Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thượng Quan hoàng hậu (Hán Chiêu Đế)”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 26:
'''Hiếu Chiêu Thượng Quan hoàng hậu''' ([[chữ Hán]]: 孝昭上官皇后, [[89 TCN]] - [[37 TCN]]), còn gọi là '''Thượng Quan Thái hậu''' (上官太后), là [[Hoàng hậu]] duy nhất của [[Hán Chiêu Đế]] Lưu Phất Lăng, vị [[Hoàng đế]] thứ 8 của [[nhà Tây Hán]] trong [[lịch sử Trung Quốc]].
 
Trong lịch sử, Thượng Quan hoàng hậu nổi tiếng vì đạt được ngôi vị [[Hoàng hậu]] khi còn rất trẻ, chỉ vừa lên 6 tuổi. Lên ngôi Hoàng hậu còn trẻ tuổi, đến khi nhận cương vị [[Hoàng thái hậu]] rồi [[Thái hoàng thái hậu]] thì Thượng Quan hoàng hậu chỉ mới đến 15, cuối cùng trở thành [[Hoàng thái hậu|Thái thái hoàng thái hậu]] ở tuổi 40. Trong suốt cuộc đời của mình, bà chứng kiến việc cả dòng họ bên nội và bên ngoại của mình bị tàn sát bởi những việc mưu lập chính trị.
 
Bà thường được nhắc đến như là Bà hoàng trẻ tuổi nhất trong lịch sử Trung Quốc.
 
== Xuất thân ==
Hiếu Chiêu hoàng hậu Thượng Quan thị, không rõ tên thật, người [[Lũng Tây]] (nay là [[Thiên Thủy]], [[Cam Túc]]),. Tổ cháuphụ nội của Tả Tướng quân An Dương hầu [[Thượng Quan Kiệt]] (上官桀). Phụ là con gái củathân [[Thượng Quan An]] (上官安), mẹ là Kính phu nhân [[Hoắc thị]] (霍氏), con gái của Đại tư mã Đại tướng quân [[Hoắc Quang]]<ref>《汉书-外戚传》:孝昭上官皇后。祖父桀,陇西人邽人也。</ref>.
 
Dưới thời [[Hán Vũ Đế]], nhằm tạo thêm thế lực, hai đại thần thế lực lớn trong triều là Hoắc Quang và Thượng Quan Kiệt kết thông gia với nhau, Hoắc Quang đem con gái trưởng là Hoắc thị gả cho con trai Thượng Quan Kiệt là Thượng Quan An, sau đó Hoắc thị hạ sinh bà vào năm [[89 TCN]].
Dòng 39:
Khi Hán Vũ đế đang hấp hối ([[87 TCN]]), ông đã giao cho Thượng Quan Kiệt và Hoắc Quang cùng làm phụ chính cho Thái tử nối ngôi là [[Hán Chiêu Đế]] Lưu Phất Lăng, khi ấy mới 8 tuổi<ref>{{Chú thích web|tác giả 1=Ban Cố|tiêu đề=Hán thư, quyển 6: Vũ Đế kỉ|url=http://zh.wikisource.org/wiki/%E6%BC%A2%E6%9B%B8/%E5%8D%B7006|ngày truy cập=25/06/2013}}</ref>. Bấy giờ, Chiêu Đế còn quá nhỏ, các đại thần đồng ý tôn [[Ngạc Ấp công chúa]] (鄂邑公主), chị gái của Chiêu Đế, làm người phụ giúp và chăm sóc Chiêu Đế trong cung, giúp Chiêu Đế quyết định chính sự, đồng thời được tôn làm ''Trưởng công chúa'' (长公主). Trong sự việc này, 2 cha con Thượng Quan có mật thiết rất lớn, nên được Trưởng công chúa vô cùng tin cậy<ref>[[Hán thư]]: 上与大将军闻之,不绝主欢,有诏外人侍长主</ref>.
 
