Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Zud”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
AlphamaEditor, thay ref lặp lại, thêm thể loại, Executed time: 00:00:05.5277318 using AWB |
||
Dòng 2:
Một '''zud''' hoặc '''dzud''' ([[tiếng Mông Cổ]]: зуд) là một thuật ngữ của [[người Mông Cổ]] đặt cho một [[mùa đông]] nghiêm trọng, trong đó số lượng lớn vật nuôi chết, chủ yếu là do đói do không thể ăn cỏ, trong các trường hợp khác là do trực tiếp từ cái lạnh. Có nhiều loại zud khác nhau, bao gồm zud "trắng", đó là một mùa đông cực kỳ nhiều tuyết, trong đó vật nuôi không thể tìm thấy thức ăn để bổ sung cho chính nó qua lớp tuyết phủ và rồi chết đói.
Một phần ba dân số Mông Cổ phụ thuộc hoàn toàn vào loại hình nông nghiệp chăn nuôi du mục phục vụ cho sinh kế của họ và zud khắc nghiệt có thể gây ra khủng hoảng kinh tế và các vấn đề về [[an ninh lương thực]] trong nước.<ref name="NYT2">{{
== Mô tả và giảm thiểu ==
Có nhiều loại zud khác nhau:
* ''Tsagaan'' (trắng) zud là kết quả từ tuyết rơi nhiều đã ngăn cản vật nuôi tìm đến đến thức ăn.<ref name="Neil Leary 2008 76">{{
* ''Khar'' (đen) zud là kết quả từ một đợt thiếu tuyết trong khu vực chăn thả, dẫn đến cả vật nuôi và con người bị thiếu nước. Loại zud này không xảy ra hàng năm cũng không ảnh hưởng đến các khu vực rộng lớn. Nó chủ yếu xảy ra ở vùng [[sa mạc Gobi]].<ref name="Neil Leary 2008 76"
* ''Tumer'' (sắt) zud là kết quả từ một mùa đông ấm áp ngắn, tiếp theo là một đợt lạnh quay trở lại làm giảm nhiệt độ gây ra đóng băng phụ. Tuyết tan chảy và sau lại đó đóng băng một lần nữa tạo ra một lớp băng phủ không thể phá dỡ làm cản trở việc chăn thả gia súc.<ref name="Neil Leary 2008 76"
* ''Khuiten'' (lạnh) zud xảy ra khi nhiệt độ giảm xuống mức rất thấp trong vài ngày. Nhiệt độ lạnh và gió mạnh ngăn chặn việc chăn thả gia súc; các loài động vật phải sử dụng hầu hết năng lượng của chúng để giữ ấm.<ref name="Neil Leary 2008 76"
* ''Khudsarsan'' (kết hợp) zud là sự kết hợp của ít nhất hai trong số các loại zud trên.
Dòng 21:
== Mức độ và lịch sử ==
Không phải là không phổ biến khi zud làm chết đến hơn 1 triệu vật nuôi trong một mùa đông. Kỷ lục gần 7 triệu đầu gia súc bị mất năm 1944 đã không còn trong thế kỷ 21. Đáng chú ý, dao động bắc cực trong cả hai năm 1944–1945 và năm 2010 đã bị đẩy sâu hơn vào Trung Á kéo dài thời tiết cực lạnh kéo dài. Trong giai đoạn 1999–2000, 2000–2001 và 2001–2002, Mông Cổ chịu tác động của ba zud liên tiếp, trong đó số lượng vật nuôi bị mất là 11 triệu.<ref name="adb.org">, [http://www.adb.org/news/adb-approves-2-million-herders-hit-mongolian-climate-disaster ADB Approves $2 Million for Herders Hit By Mongolian Climate Disaster], ''Asian Development Bank'',
Vào mùa đông 2009-2010, 80% lãnh thổ của Mông Cổ bị bao phủ bởi một lớp tuyết dày 200–600mm.<ref name="Report Feb 9 2010">{{
Vào mùa đông 2015–2016, nhiệt độ lạnh khắc nghiệt đã được ghi nhận lại và hạn hán vào mùa hè trước đó đã dẫn đến lượng dự trữ thức ăn thiếu thốn với nhiều người chăn nuôi đang tạo ra một sự mất mát liên tục trong chăn nuôi.<ref>{{
== Hậu quả xã hội ==
Một số người chăn nuôi bị mất tất cả vật nuôi của họ vì zud phải tìm kiếm một cuộc sống mới trong các thành phố. Thủ đô [[Ulaanbaatar]] của Mông Cổ được bao quanh bởi những ngôi nhà bằng gỗ không có đường giao thông, hệ thống nước hoặc hệ thống thoát nước. Thiếu giáo dục và kỹ năng để tồn tại trong môi trường xã hội đô thị, nhiều người di cư không thể tìm được việc làm và rơi vào tình trạng [[nghèo]] cùng cực, [[nghiện rượu]] và trở thành [[tội phạm]]. Những người khác mạo hiểm mạng sống của họ trong các công việc khai thác mỏ nguy hiểm và bất hợp pháp.<ref name="https://newint.org">[https://newint.org/features/web-exclusive/2016/05/10/mongolias-dzud-disaster/ Mongolia’s dzud disaster], ''The New Internationalist'',
== Khu vực tương đương ==
Ở Kazakhstan, '''zhut''' là một thuật ngữ cho nạn đói do thiên tai.<ref>{{
== Tham khảo ==
{{
== Liên kết ngoài ==
Dòng 42:
<div class="cx-template-editor-source-container" lang="en" dir="ltr" style="display: none;"><div class="cx-template-editor-source"><div class="cx-template-editor-title" title="Formats a citation to a website using the provided information such as URL and title. Used only for sources that are not correctly described by the specific citation templates for books, journals, news sources, etc.">Cite web</div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="url" class="cx-template-editor-param-key">URL</span><span data-key="url" title="The URL of the online location where the text of the publication can be found. Requires schemes of the type "http://..." or maybe even the protocol relative scheme "//..."" class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="url" style="position: relative;"><nowiki>http://www.mercycorps.org/articles/mongolia/mongolian-zud%E2%80%94-witness-winters-wrath</nowiki></div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="title" class="cx-template-editor-param-key">Title</span><span data-key="title" title="The title of the source page on the website; will display with quotation marks added. Usually found at the top of you web browser. Not the name of the website." class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="title" style="position: relative;">In the Mongolian Zud—A Witness to Winter's Wrath</div></div><div class="cx-template-editor-param"><div class="cx-template-editor-param-title"><span id="publisher" class="cx-template-editor-param-key">Publisher</span><span data-key="publisher" title="Name of the publisher; may be wikilinked. Having both 'Publisher' and 'Website' is redundant in most cases. " class="cx-template-editor-param-desc"></span></div><div class="cx-template-editor-param-value" data-key="publisher" style="position: relative;">Mercy Corps</div></div></div></div>
* [http://www.jst.go.jp/astf/document2/en_33doc.pdf Zud Natural Disaster, Prevention and Recovery] của [[Tsakhiagiin Elbegdorj]], Tổng thống Mông Cổ
[[Thể loại:Môi trường Mông Cổ]]
[[Thể loại:Nguy hiểm thời tiết]]
| |||