Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lê Chiêu Thống”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Dòng 74:
== Nỗ lực củng cố vương quyền ==
{{Xem thêm|Trịnh Bồng}}
Tháng Tám năm Bính Ngọ (1786), [[Nguyễn Nhạc]] ra [[Thăng Long]] rồi bất ngờ cùng Nguyễn Huệ bỏ vào nam mà không hề báo cho Chiêu Thống. Chiêu Thống không đủ uy tín và tài năng để khôi phục lại vương quyền, dẫn đến cảnh "hào mục các nơi chiếm giữ châu quận, chiêu tập binh mã, đều mượn danh nghĩa "bảo vệ"<ref name=KDVSTGCM46 />
{{cquote|
''Trước kia cơ nghiệp nhà ta giữa chừng đổ nát, chính quyền do trong tay họ Trịnh, việc tế tự thì về quả nhân. Đấy là một thời kỳ. Nhưng nay lòng trời oán ghét họa loạn, phó thác quyền bính cho một mình ta. Một nước hai vua, có lẽ nào cứ giữ làm thể lệ được?''<ref name=KDVSTGCM46 />.
Dòng 84:
[[Khâm định Việt sử Thông giám cương mục|Khâm định Việt sử Thông giám Cương mục]] nhận xét:
{{cquote|
''
}}
Mâu thuẫn giữa cung vua và phủ chúa lên đến đỉnh điểm và bùng phát thành bạo lực vào tháng 11 năm Bính Ngọ (1786), sau sự kiện Dương Trọng Khiêm. Khiêm là một trong những người ủng hộ mạnh mẽ việc khôi phục quyền hành của chúa Trịnh và được Trịnh Bồng đền đáp bằng chức coi giữ bộ Hộ, trông coi về tài chính, thuế khóa. Tuy nhiên, do lo sợ nhà vua khôi phục lại quyền lực, Khiêm xui Trịnh Bồng làm việc phế lập. Bồng nghe theo, sai Nguyễn Mậu Nễ và Bùi Nhuận đang đêm đem quân vào cung khuyết. Hoàng Phùng Cơ nghe tin, sợ bị mang tiếng xấu cùng phe với quân tạo phản, đem quân chặn Mậu Nễ. Mậu Nễ không dám đánh, buộc phải lui quân.
Dòng 93:
{{Xem thêm|Nguyễn Hữu Chỉnh|Vũ Văn Nhậm}}
Tháng 12 năm Bính Ngọ, Chiêu Thống thứ nhất (1786), sau khi Nguyễn Hữu Chỉnh đánh tan quân họ Trịnh, vào Thăng Long, Chiêu Thống bèn bổ dụng Chỉnh là Đại tư đồ, phong tước Bằng trung công. Chiêu Thống từ đấy dựa cả vào Hữu Chỉnh. Chỉnh nắm binh quyền, dần dần ép Chiêu Thống cả trong việc bổ nhiệm quan chức, sắp đặt chính sự. ''Cương mục'' chép:
{{cquote|
''
}}
Chiêu Thống lại tìm cách giết Chỉnh, nhưng [[Vũ Trinh]] can ngăn, mới thôi. Chỉnh phong thanh biết chuyện, từ đó bỏ luôn cả lễ triều yết. Tuy nhiên, Chỉnh vẫn giữ danh nghĩa tôn phù vua Lê. Sau đó, cùng bộ hạ là [[Hoàng Viết Tuyển]], Chỉnh lần lượt diệt các thế lực chống đối nhà Lê ở Bắc Hà
Tháng 11 năm Đinh Mùi, Chiêu Thống thứ nhất (1787). Quân Tây Sơn do [[Vũ Văn Nhậm]] chỉ huy tấn công Bắc Hà. Chiêu Thống sai Nguyễn Hữu Chỉnh đem quân chống cự, nhưng trong trận đánh lớn trên [[sông Thanh Quyết]], bị Văn Nhậm đánh tan. Hữu Chỉnh và Hữu Du chỉ kịp đem vài trăm quân chạy về Thăng Long.
Dòng 107:
== Cầu viện Mãn Thanh ==
[[Hình:Chinese officials receiving depossed Vietnamese Emperor Le Chieu Thong.jpg|nhỏ|phải|330px|Lê Chiêu Thống tới bản doanh quân Thanh]]
Sau đó, Chiêu Thống lẩn quất chạy trốn quân Vũ Văn Nhậm ở mạn bắc sông Nguyệt Đức, khi thì ở huyện
Trước kia, khi [[hoàng thái hậu|thái hậu]] là mẹ vua đến Cao Bằng, bị các thế lực cát cứ địa phương uy hiếp, bầy tôi nhà Lê là Đốc đồng Nguyễn Huy Túc, phiên thần Địch quận công Hoàng Ích Hiểu, tụng thần [[Lê Quýnh]] và Nguyễn Quốc Đống bảo vệ thái hậu và con trai Chiêu Thống qua cửa ải [[Thủy Khẩu]] chạy sang [[Long Châu]] nhà Thanh, gặp Tổng đốc [[Lưỡng Quảng]] [[Tôn Sĩ Nghị]] và Tuần phủ [[Quảng Tây]] Tôn Vĩnh Thanh cầu xin cứu viện.
