Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n replaced: Quốc Gia → Quốc gia (2), Giám Đốc → Giám đốc, Trung Ương → Trung ương (3) using AWB
n clean up
Dòng 45:
}}
 
'''Cơ quan Tình báo Trung ương''' ([[tiếng Anh]]: '''Central Intelligence Agency'''; viết tắt: '''CIA''') là một cơ quan tình báo quan trọng của [[Chính quyền Liên bang Hoa Kỳ]], có nhiệm vụ thu thập, xử lí và phân tích các thông tin tình báo có ảnh hưởng tới an ninh quốc gia của Hoa Kỳ từ khắp nơi trên thế giới, chủ yếu là thông qua hoạt động tình báo của con người (human intelligence viết tắt là HUMINT). Là thành viên chính thuộc [[Cộng đồng Tình báo Hoa Kỳ|Cộng đồng tình báo Hoa Kỳ]] (IC), CIA có nhiệm vụ phải báo cáo thông tin cho [[Giám đốc Tình báo Quốc gia]] và cũng đồng thời cung cấp các thông tin tình báo quan trọng cho [[Tổng thống Hoa Kỳ|tổng thống]] và [[Nội các Hoa Kỳ|nội các của Hoa Kỳ]].<ref>{{Chú thích web|url=https://www.cia.gov/about-cia|titletiêu đề=About CIA}}</ref>
 
CIA có tổng hành dinh nằm ở Langley, [[Virginia]], một vài dặm về phía Tây Thủ đô [[Washington, D.C.|Washington, D.C]]. Nhân viên của cơ quan hoạt động từ các [[Đại sứ quán]] của Hoa Kỳ và nhiều địa điểm ở khắp thế giới.
Dòng 56:
 
== Mục đích ==
CIA có ba hoạt động truyền thống chính thức:<ref>{{Chú thích web|url=http://www.businessinsider.com/17-agencies-of-the-us-intelligence-community-2013-5|titletiêu đề=17 agencies of the us intelligence community}}</ref>
* Thu thập thông tin về chính phủ của các nước ngoài, công ty và cá thể.
* Phân tích dữ liệu đó cùng với các Cơ quan thu thập tình báo khác của Hoa Kỳ với mục đích để cung cấp các đánh giá về Tình báo An ninh Quốc gia đến các quan chức cấp cao của Hoa Kỳ.
Dòng 72:
 
== Biểu tượng ==
Biểu tượng của CIA bao gồm 3 phần mang ý nghĩa tượng trưng: đầu chim đại bàng quay sang trái, ngôi sao 16 cánh và một cái khiên. Đại bàng là linh vật quốc gia, tượng trưng cho sức mạnh và sự tỉnh táo. Ngôi sao 16 cánh mang hàm ý CIA là tổ chức tìm kiếm thông tin tình báo từ khắp mọi nơi trên thế giới ngoài biên giới Hoa Kỳ và những thông tin đó được quy tụ về trụ sở đầu não để phân tích, kiểm tra và phân bố đến các nhà làm luật. Ngôi sao được đặt trên cái khiên, tượng trưng cho sự phòng thủ vững chắc.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.cia.gov/news-information/featured-story-archive/2007-featured-story-archive/the-cia-seal.html|titletiêu đề=About the CIA seal on cia.gov}}</ref>
 
==Tổ chức==
Dòng 97:
Bài chi tiết: [[Đại học CIA (CIA University)]]
 
CIA thành lập cơ sở đào tạo đầu tiên, Office of Training and Education vào năm 1950. Sau khi chiến tranh Lạnh kết thúc, ngân sách đào tạo của CIA bị cắt giảm, việc này đã gây ảnh hưởng đến vấn đề nhân sự, buộc CIA phải giảm số nhân viên.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.cia.gov/offices-of-cia/intelligence-analysis/history.html|titletiêu đề=History, cia.gov}}</ref> Để giải quyết vấn đề nhân sự, giám đốc CIA George Tenet đã quyết định thành lập Đại học CIA vào năm 2002. Đại học CIA tổ chức từ 200 đến 300 khóa học mỗi năm, đào tạo cho cả những sĩ quan tình báo mới hoặc đã có kinh nghiệm cũng như những nhân viên trong các khâu khác của hoạt động tình báo.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=1914175|titletiêu đề=Inside CIA University: Higher Ed for Operatives|datengày tháng=Ngày 28/5/2004 12:00 AM ET|publishernhà xuất bản=National Public Radio}}</ref>
 
