Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hoàng Công Chất”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 4:
==Hoạt động ở Sơn Nam==
Theo Minh đô sử, năm [[1739]], Hoàng Công Chất và [[Nguyễn Hữu Cầu]] đi theo Nguyễn Cừ và Nguyễn Tuyển hoạt động ở vùng [[Trấn Sơn Nam
Năm [[1740]], chúa Trịnh cử các tướng Hoàng Công Kỳ, Phạm Trần Tông mang quân đánh Công Chất ở Công An nhưng không nổi.
Dòng 12:
Năm [[1745]], quân khởi nghĩa tập kích bắt và giết chết trấn thủ Sơn Nam là Hoàng Công Kỳ. Công Chất mang quân đánh phá các huyện lân cận và phối hợp với quân khởi nghĩa [[Nguyễn Hữu Cầu]].
Năm [[1746]] và [[1748]], quân Công Chất phối hợp với quân của Hữu Cầu đánh Sơn Nam và [[Thăng Long]] nhưng thất bại. Cuối năm 1748, [[Trịnh Doanh]] sai [[Hoàng Ngũ Phúc]], [[Phạm Đình Trọng]] tấn công vào Mã Não và Hương Nhi, quân khởi nghĩa thua to, Công Chất cùng con là Công Toản đến Mỹ Lương theo thủ lĩnh khởi nghĩa tên là Tương. Sau đó quân của Tương bị đánh tan, cha con Công Chất bỏ chạy vào [[Thanh Hóa|Thanh Hoá]]. Triều đình ban thưởng ai bắt được ông thì được tước quận công, hàm tam phẩm. Tuy nhiên năm 1750 ông theo đường núi tiến ra vùng [[Hưng Hóa (
==Làm chúa ở Mường Thanh==
Năm [[1750]], Hoàng Công Chất liên kết với một thủ lĩnh khởi nghĩa giáp biên giới [[Vân Nam]] ([[Trung Quốc]]) là Thành, quân triều đình do Đinh Văn Thản tới đánh không dẹp nổi. Năm [[1751]], Thản chết, Lê Đình Châu được cử thay. Tháng 6 năm 1751, Lê Đình Châu đánh bại Công Chất và Thành. Thành bị bắt, Chất rút lên động Mãnh Thiên, châu Ninh Biên, tức là [[Mường Thanh]] ([[Điện Biên]]), xây dựng căn cứ kháng cự lâu dài.
Tại đây quân khởi nghĩa đã lấy thành Tam Vạn do người Lự xây dựng trước đó (tiếng Thái gọi là Sam Mứn) làm đại bản doanh. Tương truyền tên gọi Tam Vạn là do trong thành có thể chứa 3 vạn quân, có thuyết nói rằng vì trong thành có 3 vạn cối giã gạo. Sau đó nhận thấy thành Tam Vạn ở địa thế bất lợi, Công Chất xây thành Bản Phủ làm căn cứ.
Dòng 35:
Quân Công Chất có thời gian phối hợp với lực lượng khởi nghĩa của hoàng thân [[Lê Duy Mật]]. Từ Tuần Giáo, Điện Biên trở lên thuộc phạm vi Công Chất, phía nam từ Mộc Châu tới Văn Chấn thuộc Duy Mật.
Từ động Mãnh Thiên, quân khởi nghĩa đánh ra xung quanh, làm chủ 10 châu Yên Tây, ngày nay thuộc địa bàn [[Lai Châu]] và một phần [[Vân Nam]] ([[Trung Quốc]]). Cuối năm [[1767]], Công Chất từ Yên Tây đánh xuống chiếm châu Mộc ([[Sơn La]]), châu Mai ([[Hòa Bình|Hoà Bình]]), lại chia quân tiến xuống thượng du [[Thanh Hóa]]. Các trấn thủ [[Thanh Hóa]], [[Hưng Hóa (tỉnh)|Hưng Hoá]] cáo cấp, chúa [[Trịnh Sâm]] huy động các tướng Trịnh Phưởng, Đinh Văn Phục, [[Hoàng Đình Thể]] mang quân đi đánh. Quân Công Chất thua chạy vào Xa Hổ và Nậm Ban.
Tháng 2 năm [[1768]], [[Trịnh Sâm]] cử Nguyễn Đình Huấn và [[Phạm Ngô Cầu]] mang quân đánh [[Mường Thanh]]. Lê Duy Mật nghe tin bèn điều quân cứu ứng cho Công Chất. Đình Huấn sợ không dám tiến phải rút về.
Dòng 41:
Trịnh Sâm bèn giao quân cho [[Đoàn Nguyễn Thục]] chia làm nhiều cánh đánh thẳng vào [[Mường Thanh]]. Trong lúc chiến sự căng thẳng thì Hoàng Công Chất lâm bệnh qua đời tại căn cứ.
Con ông là Hoàng Công Toản tiếp tục cầm quân chống Trịnh. Đầu năm [[1769]], Toản đặt phục binh ở Nậm Cô đón đánh quân Trịnh nhưng thất bại. Nguyễn Phục một mặt đánh Nậm Cô, mặt khác điều quân đánh úp đốt căn cứ thành Bản Phủ. Công Toản chạy về thấy thành mất bèn bỏ trốn, không biết sau đó kết cục ra sao. Sách Đại Nam nhất thống chí chép Toản chạy sang Vân Nam, theo Minh đô sử thì Toản chạy vào [[Trấn Ninh (địa danh Việt Nam cổ)|Trấn Ninh]]. Cũng có nguồn cho rằng Hoàng Công Toản chạy sang Vân Nam, sau được an sáp ở Ô Lỗ Mộc Tề (Tân Cương).<ref>[http://www.vanchuongviet.org/index.php?comp=tacpham&action=detail&id=17355 "Vua Càn Long tìm cách từ chối giao trả Hoàng Công Toản cho An Nam"]</ref> Ngày nay ở [[Điện Biên]], trong di tích thành Bản Phủ cũ còn miếu thờ Hoàng Công Chất và 6 viên tướng nổi tiếng của ông.
==Xem thêm==
| |||