Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Laser Interferometer Space Antenna”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 33:
'''Laser Interferometer Space Antenna''' ('''LISA''', tạm dịch: Ăngten không gian giao thoa kế laser) là một nhiệm vụ của [[Cơ quan Vũ trụ Châu Âu]] được thiết kế để phát hiện và đo chính xác [[sóng hấp dẫn]]<ref name="eLISAmission">{{chú thích web|title=eLISA, The First Gravitational Wave Observatory in Space|publisher=eLISA Consortium|url=https://www.elisascience.org/articles/elisa-mission/elisa-mission-gravitational-universe|accessdate=ngày 12 tháng 11 năm 2013|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131205104316/https://www.elisascience.org/articles/elisa-mission/elisa-mission-gravitational-universe|archivedate=ngày 5 tháng 12 năm 2013|df=}}</ref>—những gợn sóng nhỏ xíu của [[không-thời gian]] — từ các nguồn thiên văn.<ref name="eLISApartners">{{chú thích web|title=eLISA, Partners and Contacts|publisher=eLISA Consortium|url=https://www.elisascience.org/articles/elisa-mission/elisa-partners/elisa-partners-contacts|accessdate=ngày 12 tháng 11 năm 2013|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131205035746/https://www.elisascience.org/articles/elisa-mission/elisa-partners/elisa-partners-contacts|archivedate=ngày 5 tháng 12 năm 2013|df=}}</ref> LISA sẽ là thiết bị dò sóng hấp dẫn trong không gian chuyên dụng đầu tiên. Nó nhằm mục đích đo trực tiếp sóng hấp dẫn bằng cách sử dụng [[giao thoa kế]] [[laser]]. Theo thiết kế, LISA gồm bộ ba tàu không gian, tạo thành một tam giác đều với các cạnh dài 2,5 triệu km, bay dọc theo [[quỹ đạo nhật tâm]] giống như Trái đất. Khoảng cách giữa các vệ tinh được theo dõi chính xác để phát hiện sóng hấp dẫn truyền qua.<ref name="eLISAmission" />
 
Dự án LISA bắt đầu như mộttừ nỗ lực chung giữa [[NASA]] và Cơ quan Vũ trụ Châu Âu [[Cơ quan Vũ trụ châu Âu|ESA]]. Tuy nhiên, trong năm 2011, NASA thông báo rằng sẽ không thể tiếp tục quan hệlàm đối tác LISAcùng vớiESA Cơtrong quandự Vũán trụ châu ÂuLISA<ref name="NASAbackout">{{chú thích web|title=LISA on the NASA website|publisher=NASA|url=http://lisa.nasa.gov/|accessdate=ngày 12 tháng 11 năm 2013}}</ref> do giới hạn chế về tài trợchính.<ref name="NASAfunding">{{chú thích web|title=President's FY12 Budget Request|publisher=NASA/US Federal Government|url=http://www.nasa.gov/news/budget/index.html/|accessdate=4 Mar 2011|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110303164312/http://www.nasa.gov/news/budget/index.html|archivedate = ngày 3 tháng 3 năm 2011 |df=}}</ref> MộtSau đó, ESA tiếp tục dự án với một thiết kế thu nhỏ ban đầu được gọi là '''New Gravitational-wave Observatory''' ('''NGO''') đã được đề xuất cho lựa chọn nhiệm vụ [[Cosmic Vision]] L1 của ESA.<ref>{{cite journal|authors=Amaro-Seoane, Pau; Aoudia, Sofiane; Babak, Stanislav; Binétruy, Pierre; Berti, Emanuele; Bohé, Alejandro; Caprini, Chiara; Colpi, Monica; Cornish, Neil J; Danzmann, Karsten; Dufaux, Jean-François; Gair, Jonathan; Jennrich, Oliver; Jetzer, Philippe; Klein, Antoine; Lang, Ryan N; Lobo, Alberto; Littenberg, Tyson; McWilliams, Sean T; Nelemans, Gijs; Petiteau, Antoine; Porter, Edward K; Schutz, Bernard F; Sesana, Alberto; Stebbins, Robin; Sumner, Tim; Vallisneri, Michele; Vitale, Stefano; Volonteri, Marta; Ward, Henry|title=Low-frequency gravitational-wave science with eLISA/NGO|journal=Classical and Quantum Gravity|date=ngày 21 tháng 6 năm 2012|volume=29|issue=12|pages=124016|doi=10.1088/0264-9381/29/12/124016|bibcode=2012CQGra..29l4016A|arxiv=1202.0839}}</ref> Năm 2013, ESA đã chọn 'Vũ trụ hấp dẫn' (Gravitational Universe) làm chủmục đềtiêu cho sứ mệnh L3 của nóhọ vào đầu những năm 2030.<ref>[https://www.elisascience.org/multimedia/video/gravitationaluniverseisl3video Selected: The Gravitational Universe ESA decides on next Large Mission Concepts] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161003091139/https://www.elisascience.org/multimedia/video/gravitationaluniverseisl3video|date = ngày 3 tháng 10 năm 2016}}.</ref><ref name="esa">{{chú thích web|title=ESA's new vision to study the invisible universe|publisher=ESA|url=http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/ESA_s_new_vision_to_study_the_invisible_Universe|accessdate=ngày 29 tháng 11 năm 2013}}</ref> theo đó nócơ quan này cam kết khởi độngphóng một đài quan sát sóng hấp dẫn dựa trênvào không gian.
