Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hệ thống ba vực”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Haixia02 (thảo luận | đóng góp)
Tạo với bản dịch của trang “三域系統
 
Haixia02 (thảo luận | đóng góp)
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
{| cellpadding="2" cellspacing="0" style="float: right; margin: 0px 0px 10px 0.5em; border: 1px solid lightsteelblue; background: rgb(247, 248, 255); font-size: 90%;" class=""
! id="7" style="background:#ccf; border-bottom:1px solid;" |Phân loại học sinh vật
|- id="10"
Dòng 24:
'''Hệ thống ba vực''' ([[Tiếng Anh|chữ Anh]] : ''Three-domain system'') là  [[phân loại]] của hình thức [[Sự sống|mạng sống]] [[tế bào]] do nhà [[vi sinh vật học]] và nhà [[Lý sinh học|vật lí học sinh vật]] [[Hoa Kì]] [[Carl Woese]] đề xuất vào năm 1977<ref>{{Chú thích tạp chí|DOI=10.1073/pnas.74.11.5088}}<code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;tựa đề=</code> trống hay bị thiếu ([[:en:Help:CS1 errors#citation_missing_title|trợ giúp]])
[[Thể loại:Trang có chú thích thiếu tựa đề]]</ref><ref name="w1990">{{Chú thích tạp chí|DOI=10.1073/pnas.87.12.4576}}<code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;tựa đề=</code> trống hay bị thiếu ([[:en:Help:CS1 errors#citation_missing_title|trợ giúp]])
[[Thể loại:Trang có chú thích thiếu tựa đề]]</ref>, lấy [[Sinh vật nhân sơ|sinh vật nhân nguyên thuỷ]] rồi chia ra thành hai loại lớn, tên gọi ban đầu là [[Vi khuẩn|vi khuẩn thật]] (Eubacteria) và [[vi khuẩn cổ]] (Archaebacteria). Ông Woese căn cứ vào sự khác biệt về trình tự''' [[ARN]] [[ribôxôm]] 16S''', cho biết là hai loại sinh vật này và [[Sinh vật nhân thực|sinh vật nhân thật]] cùng nhau tách ra một tổ tiên chung do một cơ chế di truyền nguyên thuỷ có sẵn, rồi biến hoá mà ra, do đó lấy ba sự vật đó mỗi sự vật bố trí làm một [[Vực (sinh học)|vực]] (domain), coi là hệ thống phân loại cao hơn [[Giới (sinh học)|giới]] một cấp, đồng thời đặt tên không giống nhau là [[Vi khuẩn|vực Vi khuẩn]] (Bacteria), [[Vi khuẩn cổ|vực Cổ khuẩn]] (Archaea) và [[Sinh vật nhân thực|vực NhânSinh thựcvật nhân thật]] (Eukarya). Ông Woese ban đầu sử dụng thuật ngữ [[Giới (sinh học)|giới]] để chỉ ba nhóm tách biệt phát sinh chủng loại chủ yếu, đồng thời luật đặt tên này được sử dụng rộng khắp, một mạch đến khi thuật ngữ [[Vực (sinh học)|vực]] được chọn lựa dùng vào năm 1990.
 
Tuy nhiên, đồ biểu hình cây [[ARN]] [[ribôxôm]] có khả năng xếp đặt vị trí lộn xộn, không đúng đối với [[quần xã sinh vật]] biến hoá quá nhanh (ví dụ như [[Microsporidia|vi bào tử trùng]]). Có người cho biết là gốc rễ của [[sinh vật]] cần phải ở bên trong [[Vi khuẩn|vi khuẩn thật]], rất nhiều [[quần xã]] [[Vi khuẩn|vi khuẩn thật]] sinh sản phân nhánh ra trước [[vi khuẩn cổ]], rất muộn thì vi khuẩn cổ và sinh vật nhân thật mới chia ra hai bên hỗ tương.

