Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Liên Xô giải thể”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
thêm mục di sản |
|||
Dòng 352:
Ngày 22.8, Gorbachev sau khi trở về Moskva nắm lại quyền của tổng thống, tuyên bố từ chức tổng bí thư [[Đảng Cộng sản Liên Xô]], yêu cầu [[Ban Chấp hành Trung ương]] tự giải tán, Xô Viết Tối cao Liên Xô quyết định đình chỉ hoạt động của Đảng Cộng sản Liên Xô, chính quyền Nhà nước Liên bang bị giải thể, các nước cộng hoà tuyên bố độc lập và tách khỏi Liên bang, lúc này [[Liên Xô]] chỉ còn lại Nga và [[Kazakhstan]]. Như vậy, [[Liên bang Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô Viết]] ra đời từ 1917, tồn tại 74 năm, đến năm [[1991]] thì tan rã.
== Di sản ==
{{further information|Tưởng nhớ về Liên Xô}}
Theo một cuộc thăm dò năm 2014, 57% công dân Nga hối hận về sự sụp đổ của Liên bang Xô viết, trong khi 30% thì không. Người cao tuổi có khuynh hướng hoài cổ hơn người Nga trẻ tuổi.<ref>{{cite web|url=http://en.ria.ru/russia/20140115/186524071/Over-Half-of-Russians-Regret-Loss-of-Soviet-Union.html|title=Over Half of Russians Regret Loss of Soviet Union|author=Sputnik|date=January 15, 2014|work=ria.ru}}</ref> 50% số người được hỏi ở Ukraine trong một cuộc thăm dò tương tự được tổ chức vào tháng 2 năm 2005 cho biết họ rất tiếc sự tan rã của Liên bang Xô viết. Một cuộc thăm dò ý kiến tương tự được tiến hành trong năm 2016 cho thấy chỉ có 35% người Ukraina hối hận về sự sụp đổ của Liên Xô, và 50% không hối hận về điều này.<ref>[http://ratinggroup.ua/research/ukraine/c910ad1d40079f7a2a28377c27494738.html/ "Dynamics of nostalgia for USSR"], [["Rating" sociological group]] (05/10/16)</ref>
Vào ngày 25 tháng 1 năm 2016, Tổng thống Nga [[Vladimir Vladimirovich Putin|Vladimir Putin]] đổ lỗi cho [[Vladimir Ilyich Lenin|Lenin]] và ủng hộ quyền ly khai chính trị của nước cộng hòa cho sự tan rã của Liên Xô.<ref>{{cite web|url=http://m.sputniknews.com/politics/20160125/1033697183/putin-lenin-destroed-ussr.html|title=Putin: Lenin’s Ideas Destroyed USSR by Backing Republics Right to Secession|date=January 25, 2016|work=sputniknews.com|accessdate=January 26, 2016}}</ref> Putin cũng chỉ trích khái niệm "quốc gia liên bang" của Lenin mà trong đó các thực thể có quyền được [[ly khai]], ông cho là khái niệm này đóng góp một phần lớn vào [[Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu|sự tan rã của Liên Xô năm 1991]]. Một ngày sau, theo thông tấn xã Nga TASS, ông giải thích rõ hơn ý câu nói của mình: ''"Ý tôi muốn nói về cuộc tranh luận giữa [[Iosif Vissarionovich Stalin|Stalin]] và Lênin về việc cần xây dựng Liên bang Xô Viết như thế nào. Hồi đó Stalin đưa ra ý tưởng tự trị hóa Liên bang xô viết, theo đó, các chủ thể của Nhà nước tương lai sẽ gia nhập Liên Xô trên cơ sở tự trị với những quyền hạn rộng lớn. Lenin đã kịch liệt chỉ trích lập trường của Stalin và cho rằng ý tưởng đó không hợp thời”''. Putin nói Lênin chủ trương ''“thành lập Liên Xô trên cơ sở bình đẳng hoàn toàn, các chủ thể (những nước cộng hòa tự trị) có quyền tách ra khỏi Liên bang”'', điều này tuy tôn trọng nguyên tắc bình đẳng dân tộc nhưng lại trở thành mầm mống pháp lý gây tan rã Liên Xô sau này.<ref>{{Chú thích web|url=https://tass.ru/obschestvo/2613497|tiêu đề=TACC: Путин: к таким вопросам, как захоронение тела Ленина, нужно подходить аккуратно|website=}}</ref>
