Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Haiti”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n clean up using AWB
Dòng 64:
|Tên miền Internet = [[.ht]]
|Mã điện thoại = 509}}
'''Haiti''' ({{pron-en|ˈheɪtiː}}; [[tiếng Pháp]] ''[[wikt:fr:Haïti|Haïti]],'' {{IPA-fr|a.iti|pron}}; [[tiếng Haiti]]: ''Ayiti''), tên chính thức '''Cộng hòa Haiti''' ({{lang|fr|''République d'Haïti''}}; {{lang|ht|''Repiblik Ayiti''}}, [[Tiếng Việt]]: Cộng hòa Ha-i-ti<ref>{{chúChú thích web | url = http://www.mofa.gov.vn/vi/cn_vakv/ | tiêu đề = | author = | ngày = | ngày truy cập = 29 tháng 4 năm 2015 | nơi xuất bản = | ngôn ngữ = }}</ref>), là một quốc gia ở vùng biển [[Vùng Caribe|Ca-ri-bê]] nói [[tiếng Haiti|tiếng Creole Haiti]]- và [[tiếng Pháp]]. Cùng với [[Cộng hòa Dominica]]na, quốc gia này nằm ở đảo [[Hispaniola]], trong [[quần đảo]] [[Đại Antilles]]. ''Ayiti'' (vùng đất núi cao) đã là tên [[Taíno]] hay [[Amerindian]] bản địa của phía tây núi non của hòn đảo. Điểm cao nhất quốc gia này là [[Pic la Selle]], với độ cao {{convert|2680|m|ft|0|}}. Tổng diện tích là 27.750&nbsp;km² và thủ đô là [[Port-au-Prince]].
 
Vị trí dân tộc, ngôn ngữ và lịch sử của Haiti độc đáo vì nhiều lý do. Đây là quốc gia độc lập đầu tiên ở [[Mỹ Latinh|Mỹ Latin]], quốc gia do người da đen độc lập phi thực dân hóa đầu tiên trên thế giới, là quốc gia duy nhất mà sự độc lập một phần là nhờ cuộc nổi loạn nô lệ. Dù có mối liên hệ văn hóa với các láng giềng Hispano-Caribbe, Haiti là quốc gia độc lập chủ yếu sử dụng Pháp ngữ ở [[châu Mỹ]], và là một trong hai quốc gia (cùng với [[Canada]]) với tiếng Pháp là ngôn ngữ chính thức.
Dòng 176:
== Kinh tế ==
{{main|Kinh tế Haiti}}
Theo phần lớn cách đánh giá kinh tế, Haiti là nước nghèo nhất ở châu Mỹ. [[GDP danh nghĩa]] của nước này đạt 7,51 tỷ [[Đô la Mỹ|USD]] trong năm 2016, với [[Tổng sản phẩm nội địa|GDP bình quân đầu người]] 825 USD, mức khoảng 2 $ / người / ngày, đứng thứ 142 thế giới và đứng thứ 4 khu vực Caribe.<ref>{{chúChú thích web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ha.html |titletiêu đề=CIA – The World Factbook – Haiti |publishernhà xuất bản=US Central Intelligence Agency |accessdatengày truy cập = ngày 13 tháng 1 năm 2010}}</ref>.
 
Đây là một nước nghèo khó, một trong những nước nghèo và kém phát triển nhất thế giới. Các chỉ số so sánh xã hội và kinh tế cho thấy Haiti rơi xuống phía dưới mức các nước có thu nhập thấp đang phát triển (đặc biệt là ở bán cầu) kể từ những năm 1980. Haiti bây giờ đứng thứ 149 trên 182 quốc gia trong [[chỉ số phát triển con người]] của [[Liên Hiệp Quốc]] (2006). Khoảng 80% dân số được ước tính đang sống trong cảnh nghèo đói trong năm 2003.<ref name = CIA>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ha.html CIA – The World Factbook – Haiti]</ref>. Hầu hết người dân Haiti sống trên dưới 2 USD mỗi ngày<ref>"[http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=18767313 Haitians Hit Hard by Food Crisis]". National Public Radio (NPR). 7 tháng 2 năm 2008.</ref>. Haiti có 50% dân số [[biết chữ|mù chữ]],<ref>"[http://web.archive.org/web/20110705080134/http://www.fco.gov.uk/en/travel-and-living-abroad/travel-advice-by-country/country-profile/north-central-america/haiti/ Country Profile: Haiti]". British Foreign and Commonwealth Office.</ref>, và hơn 80% sinh viên tốt nghiệp đại học từ Haiti đã di cư, chủ yếu vào Hoa Kỳ.<ref>"[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/NEWS/0,,contentMDK:21109448~pagePK:64257043~piPK:437376~theSitePK:4607,00.html?cid=3001 Latin America Shouldn't Bet Everything On Remittances - World Bank]"</ref>. Cité Soleil được xem là một trong những khu nhà ổ chuột tồi tệ nhất ở châu Mỹ,<ref>"[http://www.nytimes.com/2007/02/10/world/americas/10haiti.html?_r=1 U.N. Troops Fight Haiti Gangs One Street at a Time]". The New York Times. 10 tháng 2 năm 2007.</ref>, [61] nhất của 500.000 cư dân của nó sống trong cảnh nghèo đói cùng cực<ref name="Cité Soleil">"[http://seattletimes.nwsource.com/html/movies/2003828982_ghosts10.html "Ghosts of Cité Soleil" a harrowing look at Haiti's hellish slums]". The Seattle Times. 10 tháng 8 năm 2007.</ref> nghèo đã buộc ít nhất 225.000 trẻ em ở các thành phố của Haiti vào chế độ nô lệ., làm việc như những đầy tớ rong các hộ gia đình mà không được trả lương<ref>"[http://www.usatoday.com/news/world/2009-12-22-haiti-slavery_N.htm Report: 225,000 Haiti children in slavery]". USATODAY.com. 22 tháng 12 năm 2009.</ref>.
 
