|
==Địa lý==
[[File:Dateline-animation-3deg-borderonly-180px.gif|thumb|Minh họa đơn giản thể hiện mối tương quan giữa đường đổi ngày, ngày và giờ. Màu khác nhau thể hiện ngày khác nhau.]]
[[File:international date line.png|thumb|280px|Ví dụ về trường hợp ngày thứ ba lúc 4:00 giờ GMT. (Số liệu giờ giấc chỉ là tương đối bởi ranh giới các múi giờ không hoàn toàn trùng khớp với kinh tuyến. Ngày và đêm thể hiện trong lược đồ chỉ mang tính chất minh họa; giờ ban ngày còn phụ thuộc vào vĩ độ và thời điểm trong năm.)]]
===Mô tả===
:''Phần miêu tả trên dựa vào những hiểu biết của cộng đồng Wikipedia về {{slink||Đường đổi ngày quốc tế}}. Xem {{slink||De facto and de jure date lines}} ở phía dưới, và bản đồ trên đây.''
Đường đổi ngày quốc tế về cơ bản dựa vào đường [[kinh tuyến]] 180°, cắt dọc Thái Bình Dương, và nửa đường vòng quanh thế giới tính từ [[Kinh tuyến gốc (Greenwich)|kinh tuyến Greenwich]]. Tại nhiều địa điểm, đường đổi ngày quốc tế trùng hoàn toàn kinh tuyến 180°. Nhiều nơi khác, đường đổi ngày có chệch đi về hướng đông hoặc tây so với đường kinh tuyến. Sai khác này phần nhiều là để dung hòa các mối quan hệ kinh tế và/hoặc chính trị ở các vùng bị ảnh hưởng.
Đi từ bắc xuống nam, điểm lệch đầu tiên của đường đổi ngày so với kinh tuyến 180° là phía đông [[đảo Wrangel]] và [[bán đảo Chukotka]], vùng viễn đông [[Xibia]] của nước Nga. (Đảo Wrangel có tọa độ 71°32′B 180°0′Đ, và cũng là 71°32′B 180°0′T.)<ref name="wrengell">{{cite journal |title=Arctic Expeditions Commanded by Americans |journal=The National Geographic Magazine |volume=18 |pages=459–468 |url=https://books.google.com/books?id=_RAOAQAAIAAJ&pg=PA459|year=1907 |access-date=4 January 2017}}</ref> Đường đổi ngày sau đó đi qua [[eo biển Bering]], giữa [[quần đảo Diomede]] ở khoảng cách giữa các đảo ở tọa độ 168°58′37″ T. Sau đó, đường đổi ngày chuyển hướng đáng kể về phía tây kinh tuyến 180°, đi qua phía tây [[đảo St. Lawrence]] và đảo [[Đảo St. Matthew|St. Matthew]].
Đường đổi ngày đi qua giữa các [[quần đảo Aleut]] (có [[đảo Attu]] là cực tây) của Mỹ và [[quần đảo Komandorski]] thuộc Nga. Nó sau đó đổi hướng lần nữa về phía đông nam để quay về kinh tuyến 180°. Như vậy, toàn bộ lãnh thổ nước Nga nằm ở phía tây đường đối ngày quốc tế, còn toàn bộ lãnh thổ Hoa Kỳ nằm ở phía đông đường đổi ngày ngoại trừ các hải đảo [[Guam]], [[quần đảo Bắc Mariana]], và [[đảo Wake]].
Đường đổi ngày quốc tế tiếp tục trùng với kinh tuyến 180° cho đến khi giao cắt với [[xích đạo]]. Các đảo san hô không người ở [[Đảo Howland|Howland]] và [[Đảo Baker|Baker]] của Mỹ, vừa qua hướng bắc đường xích đạo ở trung tâm Thái Bình Dương (có tọa độ giữa 172,5°T và 180°), có giờ muộn nhất trên Trái Đất ([[UTC−12:00|UTC−12]] hours).