Nhà Thanh bèn nhân dịp đấy định thôn tính luôn An Nam. ''Cương mục'' viết:
{{cquote|
''
Vua Thanh thuận cho, Sĩ Nghị bèn điều động quân bốn tỉnh [[Quảng Đông]], Quảng Tây, [[Vân Nam]] và [[Quý Châu]] kéo sang [[Đại Việt]], sai Lê Quýnh, Nguyễn Quốc Đống về tâu lại với Chiêu Thống. Vua bấy giờ mới biết, bèn sai Tham tri chính sự Lê Duy Đản và Hàn lâm hiệu thảo Trần Danh Án đi đường tắt lên đón quân [[nhà Thanh]].▼
▲Vua Thanh thuận cho, Sĩ Nghị bèn điều động quân bốn tỉnh [[Quảng Đông]], Quảng Tây, [[Vân Nam]] và [[Quý Châu]] kéo sang [[Đại Việt]], sai Lê Quýnh, Nguyễn Quốc Đống về tâu lại với Chiêu Thống. Vua bấy giờ mới biết, bèn sai Tham tri chính sự Lê Duy Đản và Hàn lâm hiệu thảo Trần Danh Án đi đường tắt lên đón quân [[nhà Thanh]]
Quân Thanh sang, quân Tây Sơn không đón đánh mà bỏ Thăng Long lui về giữ [[Tam Điệp]]. Tháng 10 năm Mậu Thân (1788), quân Thanh do Tôn Sĩ Nghị chỉ huy đưa Chiêu Thống về Thăng Long. Nhà Thanh phong cho Chiêu Thống làm An Nam quốc vương. Kể từ đây, Chiêu Thống tin tưởng hoàn toàn vào nhà Thanh. Dù trở lại ngôi vua, Chiêu Thống thực sự chỉ là bù nhìn của quân Thanh. Việc chủ yếu của vua lúc đó là luận công những người hộ giá và trị tội những người theo Tây Sơn. Ngoài ra, việc trong ngoài đều trong tay Sĩ Nghị.
''Cương mục'' nhận xét:
{{cquote|
''
}}
Hàng 127 ⟶ 126:
Tháng giêng năm Kỷ Dậu (1789), [[Nguyễn Huệ|Quang Trung]] (Nguyễn Huệ khi đó đã xưng hoàng đế) kéo quân ra Bắc Hà, chỉ một trận quét sạch 29 vạn quân Thanh, vua lại phải theo bại quân nhà Thanh chạy sang Trung Quốc. Chiêu Thống lại tiếp tục xin nhà Thanh cho quân cứu viện. Nhà Thanh, phần sợ Quang Trung, phần đã ngán ngẩm việc chinh chiến, chỉ hứa hão với Chiêu Thống mà không cho quân. Thân vương nhà Thanh là [[Phúc Khang An]] hứa giúp quân cho Chiêu Thống, nhưng lại tâu với vua Thanh [[Càn Long]] rằng Chiêu Thống không còn muốn trở về. Tháng tư năm đó, theo lời tâu của [[Hòa Thân]] và Phúc Khang An, Càn Long phong Nguyễn Huệ là An Nam quốc vương và nhận tiếp sứ của nhà Tây Sơn.
Thế nhưng, Chiêu Thống vẫn chưa thôi mộng phục quốc. ''Cương mục'' chép:
{{cquote|
''
}}
[[Tháng năm|Tháng 5]] năm Nhâm Tý, tức năm Càn Long thứ 57 (1792), con trai chết, Chiêu Thống thất vọng và chán nản, lâm bệnh rồi qua đời ngày 16 tháng 10 (
Năm 1802, sau khi [[Gia Long|Nguyễn Ánh]] lên ngôi [[Hoàng đế]], mở đầu thời kỳ [[nhà Nguyễn]], đã cho sứ giả sang thông hiếu và quy phục [[nhà Thanh]]. Nhân đó các bầy tôi nhà Hậu Lê dâng biểu xin trở về nước nhà. Năm 1804, vua [[Gia Khánh]] nhà Thanh cho phép đưa linh cữu vua Lê, thái hậu và con trai Chiêu Thống về nước. Tháng 11 cùng năm táng nhà vua ở lăng Bàn Thạch.
Hàng 137 ⟶ 136:
== Phê phán ==
Lê Chiêu Thống bị giới làm sử đời sau phê phán gay gắt. Các tác giả [[Ngô gia văn phái]] thân [[Nhà Tây Sơn|Tây Sơn]] trong [[tiểu thuyết]] [[Hoàng Lê nhất thống chí]] viết:
▲"''Tuy vua Lê đã được phong vương, nhưng giấy tờ đưa đi các nơi, đều dùng niên hiệu Càn Long. Vì có Nghị ở đấy nên không dám dùng niên hiệu Chiêu Thống. Ngày ngày sau buổi chầu, vua lại tới chờ ở doanh của Nghị để nghe truyền việc quân, việc nước. Vua cưỡi ngựa đi trước, Lê Quýnh cưỡi ngựa đi sau, quân lính hộ vệ chỉ vài chục người. Người trong kinh có kẻ không biết là vua. Hoặc có người biết, thì họ nói riêng với nhau rằng:''
Tuy nhiên, [[nhà Nguyễn]] do Nguyễn Ánh thành lập ra sau đó, lại nhìn nhận khá rộng lượng với Chiêu Thống.
Hàng 147 ⟶ 144:
Hoàng đế [[Tự Đức]] có lời phê về Chiêu Thống, đại ý nói:
{{cquote|
}}
|