Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Seth (thần thoại)”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n →‎Tham khảo: clean up
Longnb (thảo luận | đóng góp)
166 sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
{{wikify}}
{{thiếu nguồn gốc}}
{{Infobox deity
| type = Ai CậpEgyptian
| name = Set
| image = Set.svg
| image_size =
| alt =
| caption =Thần Seth với đầu của quái thú
| god_of = '''ChúaThần tểsa mạc, bão tố, sa mạc, hỗn loạn và chiến tranh'''
| hiro =
| cult_center = [[Naqada|Ombos]]
| symbol = TheĐộng [[Wasvật scepter|was-scepter]], [[set animal]]Set
| parents = [[Geb]] và [[Nut (goddess)|Nut]]
| siblings = [[Osiris]], [[Isis]], [[Nephthys]], [[Horus the Elder|Haroeris]]
| consort = [[Nephthys]], [[Anat]], [[Astarte]], [[Tawaret]]
| offspring = [[Anubis]] (thực ra là con của [[Osiris]])
}}
'''Set''' ('''Sutekh''', '''Setekh''' hay '''Seth''') là một trong [[Bộ chín vĩ đại của Heliopolis|9 vị thần tối cao]] của [[Ai Cập cổ đại]]. Ông là con của thần đất [[Geb]] và nữ thần bầu trời [[Nut]], là anh em với các thần [[Osiris]], [[Isis]] và [[Nephthys]], đồng thời cũng là chồng của Nephthys. Ông là vị thần của sa mạc, của những cơn bão, động đất và những hiện tượng thời tiết kỳ lạ đối với người cổ đại như [[nhật thực]], [[nguyệt thực]] hay hiện tượng trăng khuyết mỗi tháng. Ông còn là chúa tể của sự hỗn loạn và những cơn thịnh nộ giáng xuống nhân loại<ref name=":0">{{Chú thích web|url=http://ancientegyptonline.co.uk/set.html|title=Gods of Ancient Egypt: Set}}</ref>.
'''Set''' (Sutekh, Seteh hay Seth), là vị thần đầu quái vật của [[Ai Cập]]. Set là người đã từng xé rách con mắt thần của [[Horus]]. Nhưng nhờ có [[Hathor]] phục hồi lại bằng [[phép thuật (định hướng)|phép thuật]]. Set đã từng sát hại [[Osiris]], anh của Set và chồng của [[Isis]]. Nhờ có Isis phục hồi lại mạng sống. Ông được gọi là [[chúa tể]] của sự hỗn loạn. Cha ông là [[Geb]], còn mẹ ông là [[Nut]], nữ thần trời. Anh em của Set là Osiris và nữ thần Isis. Vợ của Set là [[Nephthys]].
 
Set thường hay bị nhầm lẫn với [[Anubis]] do cái đầu giống loài chó với cái mõm và đôi tai dài.
Chính Set là người đã viết ra những Văn bản [[kim tự tháp]], những Văn bản trên [[quan tài]].
 