Việc tuyển các nhân viên người nước ngoài làm việc cho CIA là việc làm bình thường của một cơ quan tình báo. Một số người Việt khi được hỏi về vấn đề hoạt động gián điệp ở Việt Nam thì họ cho biết rất sẵn sàng<ref>{{chúChú thích web|url=http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2012/10/121022_cia_recruiment_roadshow.shtml|tiêu đề=BBC Vietnamese|ngày=|ngày truy cập=17 tháng 2 năm 2015|authortác giả 1=|nơi xuất bản=|ngôn ngữ=}}</ref>.
 
==Ngân sách==
Dòng 109:
 
===Kế thừa di sản của OSS ===
Chiến thắng của lực lượng biệt kích hải quân Anh trong chiến tranh thế giới thứ II đã khiến cho tổng thống [[Franklin D. Roosevelt]] nghĩ đến việc thành lập một cơ quan tình báo theo mô hình của cơ quan tình báo hải ngoại Anh [[MI6]]. Việc này dẫn đến việc thành lập tổ chức OSS. Tổ chức OSS đã giải tán vào tháng 11 năm 1945 và các hoạt động được chuyển giao cho Bộ Ngoại giao và Bộ Chiến tranh. Do sự cần thiết của một hệ thống tình báo tập trung sau chiến tranh nên 11 tháng trước đó, vào năm 1944, [[William J. Donovan]], người khai sinh OSS, đã đệ trình lên Tổng thống [[Franklin D. Roosevelt]] một bản kế hoạch thành lập một tổ chức tình báo chịu sự giám sát trực tiếp của Tổng thống.<ref name=":0">{{Chú thích web|url=https://www.cia.gov/about-cia/history-of-the-cia/index.html|titletiêu đề=Lịch sử của CIA trên trang web chính thức của CIA}}</ref>
 
Mặc dù gặp phải sự phản đối từ phía Bộ ngoại giao và [[Cục Điều tra Liên bang]]<ref>''Sách "Factbook on Intelligence''. ''Central Intelligence Agency''." Xuất bản tháng 1992. trang 4–5.</ref> nhưng Tổng thống Truman vẫn quyết định thành lập Khối Tình Báo Trung ương vào tháng 1 năm 1946. Sau đó theo Đạo Luật An Ninh Quốc gia năm 1947 (có hiệu lực từ ngày 18 tháng 9 năm 1947), Hội đồng An Ninh Quốc gia và Cơ quan Tình Báo Trung ương chính thức ra đời. Thiếu tướng hải quân [[Roscoe H. Hillenkoetter]] là người đầu tiên được bổ nhiệm vào chức [[Giám đốc Tình Báo Trung ương]].
Dòng 141:
Trong thời [[chiến tranh]] và cả hậu chiến, CIA đã hoạt động mạnh ở Việt Nam. Trong [[chiến tranh Đông Dương]], Mỹ coi Việt Nam là địa bàn quan trọng trong chiến lược chính trị của họ nên bắt đầu các hoạt động can thiệp. Đúng 20 ngày sau khi [[Hiệp định Genève, 1954|Hiệp định Genève về Đông Dương]] được ký kết, đô đốc Mỹ Sabin đến Hà Nội, họp với phái đoàn quân sự Mỹ tại đây. Năm 1955, phái đoàn quân sự này của Mỹ do [[Edward Lansdale]] chỉ huy, nhân viên cao cấp của CIA và đã làm cố vấn cho Pháp tại Việt Nam từ 1953, đã thực hiện các hoạt động tuyên truyền [[chiến tranh tâm lý]] để kêu gọi dân chúng miền Bắc di cư vào Nam.<ref>Bernard B. Fall, The Two Vietnams (New York: Praeger, 1964) pp. 153-4</ref>
 
