tên là '''Nghiêm Quang tự''', đến năm [[1167]] mới đổi thành '''Thần Quang tự'''. Vì Giao Thủy có tên Nôm là Keo, nên ngôi chùa này cũng được gọi là chùa Keo.
* [[Chùa Keo (Thái Bình)|'''Chùa Keo''' ở Thái Bình]], còn được gọi là chùa '''Keo Thượng''', ở làng Dũng Nhuệ, xã Duy Nhất, huyện [[Vũ Thư]], tỉnh [[Thái Bình]].
==Lịch sử==
* [[Chùa Keo Hành Thiện|Chùa Keo ở Nam Định]], còn được gọi là chùa '''Keo Hạ''' hoặc '''Keo Hành Thiện''', ở làng Hành Thiện, xã Xuân Hồng, huyện [[Xuân Trường]], [[Nam Định]].
Năm [[1611]], nước [[sông Hồng]] lên to, làm ngập làng nơi có chùa. Một bộ phận dân cư dời đi nơi khác, xây dựng ngôi chùa Keo mới, thường được gọi là chùa Keo Dưới hay chùa Keo Hành Thiện (nay ở xã Xuân Hồng, huyện Xuân Thuỷ, [[Nam Định]]). Một bộ phận dân cư dời sang tả ngạn sông Hồng, lập làng Dũng Nhuệ trên đất [[Thái Bình]] và cũng dựng lên một ngôi chùa, gọi là chùa Keo Trên, tức ngôi chùa đang nói tới ở đây. Công việc xây dựng ngôi chùa này được bắt đầu từ năm [[1630]] và hoàn thành vào năm [[1632]] theo phong cách kiến trúc thời Lê, nhờ sự vận động của bà Lại Thị Ngọc, vợ Tuần Thọ Hầu Hoàng Nhân Dũng và Đông Cung Vương phi Trịnh Thị Ngọc Thọ. Chùa được trùng tu nhiều lần, vào các năm [[1689]], [[1707]], [[1941]]... Lần trùng tu năm [[1941]], có sự giúp đỡ của [[Trường Viễn Đông Bác Cổ Pháp]].
* [[Chùa Keo (Hà Nội)|Chùa Keo ở Hà Nội]], còn được gọi là chùa '''Báo Ân''', ở làng Chè, xã Kim Sơn, huyện [[Gia Lâm]], [[Hà Nội]]
==Kiến trúc==
Văn bia và địa bạ chùa Keo còn ghi lại diện tích toàn khu kiến trúc chùa rộng khoảng 58.000 [[m²]], gồm nhiều ngôi nhà làm thành những cụm kiến trúc khác nhau. Hiện nay toàn bộ kiến trúc chùa còn lại 17 công trình gồm 128 gian xây dựng theo kiểu "Nội công ngoại quốc".
Từ cột cờ bằng [[gỗ chò]] thẳng tắp cao 25 [[mét|m]] ở ngoài cùng, đi qua một sân lát [[đá]], khách sẽ đến tam quan ngoại, hồ sen, tam quan nội với bộ cánh cửa, cao 2 m, rộng 2,6 m, chạm một ổ rồng với rồng mẹ và rồng con, chầu mặt nguyệt. Nếu đôi cánh cửa ở [[chùa Phổ Minh]] tiêu biểu cho kiến trúc đời [[nhà Trần]] thì đôi cánh cửa chùa Keo tiêu biểu cho kiến trúc đời [[nhà Lê]].
Qua tam quan, đi tiếp vào chùa, gặp ở hai bên 24 gian hành lang là khách hành hương sắm lễ vào Chùa lễ Phật và lễ Thánh.
Đi đến phần chùa thờ [[Phật]], gồm ba ngôi nhà nối vào nhau. Ngôi nhà ở ngoài, gọi là chùa Hộ, ngôi nhà ở giữa gọi là ống muống và ngôi nhà trong là Phật điện. Đặc biệt ở đây có tượng [[Thích Ca]] nhập [[Niết bàn]], tượng [[Quan Thế Âm|Bồ Tát Quan Âm Chuẩn Đề]] đặt giữa tượng [[Văn Thù Bồ Tát]] và [[Phổ Hiền Bồ Tát]]. Toàn bộ khu thờ Phật của Chùa Keo có gần 100 pho tượng.
Chùa ngoài thờ Phật, còn thờ [[Không Lộ]] - [[Lý Quốc Sư]]. Toàn bộ công trình đều làm bằng [[gỗ lim]] và là nơi được các nghệ nhân điêu khắc thời [[nhà Hậu Lê]] chạm khắc rất tinh xảo.