Năm Thủy Nguyên thứ 4 ([[83 TCN]]), cha bà là Thượng Quan An muốn dựa vào thế lực của [[Hoắc Quang]] để đưa bà vào cung làm vợ Hán Chiêu Đế nhưng bị Hoắc Quang phản đối<ref>《汉书-外戚传》:长主内周阳氏女,令配耦帝。时上官安有女,即霍光外孙,安因光欲内之。光以为尚幼,不听。</ref>. Cha bà sau đó lại nhờ Trưởng công chúa để Thượng Quan thị được vào cung thành hôn với Chiêu Đế. Gặp có người họ Đinh là tâm phúc của Trưởng công chúa, Thượng Quan An nói rằng:''"Nghe nói Công chúa có tính toán tuyển lập Hoàng hậu. Ta có một cô con gái, dung mạo đoan chính thanh nhã, được Trưởng công chúa yêu mến. Việc này thành hay không thành, đều nhờ vào các hạ"''. Người họ Đinh đó bẩm lên Trưởng công chúa, quả nhiên sau đó Thượng quan thị có chỉ nhập cung trở thành [[Tiệp dư]], ít lâu sau được phong làm [[Hoàng hậu]]<ref>{{Chú thích web|tác giả 1=Ban Cố|tiêu đề=Hán thư, quyển 7: Chiêu Đế kỉ|url=http://zh.wikisource.org/wiki/%E6%BC%A2%E6%9B%B8/%E5%8D%B7007|ngày truy cập=25/06/2013}}</ref><ref>{{Chú thích web|tác giả 1=Ban Cố|tiêu đề=Hán thư, quyển 68: Hoắc Quang Kim Nhật Đê truyện|url=http://zh.wikisource.org/wiki/%E6%BC%A2%E6%9B%B8/%E5%8D%B7068|ngày truy cập=25/06/2013}}</ref>. Năm đó, bà mới 6 tuổi và Hán Chiêu Đế cũng mới 12 tuổi, đây là Hoàng hậu nhỏ tuổi nhất trong toàn bộ lịch sử Trung Quốc<ref>《汉书-外戚传》:长主内周阳氏女,令配耦帝。时上官安有女,即霍光外孙,安因光欲内之。光以为尚幼,不听。</ref><ref>《汉书-外戚传》:安素与丁外人善,说外人曰:“闻长主内女,安子容貌端正,诚因长主时得入为后,以臣父子在朝而有椒房之重,成之在于足下,汉家故事常以列侯尚主,足下何忧不封侯乎?”外人喜,言于长主。长主以为然,诏召安女入为婕妤,安为骑都尉。月余,遂立为皇后,年甫六岁。</ref>. Cha bà Thượng Quan An do là quốc trượng, được thụ phong ''Tang Nhạc hầu'' (桑樂侯), phong ấp 1500 hộ, thăng làm ''Xa Kỵ tướng quân'' (车骑将军), càng ngày càng ngang ngược kiêu ngạo dâm dật.
Năm Thủy Nguyên thứ 4 ([[83 TCN]]), cha bà là Thượng Quan An muốn dựa vào thế lực của [[Hoắc Quang]] để đưa bà vào cung làm vợ Hán Chiêu Đế nhưng bị Hoắc Quang phản đối. Từ đó bắt đầu mối hiềm khích giữa hai nhà nội, ngoại của Thượng Quan thị.
 
Năm Nguyên Phụng nguyên niên [[80 TCN]], Thượng Quan An và Thượng Quan Kiệt có tư thù với Hoắc Quang nên lập mưu tạo phản, nhưng bị thất bại, sử gọi đó là [[Chính biến Nguyên Phụng]].
Cha bà sau đó lại nhờ Trưởng công chúa để Thượng Quan thị được vào cung thành hôn với Chiêu Đế. Gặp có người họ Đinh là tâm phúc của Trưởng công chúa, Thượng Quan An nói rằng:''"Nghe nói Công chúa có tính toán tuyển lập Hoàng hậu. Ta có một cô con gái, dung mạo đoan chính thanh nhã, được Trưởng công chúa yêu mến. Việc này thành hay không thành, đều nhờ vào các hạ"''. Người họ Đinh đó bẩm lên Trưởng công chúa, quả nhiên sau đó Thượng quan thị có chỉ nhập cung trở thành [[Tiệp dư]], ít lâu sau được phong làm [[Hoàng hậu]]<ref>{{Chú thích web|tác giả 1=Ban Cố|tiêu đề=Hán thư, quyển 7: Chiêu Đế kỉ|url=http://zh.wikisource.org/wiki/%E6%BC%A2%E6%9B%B8/%E5%8D%B7007|ngày truy cập=25/06/2013}}</ref><ref>{{Chú thích web|tác giả 1=Ban Cố|tiêu đề=Hán thư, quyển 68: Hoắc Quang Kim Nhật Đê truyện|url=http://zh.wikisource.org/wiki/%E6%BC%A2%E6%9B%B8/%E5%8D%B7068|ngày truy cập=25/06/2013}}</ref>. Năm đó, bà mới 6 tuổi và Hán Chiêu Đế cũng mới 12 tuổi, đây là Hoàng hậu nhỏ tuổi nhất trong toàn bộ lịch sử Trung Quốc<ref>《汉书-外戚传》:长主内周阳氏女,令配耦帝。时上官安有女,即霍光外孙,安因光欲内之。光以为尚幼,不听。</ref><ref>《汉书-外戚传》:安素与丁外人善,说外人曰:“闻长主内女,安子容貌端正,诚因长主时得入为后,以臣父子在朝而有椒房之重,成之在于足下,汉家故事常以列侯尚主,足下何忧不封侯乎?”外人喜,言于长主。长主以为然,诏召安女入为婕妤,安为骑都尉。月余,遂立为皇后,年甫六岁。</ref>.
 