Gặp [[Kiribati]], đường đổi ngày đánh vòng tròn bằng cách bẻ ngoặt lớn về phía đông, hầu như chạm với kinh tuyến 150°T. Quần đảo cực đông Kiribati, [[quần đảo Line]] về phía nam [[Hawaii]], có giờ sớm nhất trên Trái Đất, [[UTC+14]]. Đến phía nam Kiribati, đường đổi ngày IDL quay về hướng tây nhưng vẫn ở phía đông kinh tuyến 180°, xuyên qua giữa [[Samoa]] và [[American Samoa|Samoa thuộc Mỹ]].<ref name=BorneoPost>[http://www.theborneopost.com/2011/06/30/samoa-confirms-dateline-switch/ Samoa confirms dateline switch] Borneo Post online. Accessed 11 August 2011.</ref>
Phần nhiều khu vực này, đường đổi ngày đi theo kinh tuyến 165°T. Tuần tự, Samoa, [[Tokelau]], [[Wallis và Futuna]], [[Fiji]], [[Tonga]], [[Tuvalu]] và [[quần đảo Kermadec]] và [[quần đảo Chatham]] của New Zealand đều nằm phía tây đường đổi ngày nên có ngày giống nhau. Samoa thuộc Mỹ, [[quần đảo Cook]], [[Niue]], và [[Polynésie thuộc Pháp]] nằm ở phía đông đường đổi ngày nên bị trễ hơn một ngày.
Đường đổi ngày sau đó hướng về phía tây nam để quay về kinh tuyến 180°. Nó tiếp tục trùng kinh tuyến 180° cho đến khi gặp [[châu Nam Cực]], nơi [[Giờ ở châu Nam Cực|các múi giờ gộp lại]]. Theo quy ước, đường đổi ngày không được vẽ lên hầu hết các bản đồ châu Nam Cực. (Xem {{slink||Cartographic practice and convention}} bên dưới.)
===Vòng quanh thế giới===
Để dễ hiểu phần này hơn, hãy làm 3 điều sau.
Thứ nhất, tưởng tượng bề mặt trái đất là 1 đường tròn và quy ước, nếu ta đi trên đường tròn đó theo chiều kim đồng hồ là đi từ đông sang tây, còn theo ngược chiều kim đồng hồ là đi từ tây sang đông.
Thứ hai, tưởng tượng 1 người đàn ông, có mang đồng hồ đeo tay (có phần chỉ thị ngày) xuất phát từ 1 điểm trên đường tròn, và di chuyển theo 1 trong 2 cách như đã nêu ở trên (đông sang tây hoặc tây sang đông).
Thứ ba, bạn cần hiểu thế nào là [[múi giờ]].
Như vậy, ta sẽ có lời giải thích cho hành trình Vòng quanh thế giới (hay từng được gọi là hải trình [[Ferdinand Magellan]]) như sau.
Nếu một người đi vòng quanh thế giới từ đông sang tây, anh ta phải đặt đồng hồ lùi lại một giờ cho mỗi 15 ° kinh độ đi qua, và chênh lệch thời gian sẽ là 24 giờ nếu anh ta không chỉnh lại đồng hồ về phía trước một ngày, một khi anh ta đi qua đường đổi ngày quốc tế.
Ngược lại, nếu đi từ tây sang đông, anh ta sẽ phải chỉnh đồng hồ của mình tăng thêm 1 giờ mỗi 15 kinh độ.thời gian sẽ đúng trở lại khi đi qua Đường đổi ngày quốc tế.
Do vậy, đường đổi ngày quốc tế phải được quan sát cùng với múi giờ của Trái đất: khi vượt qua nó theo một trong hai hướng, ngày dương lịch được điều chỉnh đi một ngày.
