Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Triết Biệt”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Dòng 15:
Năm 1213, Thành Cát Tư Hãn cử Triết Biệt tấn công đèo [[Cư Dung quan]]. Triết Biệt và [[Tốc Bất Đài]] tiến hành bao vây và tiêu diệt đội quân bảo vệ quan trọng này. Sau khi kích động một cuộc nổi dậy ở Mãn Châu và phá hủy một số pháo đài, Thành Cát Tư Hãn chia quân đội của mình thành năm lộ để tấn công các khu vực rộng lớn trong lãnh thổ nước Kim. Triết Biệt là lực lượng ưu tú dưới thời [[Mộc Hoa Lê]] với [[Tốc Bất Đài]], và họ đã đột kích thành công lãnh thổ hướng ra biển trong khi phá hủy hoặc chiếm được nhiều thị trấn và thành phố của nước Kim.
 
=== Chiến tranh với [[Khuất Xuất Luật]] ===
Trận đấu với Kuchlug
Năm 1218, JebeTriết Biệt được giao nhiệm vụ đánh bại kẻ thù lâu năm của Mông Cổ Kuchluglà [[Khuất Xuất Luật]] và chinh phục Kara-Khitai[[Tây Liêu]]. Chỉ có 20.000 ngườibinh đàn ônglính, Jebe bảo tồn nhânlực lựclượng bằng cách kích động và ủng hộ các cuộc nổi loạn tôn giáo giữa các Phật tử cầm quyền và những người Hồi giáo bị áp bức. [16] Lực lượng của ông đã di chuyển với sự chính xác đáng kinh ngạc, cho phép ông áp đảo Kuchlugquân [[Khuất Xuất Luật]] đánh bại 30.000 ngườiquân. KuchlugKhuất Xuất Luật sau đó bị săn lùng sau một cuộc săn đuổi dài qua những ngọn núi. Sau khi Jebe ghi được những chiến thắng trước Kuchlug của Kara-Khitan, Genghis Khan được cho là có liên quan. Mặc dù Genghis Khan vui mừng vì chiến thắng chung của ông, ông không chắc liệu Jebe sẽ tìm kiếm tham vọng lớn hơn và nổi loạn chống lại ông. Khi lời nói này đến được Jebe, anh lập tức trở lại nơi Genghis Khan và cúng dường 100 con ngựa trắng (cùng loại mà Genghis Khan cưỡi khi Jebe bị thương) như một dấu hiệu trung thành và đặt bất kỳ nghi ngờ nào để nghỉ ngơi. [17]
 
=== Xâm lược [[Đế quốc Khwarezm]] ===
Năm 1218, Jebe được giao nhiệm vụ đánh bại kẻ thù lâu năm của Mông Cổ Kuchlug và chinh phục Kara-Khitai. Chỉ có 20.000 người đàn ông, Jebe bảo tồn nhân lực bằng cách kích động và ủng hộ các cuộc nổi loạn tôn giáo giữa các Phật tử cầm quyền và những người Hồi giáo bị áp bức. [16] Lực lượng của ông đã di chuyển với sự chính xác đáng kinh ngạc, cho phép ông áp đảo Kuchlug và 30.000 người. Kuchlug sau đó bị săn lùng sau một cuộc săn đuổi dài qua những ngọn núi. Sau khi Jebe ghi được những chiến thắng trước Kuchlug của Kara-Khitan, Genghis Khan được cho là có liên quan. Mặc dù Genghis Khan vui mừng vì chiến thắng chung của ông, ông không chắc liệu Jebe sẽ tìm kiếm tham vọng lớn hơn và nổi loạn chống lại ông. Khi lời nói này đến được Jebe, anh lập tức trở lại nơi Genghis Khan và cúng dường 100 con ngựa trắng (cùng loại mà Genghis Khan cưỡi khi Jebe bị thương) như một dấu hiệu trung thành và đặt bất kỳ nghi ngờ nào để nghỉ ngơi. [17]
Thành Cát Tư Hãn đem 200.000 quân vượt [[Syr Darya|sông Jaxartes]] và cướp phá rất dã man các thành phố [[Bukhara]] và [[Samarkand]]. [[Thủ đô|Kinh đô]] Khwarizm là Urgench cũng bị chiếm năm 1221. Cuối cùng vua [[Muhammad II của Khwarezm|Muhammad II]] phải bỏ chạy và cố gắng đến [[Khorasan]] trú ẩn, thay vì đầu hàng. Thành Cát Tư Hãn sai hai tướng Mông Cổ là [[Tốc Bất Đài]] và [[Triết Biệt]] truy kích khắp đế chế của mình. Mặc dù cuối cùng họ đã không bắt được [[Muhammad II của Khwarezm|Muhammad II]], và [[Muhammad II của Khwarezm|Muhammad II]] buộc phải chạy trốn về phía Iran. Kết quả là, lực lượng [[Muhammad II của Khwarezm|Muhammad II]] đã bị phá hủy dần dần.
 