== Giới thiệu giản lược ==
Ông Woese căn cứ vào sự khác biệt về trình tự ARN ribôxôm 16S, cho biết là hai nhóm sinh vật này, [[Vi khuẩn|vi khuẩn thật]] (Eubacteria) và [[vi khuẩn cổ]] (Archaebacteria), và [[Sinh vật nhân thực|sinh vật nhân thật]] cùng nhau tách ra từ một tổ tiên chung do một cơ chế di truyền nguyên thuỷ có sẵn, rồi tiến hoá mà ra, do đó lấy ba sự vật đó mỗi sự vật tính toán chia làm một loại, coi là hệ thống phân loại cao hơn [[Giới (sinh học)|giới]], gọi là [[Vực (sinh học)|vực]] (domain) hoặc siêu giới (superkingdom). Năm 1990, Carl Woese tránh khỏi sự vật [[vi khuẩn cổ]] cũng coi là một loại của [[vi khuẩn]], nên ông lấy ba vực ấy thay đổi tên gọi của ba [[Vực (sinh học)|vực]] này hiện tại là [[Vi khuẩn|vực Vi khuẩn]] (Bacteria), [[Vi khuẩn cổ|vực Cổ sinh khuẩn]] (Archaea) và [[Sinh vật nhân thực|vực Sinh vật nhân thật]] (Eukarya).

Tuy nhiên, đồ biểu hình cây ARN ribôxôm có khả năng xếp đặt vị trí lộn xộn, không đúng đối với quần xã sinh vật biến hoá quá nhanh (ví dụ như [[Microsporidia|vi bào tử trùng]]). Có người cho biết là gốc rễ của [[sinh vật]] cần phải ở bên trong [[Vi khuẩn|vi khuẩn thật]], rất nhiều [[quần xã]] [[Vi khuẩn|vi khuẩn thật]] sinh sản phân nhánh ra trước [[vi khuẩn cổ]], rất muộn thì [[vi khuẩn cổ]] và [[Sinh vật nhân thực|sinh vật nhân thật]] mới chia ra hai bên hỗ tương.
 