===Đôi điều về đường đổi ngày quốc tế===
Trong khoảng thời gian từ 10:00 đến 11:59 [[UTC]] mỗi ngày, tại các địa điểm khác nhau trên Trái Đất, người ta sẽ ghi nhận được ba ngày tháng khác nhau. Thí dụ, lúc 10:15 UTC ngày thứ năm, tại [[Samoa thuộc Mỹ]] đồng hồ chỉ 23:15 ngày thứ tư ([[UTC−11:00|UTC−11]]), thứ năm ở hầu hết phần còn lại của thế giới, và 00:15 ngày thứ sáu tại [[Kiritimati]] ([[UTC+14:00|UTC+14]]).
Trong giờ đầu tiên của khoảng thời gian trên (10:00–10:59 UTC), 3 ngày tháng khác nhau được ghi nhận tại các địa điểm có cư dân. Ở giờ thứ hai (UTC 11:00–11:59) múi giờ hàng hải [[UTC−12:00|UTC−12]] không có người ở nên khoảng thời gian này, chỉ có 2 ngày khác nhau được ghi nhận ở những vùng đất có cư dân.
Khoảnh khắc giao thừa đón [[năm mới]] diễn ra đầu tiên nơi các đảo nằm trên múi giờ UTC+14. Múi giờ UTC+14 bao gồm một phần của nước [[Cộng hòa Kiribati]], gồm [[đảo Thiên Niên Kỷ]] thuộc [[quần đảo Line]], và Samoa trong giai đoạn mùa hè. Thành phố lớn đón ngày mới đầu tiên là [[Auckland]] và [[Wellington]], New Zealand ([[UTC+12:00|UTC+12]]; [[UTC+13:00|UTC+13]] sử dụng [[giờ mùa hè]]).
Năm 1995, đường đổi ngày quốc tế được điều chỉnh khiến đảo Caroline trở thành một trong những nơi trên Trái Đất đón ngày 1 tháng 1 năm 2000 sớm nhất ([[UTC+14]]). Hệ quả là, [[rạn san hô vòng]] này được đổi tên thành [[đảo Thiên Niên Kỷ]].<ref name="Millennium">{{cite web |work= Pacific Islands Report |title= Kiribati's Caroline Island renamed Millennium Island |date= September 2002 |url= http://www.pireport.org/articles/1997/08/11/kiribatis-caroline-island-renamed-millennium-island |accessdate=4 January 2017}}</ref>
Các khu vực đón ngày mới sớm nhất thay đổi theo mùa. Khoảng thời gian [[hạ chí]], khu vực đó có thể là bất cứ nơi đâu trên [[Kamchatka Time|múi giờ Kamchatka]] ([[UTC+12]]) đủ xa về hướng bắc để quan sát [[Ban ngày vùng cực|mặt trời nửa đêm]]. Tại các [[điểm phân]], nơi đầu tiên bước qua ngày mới là [[đảo Thiên Nhiên Kỷ]] không có cư dân thuộc Kiribati, là vũng lãnh thổ cực đông nằm ở phía tây đường đổi ngày.
Khoảng thời gian [[đông chí]], địa điểm đầu tiên sẽ là [[Các trạm nghiên cứu Nam Cực]] sử dụng [[Giờ ở New Zealand|múi giờ New Zealand]] (UTC+13) suốt mùa hè, các nhà nghiên cứu tại đây cũng có thể quan sát hiện tượng mặt trời nửa đêm. Các trạm này bao gồm [[Trạm Nam Cực Amundsen-Scott]], [[Trạm McMurdo]], [[Căn cứ Scott]] và [[Trạm Mario Zucchelli]].<ref>{{cite web|title=The World Clock-Query Results|url=http://www.timeanddate.com/worldclock/?query=Antarctica|website=Time and date.com|accessdate=20 May 2016|postscript=,}} and click through to the individual stations' pages. With respect to Scott Base, see [[Ross Dependency]].</ref>
== Đường đổi ngày [[đơn phương|''đơn phương'']] và đường đổi ngày [[đa phương|''đa phương'']]==
| 