=== Qua đời ===
Cuộc xâm lược của Khwarezm Empire
Thành Cát Tư Hãn mở rộng lãnh thổ Mông Cổ về phía tây, lần lượt hạ các thành trì của người Hồi giáo, sau khi các vương quốc này từ chối giao thương với Mông Cổ. Khi đó, đạo quân Mông Cổ khác do hai tướng Mông Cổ là Triết Biệt và Tốc Bất Đài mở rộng lãnh thổ Mông Cổ về phương bắc, hướng đến vương quốc [[Kievan Rus]] - chính là nước Nga, Ukraine và Belarus ngày nay.
 
Khoảng năm 1222, Triết Biệt và Tốc Bất Đài dốc quân tiến vào sông Volga. Quân Mông Cổ tràn vào núi [[Dãy núi Ural|Ural]], đánh bại tộc người Saxin rồi lên miền nam tiêu diệt phía đông của vùng Cuman-Kipchak-Kanglis. Toàn bộ quân địch bị tiêu diệt, thủ lĩnh bị chặt đầu và sau đó phải triều cống một khoản tiền lớn cho quân Mông Cổ. Sau chiến thắng vang dội, quân Mông Cổ trở về nhà. Đáng tiếc là tướng tài Triết Biệt qua đời vì sốt tại khu vực sông Imil, vùng Tarbagatai trong cuộc hành trình.
Trong cuộc xâm lược Đế quốc Khwarezm năm 1219, Jebe được gửi đi với một lực lượng đa hướng trên núi Tiên Shan trong mùa đông để đe dọa Thung lũng Ferghana màu mỡ. Jebe đã có thể điều khiển những đèo núi cao có hơn năm feet tuyết, và ông đã rút ra lực lượng dự bị kỵ binh 50.000 người đàn ông ưu tú của Shah Mohammed II. Jebe hoặc giành chiến thắng hoặc ít nhất là tránh thất bại chống lại lực lượng ưu tú này và điều động xa hơn về phía nam để đe dọa Khorasan để cắt đứt các tỉnh xa xôi. Sau đó anh ta quay trở lại để gia nhập quân đội chính của Genghis tại thủ đô Samarkand, phân chia hiệu quả Khwarezm thành hai. Để ngăn chặn việc Shah tập hợp lực lượng của mình ở Khorasan và miền tây Iran, Genghis Khan cử Jebe và Subutai đi săn Shah khắp đế chế của mình. [18] Mặc dù cuối cùng họ đã không bắt được anh ta, việc theo đuổi sát cánh của họ ngăn cản Shah khỏi tập hợp bất kỳ quân đội mới nào và Shah buộc phải chạy trốn về phía Iran với Jebe và Subutai ở phía sau. [19] Kết quả là, lực lượng Khwarezmian đã được lan truyền và phá hủy dần dần. [20]
 
Tử vong
 
Jebe đã thực hiện một cuộc đột kích huyền thoại xung quanh biển Caspian, nơi ông và Subutai đánh bại Gruzia, những người đã được thiết lập để tham gia cuộc thập tự chinh thứ năm, cũng như các bộ tộc Caucasus thảo nguyên. [21] Sau đó, ông tiếp tục đánh bại Rusan Rusan và Cumans tại Trận Kalka River. [22] Trận chiến này trước cuộc chinh phục của Kievan Rus 'và ông có thể đã chết khi trở về từ cuộc chinh phục
 
Triết Biệt, nguyên có tên là '''Chích-nhi-khoát-a-ngạt''' ([[Hán Tự]]: 只儿豁阿歹; ''Zurgadai''; phiên âm Cyrillic: Зургаадай) là vốn thuộc bộ lạc [[Tần Diệc Xích Ngột]], nổi tiếng với tài bắn tên bách phát bách trúng. Người ta cho rằng Triết Biệt là biệt hiệu do Thành Cát Tư Hãn đặt cho ông (trong [[tiếng Mông Cổ]], ''Triết Biệt'' nghĩa là ''thần tiễn'').
 
Sau này Triết Biệt đi theo Thành Cát Tư Hãn chinh chiến, lập được rất nhiều công lao. Triết Biệt đã từng cầm quân tấn công [[Trung Quốc]], [[Trung Á]] và [[Đông Âu]]. Ông chưa bao giờ tỏ ra cậy công, luôn tỏ ra trung thành với Thành Cát Tư Hãn.
 
Thành Cát Tư Hãn mở rộng lãnh thổ Mông Cổ về phía tây, lần lượt hạ các thành trì của người Hồi giáo, sau khi các vương quốc này từ chối giao thương với Mông Cổ. Khi đó, đạo quân Mông Cổ khác do hai tướng Mông Cổ là Triết Biệt và Tốc Bất Đài mở rộng lãnh thổ Mông Cổ về phương bắc, hướng đến vương quốc [[Kievan Rus]] - chính là nước Nga, Ukraine và Belarus ngày nay.
 
Mười bốn năm sau vào năm 1236, quân Mông Cổ dưới sự chỉ huy của [[Tốc Bất Đài]] và [[Bạt Đô]] quay lại Bulgaria và xâm lược nốt phần lãnh thổ còn sót lại.
Khoảng năm 1222, Triết Biệt và Tốc Bất Đài dốc quân tiến vào sông Volga.
 
== Tiểu thuyết hoá ==