Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Phong trào chống sưu thuế Trung Kỳ 1908”

Đơn cử như lúc bấy giờ theo lịnh nhà cầm quyền Pháp, người dân phải đào sông Cu Nhí để chở than từ [[Nông Sơn]] ra [[Đà Nẵng]], đắp đường dẫn tới mỏ [[vàng]] [[Bồng Miêu]], đắp đường từ [[Đà Nẵng]] đến đèo Ai Lao,...làm cho dân tình thán oán vì quá đỗi cực nhọc và bất công. Cái bi kịch xã hội này được diễn tả trong mấy câu ca sau:

:''Quan trên ỷ thế nhiều lời hiếp dân...<ref name="VSTB">''Việt sử tân biên'', sách đã dẫn, tr. 414-415.</ref>

BênhBấy vực dân nghèogiờ, nhóm chỉ huy [[cuộc vậnphong độngtrào Duy Tân]] (do [[Phan Châu Trinh]] đề xướng năm [[1906]]), bènngày tổcàng chứcphát mộttriển cuộcmạnh, biểutrong tìnhlúc quynhân môdân cốt[[Trung Kỳ]] đang điêu đứng vì nạn sưu thuế, đã làm chobùng chínhlên quyềncuộc thựcđấu dântranh và"chống phongđi kiếnphu, thayđòi đổigiảm chínhsưu sáchthuế" vàquyết cảiliệt của giới dân nghèo thiệnở tìnhcác hìnhtỉnh trênnày.

Nhờ có sự can thiệp của Hội nhânNhân quyền Pháp, [[Phan Châu Trinh]] được trả tự do trước thời hạn và đưa về [[Mỹ Tho]] để chịu sự quản thúc ([[1911]]). Cũng trong năm này, theo yêu cầu của ông, ông được nhà cầm quyền thực dân cho đi [[Pháp]] cùng với con trai là Phan Châu Dật.

:''Phong trào chống sưu thuế [[Trung Kỳ]] ([[1908]]) thực sự là một cuộc đấu tranh công khai, có phần tự phát của người dân nghèo bị áp bức nhằm đòi hỏi chính quyền thực dân thực hiện những cải cách dân chủ...Nhưng Tuy phong tràovì cóthiếu sự lãnh đạo của các thành viên cốt cán của cuộc vận động Duy Tân, nhưng do hình thức đấu tranh rất mới, và cũng vì xu hướng và chính kiến không giống nhau ở bộ phận tổ chức (đãchặt nói ở trên) nênchẽ, phong trào có lúc đã hăngbị háiđàn quááp độ,và khiếncuối nhàcùng cầmtan quyềnrã. có cớ để đưa quân đội chủ lực đến đàn áp.

:''Mặc dù phong trào bị tan rãvậy, nhưng từ đây chính quyền đã phải nới rộng tay trong nhiều lĩnh vực. Cụ thể là sau vụ này, họ phải giảm thuế thân từ 2,40 xuống 2,20 đồng, giảm 4 ngày sưu xuống 3 ngày, và không tăng 5 % thuế điền. Đồng thời, họ cũng cho một vài trường học theo xu hướng duy tân được mở lại''...<ref> Lược theo nhóm Đinh Xuân Lâm, tr. 159.</ref>

:''Sự căm hờn của dân chúng vì ách thực dân và phong kiến bấy lâu, nay lại được hun đúc bởi những bài ca ái quốc và cách mạng của các nhân sĩ tiến bộ. Kịp tới khi Duy Tân hội<ref> Duy Tân hội ở đây chỉ [[cuộc vận động Duy Tân|phong trào Duy Tân]] do [[Phan Châu Trinh]] đề xướng ([[1906]]), không phải [[Hội Duy Tân hội]] do [[Phan Bội Châu]] thành lập năm [[1904]].</ref>phát động các cuộc biểu tình kháng thuế bằng những khẩu hiệu đúng với nguyện vọng dân, là đòi giảm thuế, chống bắt xâu. Hàng vạn quần chúng như đang chìm đắm trong dầu sôi lửa bỏng, tất nhiên phải vùng dậy. Cuộc khởi nghĩa nổ ra vô cùng dữ dội...Tuy những người biểu tình không hề mang vũ khí, nhưng vì lo sợ bộ máy chính quyền lung lay<ref>Lúc này tại nhiều nơi, nhân dân làm chủ hương thôn vì các viên chức ở tổng, lý, phủ, huyện đã bỏ trốn hết về thành (ghi chú của Phạm Văn Sơn, tr. 418).</ref>, nên thực dân chỉ còn nước là tận dụng hiệu lực của súng đạn để đàn áp.