Khoảng 66% của lao động Haiti làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp, bao gồm chủ yếu là nông nghiệp tự túc quy mô nhỏ, nhưng hoạt động này chỉ chiếm 30% GDP. Các quốc gia đã trải qua quá trình ít tạo việc làm chính thức trong thập kỷ qua, mặc dù nền [[kinh tế không chính thức]] đang tăng. Xoài và cà phê là hai trong số các mặt hàng xuất khẩu quan trọng nhất của Haiti<ref name="Haiti in CIA World Factbook">{{chúChú thích web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ha.html |titletiêu đề=CIA – The World Factbook – Haiti |datengày = ngày 20 tháng 3 năm 2008 |publishernhà xuất bản=United States |accessdatengày truy cập = ngày 20 tháng 12 năm 2007}}</ref> 1% số người giàu nhất Haiti có gần một nửa tài sản của đất nước<ref>"[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/3522155.stm Haiti: An economic basket-case]". BBC News. 1 tháng 3 năm 2004.</ref>. Haiti đã luôn được xếp hạng trong số các quốc gia tham nhũng nhiều nhất trên thế giới về Chỉ số nhận thức tham nhũng<ref>"[http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/6120522.stm Haiti tops world corruption table]". BBC News. 6 tháng 11 năm 2006.</ref>.Kể từ ngày "Papa Doc" Duvalier, chính phủ Haiti đã nổi tiếng về tham nhũng. Haiti độc tài [[Jean-Claude Duvalier|"Baby Doc" Duvalier]], [[Michèle Bennett|Michelle]] vợ ông, và ba người khác được cho là đã lấy 504 triệu USD từ ngân quỹ công cộng Haiti giữa năm 1971 và 1986 <ref>"[http://www.pbs.org/frontlineworld/stories/bribe/2009/05/haiti-the-long-road-to-recovery.html Haiti: The Long Road to Recovery]". Public Broadcasting Service (PBS).</ref>
 
Viện trợ nước ngoài chiếm khoảng 30-40% ngân sách quốc gia của chính phủ. Các nhà tài trợ lớn nhất là Hoa Kỳ - theo sau là Canada và Liên minh châu Âu cũng góp phần hỗ trợ <ref>"[http://www.nytimes.com/2004/07/21/world/1-billion-is-pledged-to-help-haiti-rebuild-topping-request.html $1 Billion Is Pledged to Help Haiti Rebuild, Topping Request]". The New York Times. 21 tháng 7 năm 2004.</ref>. Từ năm 1990-2003, Haiti đã nhận được hơn 4 tỷ USD trong viện trợ. Riêng Hoa Kỳ đã cung cấp cho Haiti 1,5 tỷ USD viện trợ<ref>"[http://www.alertnet.org/db/an_art/59877/2009/08/28-173441-1.htm Q+A-Haiti's aid controversy]". Reuters. 28 tháng 9 năm 2009.</ref> Venezuela và Cuba cũng đóng góp nhiều cho nền kinh tế Haiti, đặc biệt là sau khi các thỏa thuận liên minh đã được gia hạn trong năm 2006 và 2007. Trong tháng 1 năm 2010, Trung Quốc đã hứa viện trợ cấp 4,2 triệu USD cho hòn đảo bị động đất này còn Tổng thống Obama cam kết Mỹ hỗ trợ 100 triệu USD <ref>"[http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/n/a/2010/01/15/international/i234527S64.DTL Haiti aid a telling test of China-Taiwan relations]". San Francisco Chronicle. 16 tháng 1 năm 2010.</ref>.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Haiti”