== Nội dung chi tiết<ref>Michael Madigan, John Martinko: Brock Biology of Microorganisms (11th Edition). Prentice Hall, 11th Edition. [//zh.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9780131443297 ISBN 978-0-13-144329-7] {{En icon}}</ref> ==
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
|+So sánh đặc trưng ba vực
!特徵
!
!細菌域<br />Bacteria
!Đặc trưng
!古菌域<br />Archaea
!真核域Vực Vi khuẩn<br />EukaryaBacteria
!Vực Cổ khuẩn<br />Archaea
!Vực Sinh vật nhân thật<br />Eukarya
|-
| rowspan="16" |[[Hình thái học (sinh học)|Hình thái]] và [[Di truyền học|di truyền]]
| colspan="4" |''形態和遺傳''
|Kết cấu [[tế bào]] [[Sinh vật nhân sơ|nhân nguyên thuỷ]]
|Đúng
|Đúng
|Không đúng
|-
|[[DNA]] hình dạng [[Vòng đeo tay|vòng]] [[Liên kết cộng hóa trị|cộng hoá trị]] khép kín
|[[Sinh vật nhân sơ|原核]]細胞結構
|Đúng
|是
|Đúng
|是
|Không đúng
|否
|-
|Tổ chức [[histone]]
|被膜包圍的[[Nhân tế bào|核]]
|Không có
|無
|
|
|-
|[[Màng sinh học|Màng]] bao trùm [[Nhân tế bào|nhân]] của [[vỏ túi bào tử]]
|共價閉合環狀[[DNA]]
|Không có
|是
|Không có
|是
|
|-
|[[Vách tế bào|Tường vách tế bào]]
|[[Plasmid|質粒]]
|Chứa [[Axit|chất axít]] của [[tế bào]]
|有
|Không chứa [[Axit|chất axít]] của [[tế bào]]
|有
|Không chứa [[Axit|chất axít]] của [[tế bào]]
|稀少
|-
|Chất [[membrane lipid]]
|[[Ribosome|核糖體]]大小
|Chuỗi liên tiếp [[Este|liên kết este]]
|Chuỗi liên tiếp [[Ete|liên kết ete]]
|Chuỗi liên tiếp [[Este|liên kết este]]
|-
|Kích cỡ [[Ribosome|ribôxôm]]
|70S
|70S
|80S
|-
|Chỗ bắt đầu [[ARN vận chuyển]]
|多數[[Gen|基因]]中有[[Intron|内含子]]
|Formylmethionine<ref>{{Chú thích web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26866044|tiêu đề=Formyl-methionine as a degradation signal at the N-termini of bacterial proteins.|website=www.ncbi.nlm.nih.gov|ngày tháng=|tên 3=Piatkov KI, Vu TT, Hwang CS, Varshavsky A}}</ref>
|否
|[[Methionin]]
|否
|[[Methionin]]
|是
|-
|Có [[intron]] trong đa số [[gen]]
|Không đúng
|Không đúng
|Đúng
|-
|[[Operon]]
|Có
|Có
|Không có
|-
|[[ARN thông tin]] chất thêm [[Xử lý ARN|mũ và đuôi poly A]]
|Không có (một bộ phận có đuôi poly A, nhưng mà tác dụng không giống nhau với [[Sinh vật nhân thực|vực Sinh vật nhân thật]])<ref name="organelles2">{{cite journal|pages=65–77|doi=10.1080/07352680500391337|title=RNA Polyadenylation in Prokaryotes and Organelles; Different Tails Tell Different Tales|year=2006|last1=Slomovic|first1=Shimyn|last2=Portnoy|first2=Victoria|last3=Liveanu|first3=Varda|last4=Schuster|first4=Gadi|journal=Critical Reviews in Plant Sciences|volume=25}}</ref>
|Không có
|Có
|-
|[[Plasmid]]
|Có
|Có
|Ít, hiếm có
|-
|[[Ribosome|Ribôxôm]] [[Dị ứng|mẫn cảm]] với [[Chất độc|độc tố]] [[bạch hầu]]
|Không đúng
|Đúng
|Đúng
|-
|[[RNA polymerase]]
|1 cái (4 chuỗi [[polypeptid]])
|Vài cái (mỗi 8 đến 12 chuỗi [[polypeptid]])
|3 cái (mỗi 12 đến 14 chuỗi [[polypeptid]])
|-
|Cần phải có nhân tố phiên mã
|Không đúng
|Đúng
|Đúng
|-
|Kết cấu cái [[Vùng gen khởi động|gen khởi động]]
|Trình tự -10 và -35
|[[Hộp TATA]]
|[[Hộp TATA]]
|-
| rowspan="10" |[[Sinh lý học|Sinh lí]]
|Tác dụng sản [[mêtan]]
|Không có
|Có
|Không có
|-
|[[Hệ tiêu hóa|Tiêu hoá]]
|Có
|Không có
|Không có
|-
|[[Operon|操縱子Khử nitơ]]
|
|
|Không có
|無
|-
|[[Cố định đạm|Cố định nitơ]]
|[[ARN thông tin|mRNA]]加5'端帽和3'聚A尾
|Có
|無(部份有聚A尾,但作用與真核不同<ref name="organelles">{{Chú thích tạp chí|DOI=10.1080/07352680500391337}}<code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;tựa đề=</code> trống hay bị thiếu ([[:en:Help:CS1 errors#citation_missing_title|trợ giúp]])
|Có
[[Thể loại:Trang có chú thích thiếu tựa đề]]</ref>)
|Không có
|無
|有
|-
|Tác dụng [[quang hợp]] căn cứ vào [[Diệp lục|diệp lục tố]]
|組織蛋白
|
|Không có
|有
|Có (ở trong [[Lục lạp|thể diệp lục]])
|有
|-
|Chuyển đổi luân phiên [[năng lượng]] căn cứ vào [[Hóa chất|chất]] [[Rhodopsin]]
|[[Vách tế bào|細胞壁]]
|Có
|含胞壁酸
|Có
|不含胞壁酸
|Không có
|不含胞壁酸
|-
|[[Dinh dưỡng]] [[Hợp chất vô cơ|vô cơ]] hoá năng (<chem>Fe</chem>, <chem>S</chem>, <chem>H2</chem>)
|膜脂質
|Có
|[[Este|酯]]鍵連接
|Có
|[[Ete|醚]]鍵連接
|Không có
|酯鍵連接
|-
|Bọt khí
|起始[[ARN vận chuyển|tRNA]]
|Có
|甲酰蛋氨酸
|Có
|[[Methionin|蛋氨酸]]
|Không có
|蛋氨酸
|-
|Poly(beta-hydroxy-alkanoic acid)<ref>{{Chú thích web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2046547|tiêu đề=Physiology and molecular genetics of poly(beta-hydroxy-alkanoic acid) synthesis in Alcaligenes eutrophus.|website=www.ncbi.nlm.nih.gov}}</ref> coi là hạt hột tích trữ [[Cacbon|cácbôn]]
|核糖體對泛素敏感
|
|
|Không có
|是
|-
|Sinh trưởng ở 80℃ trở lên
|[[RNA polymerase|RNA聚合酶]]
|Có
|1個
|Có
|Không có
|}
 
== Xem thêm ==
 
* <span class="ilh-page">雙域系統</span>
* [[Giới Khởi sinh|Giới sinh vật nhân nguyên thuỷ]]
* [[Cây phát sinh chủng loại|Cây phát sinh hệ thống]]