 
Vào tháng 1 năm 2017, LISA đã được đề xuấtcử làm nhiệm vụ đáp ứng viêncho mục tiêu của ESA.<ref name="2017proposal">{{chú thích web|title=LISA: Laser Interferometer Space Antena|url=https://www.elisascience.org/files/publications/LISA_L3_20170120.pdf|publisher=LISA Consortium|date=ngày 20 tháng 1 năm 2017|accessdate=ngày 14 tháng 1 năm 2018}}</ref> Vào ngày 20 tháng 6 năm 2017, nhiệm vụ được đề xuất đã nhận được mụcphê tiêuchuẩn giảicho phóngthời mặtđiểm bằngphóng chovào những năm 2030 và được chấp thuận là một trong những nhiệm vụ nghiên cứu chính của ESA.<ref name="ESAapproval17">{{chú thích báo|url=http://sci.esa.int/cosmic-vision/59243-gravitational-wave-mission-selected-planet-hunting-mission-moves-forward/|title=Gravitational wave mission selected, planet-hunting mission moves forward|date=ngày 20 tháng 6 năm 2017|accessdate=ngày 20 tháng 6 năm 2017}}</ref><ref name="BBC ngày 20 tháng 6 năm 2017">{{chú thích web|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-40346410|title=Europe selects grand gravity mission}}</ref>
 
Nhiệm vụ LISA được thiết kế để quan sát trực tiếp các sóng hấp dẫn, là những biến dạng của [[không thời gian không giangia]] di chuyển với [[vận tốc ánh sáng]]. Vượt qua những con sóngSóng hấp dẫn xenkhi kẽtruyền cácqua vật thể sẽ làm kéo căngdãn và kéoco dàilại vật thể một lượng rất nhỏ một cách tuần hoàn. Sóng hấp dẫn được gâyphát ra bởitừ cácnhững sự kiện có năng lượng lớn trong [[vũ trụ]], và, không giống như bất kỳ [[bức xạ khácđiện từ]], nó có thể vượt qua mà không bị cản trở bởi các khối lượng cantrên thiệpđường truyền. ViệcVới đưađài raquan sát LISA sẽ bổgiúp sungcác thêmnhà ýthiên nghĩavăn mớivật cholý nhậncó thứcthêm củamột các'giác nhàquan' khoamới học'cảm nhận' về vũ trụ và cho phép họ nghiên cứu các hiện tượng vô hình trongđối ánhvới sángbức bìnhxạ thường.điện từ.<ref name="eLISAperception">{{chú thích web|title=eLISA: Science Context 2028|publisher=eLISA Consortium|url=https://www.elisascience.org/articles/science-context-2028|accessdate=ngày 15 tháng 11 năm 2013|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141021211922/https://www.elisascience.org/articles/science-context-2028|archivedate=ngày 21 tháng 10 năm 2014|df=}}</ref><ref name="scientificamericangravwaves">{{chú thích web|title=Gravitational-Wave Detetectors Get Ready to Hunt for the Big Bang|publisher=Scientific American|url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=gravitational-wave-detectors-get-ready-to-hunt-for-the-big-bang|date=ngày 17 tháng 9 năm 2013}}</ref>
 
