|
==Tổng quan==
Khu di tích đền Gia Loan - chùa Biện Sơn là nơi tưởng nhớ vị tướng [[Nguyễn Khoan]] từ thời [[12 sứ quân]] trị vì trên vị trí cát cứ của ông xưa kia. Ông là người lập ấp và cai quản ở vùng Tam Đái từ thời Vua Ngô Quyền. Khi [[Dương Tam Kha]] cướp ngôi nhà Ngô, các nơi không thuần phục nổi dẫn đến tình trạng [[loạn 12 sứ quân]]. Trước cảnh đất nước rối ren loạn lạc, để giữ đất, giữ dân, tướng [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Khắc Khoan]] đã chiêu mộ và huấn luyện dân binh, gây dựng lên một sứ quân đệ nhất ở vùng Tam Đái và trở thành một trong [[12 sứ quân]] hùng cường nhất, tồn tại hơn 20 năm trong [[lịch sử Việt Nam]].
Khu vực Tam Đái xưa, tức Yên Lạc nay vốn nổi tiếng trù phú với câu ca "''Nhất Tam Đái, nhị Khoái Châu''". NayNơi đây có Đồng Đậu là một di chỉ cư trú của người Việt cổ lớn nhất ở trung tâm vùng tam giác [[châu thổ Bắcsông BộHồng]], phạm vi diện tích phân bố rộng nhất, tầng văn hoá dày nhất, chứa đựng khối lượng hiện vật khảo cổ rất lớn và phong phú.<ref>[http://vinhphuc.tourism.vn/index.php?cat=1501&itemid=392 Di chỉ khảo cổ học Đồng Đậu]</ref> Vốn gắn bó với vùng Tam Đái, lại có nhiều công ơn với nhân dân trong vùng, thời loạn lạc, [[Nguyễn Khoan]] dần xây dựng thế lực riêng, nghiễm nhiên trở thành một sứ quân mạnh. Ông tự xưng Nguyễn ''Thái Bình'', tước ''Quảng Trí Quân'' tức vị Vua có tài năng đức độ, cai trị triều đình nhỏ ở Tam Đái.
Về quân sự, ôngNguyễn Thái Bình xây dựng thủ phủ trên gò Biện Sơn và đóng đồn ở gò Đồng Đậu, chiêu mộ và huấn luyện dân binh để xây dựng lực lượng quân sự. Tuy nhiên, ông cũng chú ý đến phát triển kinh tế, chủ trương khuyến khích và chăm sóc nghề nông, canh tân tập tục nông thôn, xây dựng được vùng Tam Đái được thái bình thịnh trị, nhân dân ấm no vui vẻ. Để tưởng nhớ công ơn của ông, nhân dân thị trấn [[Yên Lạc]] lập đền thờ và tôn ông làm Thành hoàng. <ref>[https://vinhphuc.gov.vn/ct/cms/tintuc/Lists/VanHoaXaHoi/View_Detail.aspx?ItemID=4769 Về với sông Loan, núi Biện]</ref>
Nhà sử học Phan Huy Chú khi viết về các bậc đế vương cũng đã xếp tướng Nguyễn Khắc Khoan vào “dòng“''dòng chính thống các bậc đế vương”vương''” như các hàng đế vương khác trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Và với mỗi người dân [[Yên Lạc (thị trấn)|Thị trấn Yên Lạc]] hôm nay, Đền Gia Loan vẫn hiện hữu, gợi bao ký ức về một người anh hùng hào kiệt, một “Thành hoàng Quảng Trí hiển ứng linh thiêng đại vương”.<ref>[http://yenlac.vinhphuc.gov.vn/pages/Detail.aspx?newsid=714 Yên Lạc - Đất của những danh nhân]</ref>
==Đền Gia Loan==
|