Trong [[thần thoại]] Ai Cập, Seth thường được gọi là [[Ác thần Seth]].
== Hình tượng ==
Seth là vị thần bão tố và hỗn loạn của người Ai Cập, được xem là đại diện cho cái xấu, mặc dù thần này cũng được nhiều nơi coi trọng. Là con của thần đất Geb và nữ thần bầu trời Nut, ông ta có vẻ thô kệch và man rợ, với mớ râu tóc màu đỏ và nước da màu trắng. Seth đã ganh tị với người anh trai hiền từ của mình là Osiris nên giết chết ông này và tự mình lên ngôi vua. Tuy nhiên, Seth không biết được rằng Osiris và Isis đã có với nhau một đứa con tên là Horus. Isis bí mật nuôi nấng Horus cho đến khi chàng đã đủ lớn để trả thù cho cha và chính Osiris đôi khi cũng từ địa ngục trở về để dạy cho con nghệ thuật chiến chinh. Khi đã đến lúc, Horus đánh nhau với Seth và đã hạ được Seth. Trước tòa án các thần, Seth nói rằng mình lên làm vua xứ Ai Cập bởi vì mình là người duy nhất có đủ sức mạnh và dũng cảm để bảo vệ cho thần Ra. Dù có một số thần khác ủng hộ Seth nhưng Isis đã thuyết phục họ thay đổi ý kiến, Khi Osiris được hỏi đến, ông muốn cho biết vì sao con trai ông lại không được ngồi vào chỗ xứng đáng của nó ở trên ngai và đe dọa sẽ xua lũ quỷ dưới âm cung lên đánh phá các thần. Cuối cùng thần Ra đã đồng ý với đòi hỏi của Horus. Theo một chuyện kể thì Seth đã lên sống với thần Ra trên trời. Một chuyện khác thì nói là Seth bị kết án phải vác Osiris trên vai mãi mãi. Một chuyện khác nữa thì kể lại là nữ thần Neith đề nghị ban cho Seth hai nữ thần xứ khác là Anat và Astarte làm vợ để an ủi ông ta về chuyện mất ngôi về tay Horus. Một câu chuyện liên quan đến Seth và Anat kể rằng Seth tình cờ gặp nữ thần bò cái Hathor đang tắm dưới sông và đã cưỡng hiếp bà. Lập tức sau đó, Seth lâm bệnh thập tử nhất sinh và vợ ông là Anat phải cầu cứu thần Ra. Thần này cuối cùng đã giúp Anat chữa lành bệnh cho chồng. Thần Seth tiêu biểu cho các mặt thô bỉ của thế giới tự nhiên và chỉ sống trong hoang mạc khô cằn.
Set thường được miêu tả như một sinh vật bí ẩn được các nhà [[Ai Cập học]] gọi là ''động vật Set''. Ông có cái mõm cong, đôi tai dài, thân của loài [[Họ Chó|chó]]. Một con vật không giống với bất cứ loài nào được biết đến, đôi khi được cho là sự kết hợp giữa [[lợn đất]], [[lừa]], [[Sói xám|chó sói]], và [[cáo fennec]]. Một số nhà Ai Cập học cho rằng Set là sự cách điệu của [[hươu cao cổ]], vì "đôi tai" của ông giống cặp sừng của loài hươu. Tuy nhiên điều đó bị bác bỏ. Vào thời kỳ [[Hậu nguyên]] (664 – 332 TCN), Set được mô tả với đầu của con lừa<ref>te Velde, Herman (1967). ''Seth, God of Confusion: A Study of His Role in Egyptian Mythology and Religion''. Probleme der Ägyptologie 6 (ấn bản 2). Leiden: E. J. Brill. [[ISBN]] [[Đặc biệt:Nguồn sách/90-04-05402-2|90-04-05402-2]]. (tr. 13 - 15)</ref>.
{{thể loại Commons|Seth}}
 
Seth không phải lúc nào cũng được coi là một ác thần. Ông là bạn của người chết, giúp họ lên thiên đường trên bậc thang của mình, và cho những [[ốc đảo]] mọc lên giữa vùng đất khô cằn. Đôi khi còn là một đồng minh của các pharaoh và thậm chí là [[Thần Ra|thần mặt trời Ra]]<ref name=":0" />.
 
== Thần thoại ==
 
=== Sát hại Osiris ===
Khi còn là một đứa trẻ, Set đã bộc lộc tính cách nguy hiểm của mình. Theo một số văn tự cổ, Set đã xé rách tử cung của mẹ mình để chui ra thay vì chào đời một cách bình thường như những anh chị em của mình<ref name=":0" />.
 
Set rất ghen ghét với người anh của mình là Osiris vì nhiều lý do. Đầu tiên là việc Osiris được truyền ngôi sau khi [[Geb]] thoái vị, Set cho rằng mình mới xứng đáng ngôi vị này và luôn tìm cách chiếm đoạt ngai vàng. Điều thứ hai, theo thần thoại, Nephthys đã giả làm Osiris, quyến rũ và mang thai với ông. Con chung của hai người là vị thần đầu chó rừng, [[Anubis]]<ref name=":0" />.
 
Set đã quyết định tổ chức một bữa tiệc linh đình để tỏ lòng tôn kính với Osiris và tặng một cái hòm được chạm trổ hết sức tinh xảo cho ai nằm vừa nó. Tất nhiên, chiếc hòm được đóng cho vừa với Osiris. Khi ông vừa nằm vào trong thì Set đóng nắp hòm lại và thả xuống dòng [[Sông Nin|sông Nile]]. Về sau, nữ thần Isis đã lặn lội đi tìm và vớt được chiếc hòm đó, đưa nó về Ai Cập. Set tức giận đã chặt xác của Osiris thành nhiều mảnh và rải khắp Ai Cập. Isis và Nephthys phải đi nhặt từng bộ phận cơ thể của ông, nhưng [[Dương vật người|dương vật]] lại thiếu mất do bị cá ăn. Không chút nản lòng, Isis đã ghép các mảnh xác lại và dùng phép thuật hồi sinh Osiris. Sau đó bà đã gắn một dương vật bằng vàng cho Osiris và mang thai [[Horus]].
 