Sự sụp đổ của các mối quan hệ kinh tế theo sau sự sụp đổ của Liên Xô đã dẫn đến một cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng và sự sụp đổ thảm khốc trong các tiêu chuẩn sống ở các quốc gia hậu Xô viết và Khối Đông cũ,<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/966616.stm "Child poverty soars in eastern Europe"], BBC News, October 11, 2000</ref> thậm chí còn tồi tệ hơn cuộc [[Đại suy thoái]].<ref>[http://worldbank.org/transitionnewsletter/janfeb2002 "What Can Transition Economies Learn from the First Ten Years? A New World Bank Report"], ''Transition Newsletter'', World Bank, [http://www.k-a.kg/?nid=5&value=6 K-A.kg]</ref><ref name=Russia>[https://www.nytimes.com/2000/10/08/books/who-lost-russia.html "Who Lost Russia?"], ''The New York Times'', October 8, 2000</ref> Nghèo đói và bất bình đẳng kinh tế gia tăng đột biến; giữa 1988/1989 và 1993/1995, [[Hệ số Gini]] tăng trung bình 9 điểm cho tất cả các nước xã hội chủ nghĩa cũ.<ref>{{cite book | last = Scheidel| first = Walter | author-link =Walter Scheidel| title =The Great Leveler: Violence and the History of Inequality from the Stone Age to the Twenty-First Century | publisher = [[Princeton University Press]]| location =| year =2017 | isbn =978-0691165028|page=222|url=https://books.google.com/books?id=NgZpDQAAQBAJ&lpg=PP1&pg=PA222#v=onepage&q&f=false}}</ref> Ngay cả trước cuộc khủng hoảng tài chính của Nga năm 1998, GDP của Nga chỉ bằng một nửa so với những gì đã có trong đầu những năm 1990.<ref name=Russia /> Trong nhiều thập kỷ sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, chỉ có năm hoặc sáu tiểu bang hậu cộng sản đang trên con đường tham gia vào tư bản giàu có của phương Tây, trong khi hầu hết đều bị tụt hậu, một số đến mức phải mất hơn 50 năm phát triển để bắt kịp lại vị trí cũ trước khi kết thúc chủ nghĩa cộng sản.<ref>{{cite book |last=Ghodsee|first=Kristen|date=2017 |title=Red Hangover: Legacies of Twentieth-Century Communism|url=https://www.dukeupress.edu/red-hangover|location= |publisher=[[Duke University Press]]|pages=63 |isbn=978-0822369493|author-link=Kristen R. Ghodsee}}</ref><ref>{{Cite journal | doi = 10.1080/05775132.2015.1012402| title =After the Wall Fell: The Poor Balance Sheet of the Transition to Capitalism| journal =[[Challenge (economics magazine)|Challenge]]| volume = 58| issue = 2| pages =135-138| year = 2015| last1 = Milanović | first1 = Branko|authorlink=Branko Milanović}}</ref>
=== Thành viên Liên Hiệp Quốc ===
Trong một lá thư ngày 24 tháng 12 năm 1991, Boris Yeltsin, Tổng thống Liên bang Nga, thông báo cho Tổng thư ký [[Liên Hiệp Quốc]] rằng thành viên Liên Xô trong [[Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc|Hội đồng Bảo an]] và tất cả các cơ quan Liên hợp quốc khác đang được Liên bang Nga tiếp tục sự hỗ trợ của 11 quốc gia thành viên của Khối thịnh vượng chung của các quốc gia độc lập.
Tuy nhiên, Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết Belarus và Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết đã gia nhập Liên Hiệp Quốc với tư cách là thành viên ban đầu vào ngày 24 tháng 10 năm 1945, cùng với Liên Xô. Sau khi tuyên bố độc lập, Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết đã đổi tên thành Ukraine vào ngày 24 tháng 8 năm 1991, và ngày 19 tháng 9 năm 1991, Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết đã thông báo với Liên Hợp Quốc đổi tên thành Cộng hòa Belarus.
Mười hai quốc gia độc lập khác được thành lập từ các nước Cộng hòa Xô viết cũ đều được gia nhập vào Liên Hiệp Quốc:
* '''17/ 12/ 1991''': {{flag|Estonia}}, {{flag|Latvia}}, and {{flag|Lithuania|1988}}
* '''02/ 03/ 1992''': {{flag|Armenia}}, {{flag|Azerbaijan}}, {{flag|Kazakhstan|1991}}, {{flag|Kyrgyzstan|1991}}, {{flag|Moldova}}, {{flag|Tajikistan|1991}}, {{flag|Turkmenistan|1992}}, and {{flag|Uzbekistan}}
* '''31/ 07/ 1992''': {{flag|Georgia|1990}}
==Nguyên nhân Liên Xô tan rã==
| |||