Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thoát Hoan”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n →Con cháu: replaced: có 6 người → có sáu người using AWB |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 1:
{{Thông tin nhân vật hoàng gia
Trấn Nam vương '''Thoát Hoan''' ([[chữ Hán]]: ''脱欢'', ký âm Mông Cổ: ᠲᠣᠭᠠᠨ, Тогоон, Toγan; ? - [[1301]]) là một [[hoàng tử]] và là tướng [[nhà Nguyên]] trong [[lịch sử Trung Quốc]]. Ông được biết đến trong [[lịch sử Việt Nam]] qua 2 lần mang quân sang đánh nước [[Đại Việt]] cuối [[thế kỷ 13]] thời [[nhà Trần]] nhưng đều bị thất bại.▼
|name = Thoát Hoan
|native name = 脫歡
|tước vị = [[Hoàng tử]] [[nhà Nguyên]]
|tước hiệu = Trấn Nam vương (鎮南王)
|con cái = 6 con trai
|cha = [[Nguyên Thế Tổ]]
|mẹ = không khảo được
|sinh = ?
|nơi sinh =
|mất = 1301
|nơi mất = [[Dương Châu]]
}}
'''Thoát Hoan''' ([[chữ Hán]]: 脫歡, [[chữ Mông Cổ]]: ᠲᠣᠭᠠᠨ, Тогоон, Toγan; ? - [[1301]]), [[Đại Việt sử ký toàn thư]] ghi '''Thoát Hoan''' (脫驩), là một [[hoàng tử]] [[nhà Nguyên]], con trai thứ 9 của Nguyên Thế Tổ [[Hốt Tất Liệt]], vị Hoàng đế lập ra triều đại nhà Nguyên trong [[lịch sử Trung Quốc]].
▲
== Tại chiến trường Đại Việt ==
{{Xem thêm|Chiến tranh Nguyên Mông – Đại Việt}}
===Năm 1284-1285===
Năm niên hiệu Chí Nguyên thứ 21 nhà Nguyên, niên hiệu Thiệu Bảo thứ 6 nhà Trần ([[1284]]), Nguyên Thế Tổ chuẩn bị đánh [[Đại Việt]], phong cho Thoát Hoan làm '''Trấn Nam vương''' (镇南王) vào ngày [[3 tháng 6]], sai đóng ở [[Ngạc châu]]<ref>[http://zh.wikisource.org/wiki/%E5%85%83%E5%8F%B2/%E5%8D%B7013 Nguyên sử, quyển 13, bản kỉ 13: Thế tổ đệ thập], nguyên bản: 六月壬子...日月交食、歷法。....。甲寅，詔封皇子脫歡為鎮南王，賜塗金銀印，駐鄂州。 (lục nguyệt Nhâm Tí...nhật nguyệt giao thực, lịch pháp。....。Giáp Dần， chiếu phong hoàng tử Thoát Hoan vi Trấn Nam vương，tứ đồ kim ngân ấn，trú Ngạc Châu。)</ref>. Trước đó từ năm [[1282]], Nguyên Thế Tổ đã sai tướng [[Toa Đô]] mang quân theo đường biển đi đánh [[Chiêm Thành]], nhưng tới lúc đó vẫn chưa chiếm được nước này.▼
▲Năm [[1284]], Nguyên Thế Tổ chuẩn bị đánh [[Đại Việt]], phong cho Thoát Hoan làm '''Trấn Nam vương''' (镇南王) vào ngày [[3 tháng 6]], sai đóng ở [[Ngạc châu]]<ref>[http://zh.wikisource.org/wiki/%E5%85%83%E5%8F%B2/%E5%8D%B7013 Nguyên sử, quyển 13, bản kỉ 13: Thế tổ đệ thập], nguyên bản: 六月壬子...日月交食、歷法。....。甲寅，詔封皇子脫歡為鎮南王，賜塗金銀印，駐鄂州。 (lục nguyệt Nhâm Tí...nhật nguyệt giao thực, lịch pháp。....。Giáp Dần， chiếu phong hoàng tử Thoát Hoan vi Trấn Nam vương，tứ đồ kim ngân ấn，trú Ngạc Châu。)</ref>. Trước đó từ năm [[1282]], Nguyên Thế Tổ đã sai tướng [[Toa Đô]] mang quân theo đường biển đi đánh [[Chiêm Thành]], nhưng tới lúc đó vẫn chưa chiếm được nước này.