=== Trận chiến với Horus ===
{{Xem thêm|Horus}}
Horus được mẹ mình, Isis, cho biết, hãy bảo vệ người dân Ai Cập khỏi người chú tàn ác, người đã giết cha mình, Osiris. Horus có nhiều trận chiến chống lại Set, không chỉ để trả thù cho cha mình, mà để lựa chọn người cai trị chính đáng cho Ai Cập. Trong các cuộc chiến này, Horus đã được liên kết với [[Hạ Ai Cập]] trong khi Set đại diện cho [[Thượng Ai Cập]].{{Tín ngưỡng Ai Cập cổ đại}}Hai bên đánh nhau liên miên ròng rã hơn 80 năm trời. Người ta tin rằng họ sẽ tiếp tục chiến đấu cho tới khi vùng nước hỗn loạn của [[Nu (thần thoại)|Nun]] nhấn chìm thế giới. Horus và Set thách thức nhau tham dự một cuộc đua thuyền, nơi họ từng đua trong một chiếc thuyền làm bằng đá. Horus và ông cùng đồng ý, và cuộc đua bắt đầu. Nhưng Horus có một lợi thế: thuyền của ông làm bằng gỗ sơn để trông giống như đá, chứ không phải là đá thật. Trong khi thuyền của Set, làm bằng đá nặng, chìm. Horus sau đó thắng cuộc đua, Set buộc phải rút lui và chính thức giao ngai vàng của Ai Cập cho Horus. Sau khi Vương quốc mới thành hình, Set vẫn được coi là kẻ cai trị sa mạc<ref>Mythology, published by DBP, Chapter: Egypt's divine kingship</ref><ref>te Velde, Herman (1967). ''Seth, God of Confusion: A Study of His Role in Egyptian Mythology and Religion''. Probleme der Ägyptologie 6 (ấn bản 2). Leiden: E. J. Brill. [[ISBN]] [[Đặc biệt:Nguồn sách/90-04-05402-2|90-04-05402-2]].</ref>.
 
Trong [[Thần học Memphite]], [[Geb]], là Thẩm phán, đầu tiên phân chia các lĩnh vực giữa các bên tranh chấp và sau đó đã trao quyền kiểm soát duy nhất cho [[Horus]]. Trong liên minh hòa bình này, Horus và Set hòa giải với nhau, và các nhị nguyên mà họ đại diện được giải quyết thành một tổng thể thống nhất. Thông qua nghị quyết này, trật tự được phục hồi sau cuộc xung đột dữ dội.
 
=== Người bảo vệ thuyền Mặt trời ===
Set cũng là một trong những vị thần tháp tùng theo [[Thần Ra|Ra]] trên con thuyền Mặt trời. Ông cùng các thần khác chiến đấu với con rắn [[Apep]]. Tuy nhiên, Set vẫn cho rằng mình là người duy nhất bảo vệ con thuyền này và yêu cầu các vị thần khác phải tôn trọng ông. Set còn đe dọa thần Ra sẽ gây ra một trận bão nếu không được đối xử đúng đắn. Quá mệt mỏi, Ra đã đuổi Set ra khỏi con thuyền kể từ đó<ref name=":0" />.
 
== Gia đình ==
Trong [[thần thoại Osirian]], ông kết hôn với [[Nephthys]], em gái mình nhưng không hạnh phúc. Và Nephthys đã ngoại tình với Osiris, sinh ra [[Anubis]]. Mặc dù kết hôn với nhiều nữ thần nhưng ông vẫn không có con. Theo truyền thuyết, Set sống trên chòm sao [[Đại Hùng]] - nơi tượng trưng cho bóng tối và cái chết. Ông bị trói bằng xích và được canh giữ nghiêm ngặt bởi người vợ khác là [[Tawaret]], nữ thần sinh sản. Ông cũng đã được ban tặng thêm 2 nữ thần khác là [[Anat]] và [[Astarte]] (hai nữ thần chiến tranh ngoại quốc và cũng là con gái của Ra) để an ủi khi Horus nắm quyền cai trị Ai Cập<ref name=":0" />.
 
Mặc dù lấy nhiều vợ nhưng ông lại không có con. Một [[tinh hoàn]] của ông bị đứt khi ông xé rách con mắt của Horus. Set chỉ ăn [[rau diếp]], một hiện thân của thần sinh sản [[Min (thần)|Min]], vì chúng tiết ra chất dịch trắng giống [[tinh dịch]]<ref name=":0" />.{{thể loại Commons|Seth}}
 
==Tham khảo==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Seth_(thần_thoại)”