Trong [[chiến tranh Việt Nam]], [[chiến dịch Phụng Hoàng|chiến dịch Phượng hoàng]] với sự hậu thuẫn của CIA, đã được triển khai nhằm tróc rễ các cơ sở bí mật nằm vùng của [[Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam]].<ref>{{chúChú thích web|url=http://www.archive.org/stream/vietnampolicypro00unit#page/4/mode/2up|tiêu đề=Vietnam: policy and prospects, 1970: hearings before the Committee on Foreign Relations, United States Senate, Ninety|ngày=|ngày truy cập=17 tháng 2 năm 2015|authortác giả 1=|nơi xuất bản=|ngôn ngữ=}}</ref>
 
=== Aldrich Ames ===
''Bài chi tiết: [[Aldrich Ames]]''
 
Trong 2 năm 1985 và 1986, gần như toàn bộ các điệp viên CIA hoạt động ở Đông Âu đều bị lộ danh tính. Chi tiết về việc điều tra nguyên nhân đều không rõ ràng cũng như việc điều tra cũng không có kết quả khả quan và việc này cũng bị chỉ trích bởi dư luận. Vào tháng 6 năm 1987, tướng Florentino Aspillaga Lombard, người đứng đầu hệ thống tình báo của Cuba đã đào tẩu đến Vienna và đến đại sứ quán Mỹ ở đây. Ông tiết lộ rằng tất cả điệp viên nằm trong biên chế của CIA ở Cuba đều là những điệp viên "hai mang", tức là đều làm việc cho CIA nhưng vẫn trung thành với chính phủ [[Fidel Castro|Castro]]. CIA sau đó cũng điều tra được rằng các thông tin tình báo tối mật về [[Liên bang xô-viết]] đều dựa trên những tin tình báo sai dựa trên cung cấp của những chuyên gia phân tích của CIA.<ref>[[Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)#Tham khảo|Weiner, Tim (2007)]], trang 450</ref> Việc điều tra sau đó dẫn tới việc bắt giữ Aldrich Ames, một chuyên viên phân tích và phản gián của CIA nhưng làm gián điệp cho Liên Xô. Ngày 21 tháng 2 năm 1994, Ames bị FBI bắt giữ.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.nytimes.com/1998/03/20/world/is-the-explosion-noisy-base-a-cia-spy-school-what-base.html|titletiêu đề=Is the Explosion-Noisy Base a C.I.A. Spy School? What Base?}}</ref> Ames bị kết án tù chung thân không ân xá.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.bop.gov/inmateloc/|titletiêu đề=Thông tin về phạm nhân Aldrich Ames trong hồ sô nhà tù liên bang, mã số 40087-083}}</ref>
 
===Sự sụp đổ của LIên bang Xô-Viết ===
Dòng 181:
== Trong văn hóa đại chúng ==
Hình ảnh CIA được tái hiện rất nhiều trong các sách (của các tác giả người Mỹ lẫn ngoại quốc), phim ảnh của Hollywood, trò chơi điện tử và cả truyện tranh. Về phim ảnh Hollywood, đề tài về gián điệp nói chung cũng được khai thác rất nhiều, đặc biệt là hoạt động của các điệp viên CIA như một số loạt phim tiêu biểu sau:
* Loạt phim Jack Ryan: Dựa trên tiểu thuyết của nhà văn Tom Clancy về Jack Ryan, một chuyên gia phân tích của CIA, và sau này trở thành tổng thống.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.boxofficemojo.com/franchises/chart/?id=jackryan.htm|titletiêu đề=Jack Ryan trên Box Office Mojo}}</ref>
* Loạt phim Jason Bourne: Dựa trên tiểu thuyết của nhà văn Robert Ludlum về một điệp viên chiến thuật của CIA chuyên thực hiện các nhiệm vụ ám sát cho CIA nhưng sau một vụ ám sát thất bại lại trở thành mục tiêu săn đuổi của CIA.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.boxofficemojo.com/franchises/chart/?id=bourne.htm|titletiêu đề=Jason Bourne trên trang Box Office Mojo}}</ref>
* Loạt phim Mission Impossible: Nhân vật chính của loạt phim là Ethan Hunt là một điệp viên của tổ chức IMF, một tổ chức ngoại vi của CIA chuyên thực hiện những nhiệm vụ gián điệp được xem là bất khả thi.
* Loạt phim RED
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Cơ_quan_Tình_báo_Trung_ương_(Hoa_Kỳ)”