Sau khu thờ Phật là khu thờ thánh. Tại hội chùa Keo, sau khi đã có những nghi lễ như mọi hội chùa khác, thì diễn ra trò chơi kéo nứa lấy lửa, nấu xôi, nấu chè và nấu cơm chay để mang cúng Thánh. Phía ngoài có một giếng nước. Thành giếng xếp bằng 36 cối đá thủng đã từng dùng giã [[gạo]] nuôi thợ xây chùa từ xưa.
Đáng kể và tiêu biểu nhất ở đây là kiến trúc tòa gác chuông chùa Keo. Gác chuông chùa Keo là một kiến trúc đẹp, cao 11,04 m, có 3 tầng mái,kết cấu bằng những con sơn chồng lên nhau. Bộ khung gác chuông làm bằng gỗ liên kết với nhau bằng mộng, nâng bổng 12 mái ngói với 12 đao loan uốn cong dáng vẻ thanh thoát, nhẹ nhàng. Gác chuông được dựng trên một nền gạch xây vuông vắn. Ở tầng một có treo một [[khánh đá]] cao 1,20 m. Tầng hai có quả chuông đồng lớn đúc năm [[1686]] cao 1,30 m, đường kính 1 m. Hai quả chuông nhỏ treo ở tầng ba và tầng thượng cao 0,62 m, đường kính 0,69 m đều được đúc năm [[1796]].
Hai hành lang chạy dài từ chùa Hộ nối với nhà tổ và nhà trai sát gác chuông, bao quanh toàn bộ chùa.
Đến thăm chùa, ta có thể nhìn thấy những đồ thờ quý giá tương truyền là đồ dùng của Thiền sư Không Lộ như bộ tràng hạt bằng [[ngà]], một bình vôi to và ba vỏ ốc lóng lánh như dát [[vàng]] mà tương truyền rằng chính do Không Lộ nhặt được thuở còn làm nghề đánh cá và giữ làm chén uống nước trong những năm tháng tu hành.
Trải qua gần 400 năm tu bổ, tôn tạo, chùa Keo vẫn giữ nguyên bản sắc kiến trúc độc đáo của mình. Gác chuông với bộ mái kết cấu gần 100 đàn đầu voi là viên ngọc quý trong gia tài kiến trúc Việt Nam. Bộ cánh cửa chạm rồng là bộ cửa độc đáo của cả nước. Chùa còn bảo lưu được hàng trăm tượng Pháp và đồ tế thời Lê. Có thể nói Chùa Keo là một bảo tàng nghệ thuật đầu [[thế kỷ 17]], với nhiều kiệt tác đặc sắc.
Hằng năm vào ngày mùng 4 tháng giêng [[Âm lịch]], nhân dân làng Keo lại mở hội xuân ngay ở ngôi chùa mang tên làng.
Hơn chín tháng sau, vào các ngày 13, 14, 15 tháng 9 Âm lịch, chùa Keo lại mở hội mùa thu. Đây là hội chính, kỷ niệm 100 ngày Thiền sư Không Lộ ([[1016]]-[[1094]]), người sáng lập ngôi chùa, qua đời (ngày 3 tháng 6 Âm lịch).
Trong ngày hội, người ta tổ chức lễ rước kiệu, hương án, long đình, thuyền rồng và tiểu đỉnh. Trong chùa thì có cuộc thi diễn xướng về đề tài lục cúng: hương, đăng, hoa, trà, quả, thực, thật sinh động.
Có câu ca dao về hội chùa Keo:
:::''Dù cho cha đánh mẹ treo,''
:::''Em không bỏ hội chùa Keo hôm rằm.''
==Liên kết ngoài==
* [http://www.thaibinh.gov.vn/end-user/index.asp?website_id=39&menu_id=519&parent_menu_id=519&article_id=1651&fuseaction=DISPLAY_SINGLE_ARTICLE Chùa Keo, Thái Bình]
* [http://my.opera.com/designervn/blog/chua-keo-hanh-thien-que-toi Chùa Keo Hành Thiện -Ảnh- (Nam Định)]
* [http://my.opera.com/designervn/blog/le-hoi-chua-keo-hanh-thien Lễ Hội Chùa Keo Hành Thiện -Ảnh- (Nam Định)] (Tg: Vũ Quang Thành)
* [http://e-cadao.com/queta/Ditich_Chuakeo.htm Chùa Keo ở trang mạng E-cadao.com]
{{Commonscat|Chùa Keo}}
[[Thể loại:chùa Việt Nam]]
[[Thể loại:Chùa tại Thái Bình|Keo]]
[[Thể loại:Vũ Thư]]
[[en:Keo Temple]]
| 