Các nguồn tiềm năng cho các tín hiệu đang hợp nhất các hố đen lớn ở trung tâm của các thiên hà,<ref name="whitepaper5.2">See sect. 5.2 in {{cite arXiv|title=ELISA: Astrophysics and cosmology in the millihertz regime|eprint=1201.3621|date=17 Jan 2012|last1=Amaro-Seoane|first1=Pau|last2=Aoudia|first2=Sofiane|last3=Babak|first3=Stanislav|last4=Binétruy|first4=Pierre|last5=Berti|first5=Emanuele|last6=Bohé|first6=Alejandro|last7=Caprini|first7=Chiara|last8=Colpi|first8=Monica|last9=Cornish|first9=Neil J.|last10=Danzmann|first10=Karsten|last11=Dufaux|first11=Jean-François|last12=Gair|first12=Jonathan|last13=Jennrich|first13=Oliver|last14=Jetzer|first14=Philippe|last15=Klein|first15=Antoine|last16=Lang|first16=Ryan N.|last17=Lobo|first17=Alberto|last18=Littenberg|first18=Tyson|last19=McWilliams|first19=Sean T.|last20=Nelemans|first20=Gijs|last21=Petiteau|first21=Antoine|last22=Porter|first22=Edward K.|last23=Schutz|first23=Bernard F.|last24=Sesana|first24=Alberto|last25=Stebbins|first25=Robin|last26=Sumner|first26=Tim|last27=Vallisneri|first27=Michele|last28=Vitale|first28=Stefano|last29=Volonteri|first29=Marta|last30=Ward|first30=Henry|class=astro-ph.CO}}</ref> lỗ đen lớn<ref name="whitepaper4.3">See sect. 4.3 in {{cite arXiv|title=ELISA: Astrophysics and cosmology in the millihertz regime|eprint=1201.3621|date=17 Jan 2012|last1=Amaro-Seoane|first1=Pau|last2=Aoudia|first2=Sofiane|last3=Babak|first3=Stanislav|last4=Binétruy|first4=Pierre|last5=Berti|first5=Emanuele|last6=Bohé|first6=Alejandro|last7=Caprini|first7=Chiara|last8=Colpi|first8=Monica|last9=Cornish|first9=Neil J.|last10=Danzmann|first10=Karsten|last11=Dufaux|first11=Jean-François|last12=Gair|first12=Jonathan|last13=Jennrich|first13=Oliver|last14=Jetzer|first14=Philippe|last15=Klein|first15=Antoine|last16=Lang|first16=Ryan N.|last17=Lobo|first17=Alberto|last18=Littenberg|first18=Tyson|last19=McWilliams|first19=Sean T.|last20=Nelemans|first20=Gijs|last21=Petiteau|first21=Antoine|last22=Porter|first22=Edward K.|last23=Schutz|first23=Bernard F.|last24=Sesana|first24=Alberto|last25=Stebbins|first25=Robin|last26=Sumner|first26=Tim|last27=Vallisneri|first27=Michele|last28=Vitale|first28=Stefano|last29=Volonteri|first29=Marta|last30=Ward|first30=Henry|class=astro-ph.CO}}</ref> quay quanh bởi các vật thể nhỏ gọn, được gọi là nguồn cảm hứng tỷ lệ khối lượng cực lớn, nhị phân của các ngôi sao nhỏ gọn trong Thiên hà của chúng ta,<ref name="whitepaper3.2">See sect. 3.3 in {{cite arXiv|title=ELISA: Astrophysics and cosmology in the millihertz regime|eprint=1201.3621|date=17 Jan 2012|last1=Amaro-Seoane|first1=Pau|last2=Aoudia|first2=Sofiane|last3=Babak|first3=Stanislav|last4=Binétruy|first4=Pierre|last5=Berti|first5=Emanuele|last6=Bohé|first6=Alejandro|last7=Caprini|first7=Chiara|last8=Colpi|first8=Monica|last9=Cornish|first9=Neil J.|last10=Danzmann|first10=Karsten|last11=Dufaux|first11=Jean-François|last12=Gair|first12=Jonathan|last13=Jennrich|first13=Oliver|last14=Jetzer|first14=Philippe|last15=Klein|first15=Antoine|last16=Lang|first16=Ryan N.|last17=Lobo|first17=Alberto|last18=Littenberg|first18=Tyson|last19=McWilliams|first19=Sean T.