[[Tháng
Quân Nguyên chia làm 3 đạo tiến đánh [[Đại Việt]]. Thoát Hoan và Ariq Qaya chỉ huy đạo chủ lực từ [[Ninh Minh]] tiến vào Lộc Châu (nay là [[Lộc Bình]], [[Lạng Sơn]])<ref>Hai đạo quân kia do Nasirud Din từ Vân Nam và Toa Đô từ Chiêm Thành lên</ref>.
Ngày [[27 tháng 1]] năm sau ([[1285]]), ông chia cánh quân của mình làm 2 mũi tiến quân, một do Bolqadar chỉ huy theo đường Khâu Ôn (nay là [[Ôn Châu]], Lạng Sơn), một do Satartai và Lý Bang Hiến chỉ huy đi theo đường núi Cấp Lĩnh (tức là từ Lộc Bình đi [[Sơn Động]] ngày nay).
Đại quân của Thoát Hoan đi sau mũi thứ hai của Satartai và Lý Bang Hiến.<ref>Hà Văn Tấn và Phạm Thị Tâm (1972), trang 204-205.</ref>
Hàng 31 ⟶ 42:
Tướng [[Toa Đô]] từ phía nam tiến lên, muốn liên lạc với Thoát Hoan nhưng bị quân Trần chặn đánh. Sau khi thua trận ở Hàm Tử Quan, Toa Đô vẫn không biết rằng Thoát Hoan đã tháo chạy. Cánh quân Toa Đô đóng ở [[sông Thiên Mạc]]<ref>Khúc sông Hồng chảy qua Khoái Châu</ref> và tìm cách liên lạc với ông. Được ít ngày, Toa Đô biết tin quân Thoát Hoan đã thất bại và rút chạy, bèn lui về Tây Kết và sau bị tử trận.
Ngày [[10 tháng 6
Khi rút chạy đến sông Như Nguyệt ([[sông Cầu]]), quân Nguyên bị đơn vị của [[Trần Quốc Toản]] chặn đánh. Quân Nguyên thua, không sang sông được, phải chạy về phía [[Vạn Kiếp]]<ref>Hà Văn Tấn và Phạm Thị Tâm (1972), trang 254-255.</ref>. Chạy đến [[sông Sách]] (tức đoạn sông Thương chảy qua Vạn Kiếp), quân Nguyên bắc cầu phao định vượt sông, nhưng bị quân Trần do Trần Quốc Tuấn chỉ huy ập vào đánh. Quân Nguyên xô nhau chạy, cầu phao đứt, nhiều binh sĩ bị chết đuối.<ref>Hà Văn Tấn và Phạm Thị Tâm (1972), trang 255-256.</ref>
Hàng 70 ⟶ 81:
== Cuối đời ==
Hai lần thất trận nặng ở Đại Việt của Thoát Hoan khiến [[Nguyên Thế Tổ]] giận dữ.
Khoảng
==Con cháu==
Hàng 81 ⟶ 92:
*** Đại Thánh Nô (大圣奴; ?-1359), khi Bột La Bất Hoa chết, được tập phong Trấn Nam vương.
* [[Khoan Triệt Phổ Hóa]] (宽彻普化; ? - 1365), năm [[1323]] phong ''Uy Thận vương'' (威顺王).
** [[Biệt Thiếp Mộc Nhi]].
** [[Đáp Thiếp Mộc Nhi]].
** [[Báo Ân Nô]].
** [[Tiếp Đãi Nô]].
** [[Phật Gia Nô]].
** Hòa thượng (和尚), Sau được [[Nguyên Huệ Tông]] phong là ''Nghĩa vương'' (义王) và cùng vua Nguyên chạy lên [[Mạc Bắc]] vào năm [[1368]] khi [[nhà Minh]] nổi lên.
* [[Thiếp Mộc Nhi Bất Hoa]] (帖木兒不花; 1286 - 1368), được tập phong Trấn Nam vương sau khi Thoát Bất Hoa chết. Năm [[1329]], trả lại tước này cho Bột La Bất Hoa, đổi thành ''Hoài vương'' (淮王).
| |||