Năm Nguyên Phụng nguyên niên [[80 TCN]], Thượng Quan An và Thượng Quan Kiệt có tư thù với Hoắc Quang nên lập mưu tạo phản, nhưng bị thất bại, sử gọi đó là Chính biến Nguyên Phụng. Nguyên là sau khi lập được Thượng Quan thị, Thượng Quan An muốn trả công cho họ Đinh, xin Hoắc Quang phong tước nhưng bị cự tuyệt. Việc này khiến họ Thượng Quan mất mặt, hơn nữa họ Đinh kia là tình nhân của Trưởng công chúa, cũng khiến Công chúa sinh oán hận Hoắc Quang, vì vậy họ mưu lật đổ Hán Chiêu Đế, lập người anh Chiêu Đế là Yên vương [[Lưu Đán]] (劉旦) lên ngôi. Hán Chiêu Đế lúc này đã trưởng thành, cùng Hoắc Quang âm thầm đề phòng nhà Thượng Quang và chuẩn bị lực lượng phản kháng. Sự việc bị phất giác, Ngạc Ấp công chúa và Lưu Đán bị Hán Chiêu Đế ép tự sát, cả nhà Thượng Quan bị giết cả họ<ref>《汉书-外戚传》:安以后父封桑乐侯,食邑千五百户,迁车骑将军,日以骄淫。受赐殿中,出对宾客言:“与我婿饮,大乐!”见其服饰,使人归,欲自烧物。安醉则裸行内,与后母及父诸良人、侍御皆乱。子病死,仰而骂天。数守大将军光,为丁外人求侯,及桀欲妄官禄外人,光执正,皆不听。又桀妻父所幸充国为太医监,阑入殿中,下狱当死。冬月且尽,盖主为充国入马二十匹赎罪,乃得减死论。于是桀、安父子深怨光而重德盖主。知燕王旦帝兄,不得立,亦怨望,桀、安即记光过失予燕王,令上书告之,又为丁外人求侯。燕王大喜,上书称:“子路丧姊,期而不除,孔子非之。子路曰:‘由不幸寡兄弟,不忍除之。’故曰‘观过知仁’。今臣与陛下独有长公主为姊,陛下幸使丁外人侍之,外人宜蒙爵号。”书奏,上以问光,光执不许。及告光罪过,上又疑之,愈亲光而疏桀、安。桀安浸恚,遂结党与谋杀光,诱征燕王至而诛之,因废帝而立桀。或曰:“当如皇后何?”安曰:“逐麋之狗,当顾菟邪!且用皇后为尊,一旦人主意有所移,虽欲为家人亦不可得,此百世之一时也。”事发觉,燕王、盖主皆自杀。语在《霍光传》。   桀、安宗族既灭,皇后以年少不与谋,亦光外孙,故得不废。</ref>.
 
Về phần Thượng Quan hoàng hậu vẫn còn nhỏ lại là cháu ngoại Hoắc Quang nên vẫn vô sự và tiếp tục được làm Hoàng hậu. Lúc này tuy nhà nội đã bị tận diệt, nhưng tính cách ổn trọng của Thượng Quan hoàng hậu khiến Hoắc Quang yêu thích. Hoắc Quang cũng từ đó muốn cháu ngoại sinh ra Hoàng tử, với quyền hành lớn của mình, ông ngầm lệnh các Ngự y tấu thỉnh, xin Hán Chiêu Đế xa rời nữ sắc, nên trừ Thượng Quan hoàng hậu thì không có cung nhân nào khác gần gũi Hoàng đế, Thượng Quan hoàng hậu cũng từ đó chuyên sủng. Nhưng dẫu vậy, Thượng Quan hoàng hậu vẫn không hề có con<ref>《汉书-外戚传》: 光欲皇后擅宠有子,帝时体不安,左右及医皆阿意,言宜禁内,虽宫人使令皆为穷裤,多其带,后宫莫有进者</ref>.
 
=== Phế truất Lưu Hạ ===