|last20=Nelemans|first20=Gijs|last21=Petiteau|first21=Antoine|last22=Porter|first22=Edward K.|last23=Schutz|first23=Bernard F.|last24=Sesana|first24=Alberto|last25=Stebbins|first25=Robin|last26=Sumner|first26=Tim|last27=Vallisneri|first27=Michele|last28=Vitale|first28=Stefano|last29=Volonteri|first29=Marta|last30=Ward|first30=Henry|class=astro-ph.CO}}</ref> và có thể là nguồn gốc của nguồn gốc vũ trụ khác, chẳng hạn như giai đoạn rất sớm của [[Big Bang]],<ref name="whitepaper7.2">See sect. 7.2 in {{cite arXiv|title=ELISA: Astrophysics and cosmology in the millihertz regime|eprint=1201.3621|date=17 Jan 2012|last1=Amaro-Seoane|first1=Pau|last2=Aoudia|first2=Sofiane|last3=Babak|first3=Stanislav|last4=Binétruy|first4=Pierre|last5=Berti|first5=Emanuele|last6=Bohé|first6=Alejandro|last7=Caprini|first7=Chiara|last8=Colpi|first8=Monica|last9=Cornish|first9=Neil J.|last10=Danzmann|first10=Karsten|last11=Dufaux|first11=Jean-François|last12=Gair|first12=Jonathan|last13=Jennrich|first13=Oliver|last14=Jetzer|first14=Philippe|last15=Klein|first15=Antoine|last16=Lang|first16=Ryan N.|last17=Lobo|first17=Alberto|last18=Littenberg|first18=Tyson|last19=McWilliams|first19=Sean T.|last20=Nelemans|first20=Gijs|last21=Petiteau|first21=Antoine|last22=Porter|first22=Edward K.|last23=Schutz|first23=Bernard F.|last24=Sesana|first24=Alberto|last25=Stebbins|first25=Robin|last26=Sumner|first26=Tim|last27=Vallisneri|first27=Michele|last28=Vitale|first28=Stefano|last29=Volonteri|first29=Marta|last30=Ward|first30=Henry|class=astro-ph.CO}}</ref> và các đối tượng vật lý thiên thể đầu cơ như chuỗi vũ trụ và ranh giới miền.<ref name="whitepaper1.1">See sect. 1.1 in {{cite arXiv|title=ELISA: Astrophysics and cosmology in the millihertz regime|eprint=1201.3621|date=17 Jan 2012|last1=Amaro-Seoane|first1=Pau|last2=Aoudia|first2=Sofiane|last3=Babak|first3=Stanislav|last4=Binétruy|first4=Pierre|last5=Berti|first5=Emanuele|last6=Bohé|first6=Alejandro|last7=Caprini|first7=Chiara|last8=Colpi|first8=Monica|last9=Cornish|first9=Neil J.|last10=Danzmann|first10=Karsten|last11=Dufaux|first11=Jean-François|last12=Gair|first12=Jonathan|last13=Jennrich|first13=Oliver|last14=Jetzer|first14=Philippe|last15=Klein|first15=Antoine|last16=Lang|first16=Ryan N.|last17=Lobo|first17=Alberto|last18=Littenberg|first18=Tyson|last19=McWilliams|first19=Sean T.|last20=Nelemans|first20=Gijs|last21=Petiteau|first21=Antoine|last22=Porter|first22=Edward K.|last23=Schutz|first23=Bernard F.|last24=Sesana|first24=Alberto|last25=Stebbins|first25=Robin|last26=Sumner|first26=Tim|last27=Vallisneri|first27=Michele|last28=Vitale|first28=Stefano|last29=Volonteri|first29=Marta|last30=Ward|first30=Henry|class=astro-ph.CO}}</ref>{{commons category|Laser Interferometer Space Antenna}}
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Laser_Interferometer_Space_Antenna”