Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Sở Chiêu vương”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 39:
| nơi mất = [[Trung Quốc]]
}}
'''Sở Chiêu Vươngvương''' ([[chữ Hán]]: 楚昭王, ?-[[489bính TCNâm]],: trịChŭ Zhāo [[515Wáng, ? TCN]]- [[489 TCN]])<ref name="Sử ký, Sở thế giaSKSTG">Sử ký, Sở thế gia</ref><ref>Phương Thi Danh, sách đã dẫn</ref>, tên thật làhọ '''Hùng Chẩn''' (熊), hay '''Mị Chẩn''' (芈), tên '''Trân''' (轸), là vị vuaquốc vương thứ 3213 của [[sởSở (nước)|nước Sở]] - [[chưmột hầuVương quốc tồn tại dưới thời [[nhà Chu]] trong [[lịch sử Trung Quốc]].
 
Sở Chiêu vương kế nghiệp phụ thân là [[Sở Bình vương]] làm quốc vương khi mới 10 tuổi, giữa lúc Sở quốc đang trong giai đoạn khủng hoảng và phải đương đầu với nhiều khó khăn từ các gian thần trong nước và sự đe dọa từ Ngô quốc ở miền đông ngày càng lớn mạnh. Đến năm [[505 TCN]], kinh đô của Sở đã bị quân Ngô chiếm cứ và khiến Sở Chiêu vương phải bỏ chạy lưu vong. Tuy về sau khôi phục được cơ nghiệp, nhưng Ngô vẫn chầu chực đe dọa, Chiêu vương phải thiên đô đến đất Nhược. Cho đến những năm trị vì cuối cùng khi Ngô suy yếu, thì Sở mới khôi phục phần nào sức mạnh quân sự của mình qua một số cuộc viễn chinh do Chiêu vương đích thân chỉ huy. Ông qua đời vào năm [[489 TCN]] trên đường hành quân và người kế vị là [[Sở Huệ vương]].
== Thân thế ==
 
== Thân thế éo le ==
Hùng Trân là con thứ của [[Sở Bình vương]], vua thứ 31 của [[Sở (nước)|nước Sở]], mẹ là [[Bá Doanh]], con gái [[Tần Ai công]]. Ban đầu vua [[Sở Bình vương]] hỏi cưới Bá Doanh cho người con lớn là [[Thái tử Kiến (nước Sở)|Thái tử Kiến]] (do Vân nữ sinh ra). Tuy nhiên khi Bá Doanh về [[Sở (nước)|Sở]], Bình vương cũng say mê sắc đẹp của nàng và lại nghe lời [[Phí Vô Cực]], cướp làm vợ mình, đày thái tử Kiến ra huyện Thành Phụ giữ biên giới. Năm [[525 TCN]], Bá Doanh hạ sinh ra công tử Trân.
 
Hùng Trân là con trai thứ 5 của [[Sở Bình vương]] [[Hùng Cư]], quốc vương thứ 12 của [[Sở (nước)|Sở quốc]], mẫu thân ông là [[Bá Doanh]], muội muội của [[Tần Ai công]], quốc quân [[Tần (nước)|nước Tần]] ở miền tây. Các huynh trưởng của Hùng Trân gồm Thái tử Kiến, Vương tử Thân (Tử Tây), Vương tử Kết (Tử Kỳ]] và Vương tử Khải (Tử Lự). Về cuộc hôn nhân của song thân ông là một truyền thuyết thú vị của thời [[Xuân Thu]].
Năm [[522 TCN]], Phí Vô Cực gièm pha thái tử Kiến muốn làm phản. [[Sở Bình vương]] tức giận, đuổi thái tử Kiến và giết chết thái phó thái tử là [[Ngũ Xa]] cùng với con là [[Ngũ Thượng]] (người con còn lại là [[Ngũ Tử Tư]] thoát nạn)<ref>Sử ký, Ngũ Tử Tư liệt truyện</ref>, sau đó phong cho Hùng Trân làm thái tử.
 
Sở Bình vương khi còn là Sái công phục vụ dưới trướng vương huynh tức [[Sở Linh vương]], lấy một người con gái ở ấp Kích Dương, sinh ra con trai là Kiến. Khi Bình vương sát ba vị huynh trưởng để tự lập làm vua ([[529 TCN]]), đã phong cho Kiến làm Thái tử, và để [[Ngũ Xa]], [[Phí Vô Cực]] làm người trợ giúp cho Thái tử. [[Phí Vô Cực]] sau đó hiến kế cho Bình vương cầu hôn một vị công chúa Tần quốc cho Thái tử Kiến, đó chính là nàng [[Bá Doanh]]. Tháng 1 năm [[523 TCN]], sau khi Bá Doanh đến Sở quốc, Bình vương vì say mê sắc đẹp của Bá Doanh mà cướp lấy làm vợ mình, đày Thái tử Kiến ra huyện Thành Phụ gần biên giới<ref>Xuân Thu tam truyện, quyển 5, trang 69</ref>. Trong khoảng thời gian đó, Bá Doanh sinh ra Hùng Trân, sau lại sinh một con gái, gọi là Quý Mễ.
==Lên ngôi vua==
 
Năm [[522 TCN]], Phí Vô Cực gièm pha thái tử Kiến cùng [[Ngũ Xa]] muốn làm phản. Bình vương bèn đuổi thái tử Kiến và giết chết cả gia đình [[Ngũ Xa]]. Người con thứ của Xa là [[Ngũ Tử Tư]] thoát nạn và chạy sang Ngô quốc để tìm được báo thù nước Sở<ref>Sử ký, Ngũ Tử Tư liệt truyện</ref><ref>Xuân Thu tam truyện, quyển 5, trang 75 - 76</ref>. Sau đó Bình vương sau đó lập Bá Doanh làm Vương hậu. Thái tử Kiến chạy trốn đến nước Trịnh và sau bị người Trịnh giết chết<ref name="SKSTG" />.
Năm [[516 TCN]], [[Sở Bình Vương]] qua đời, thái tử Hùng Trân mới lên mười. Đại thần Tử Thường muốn lập người con khác của Bình vương do thứ phi sinh nhưng đã trưởng thành là Tử Tây lên làm vua<ref name="Sử ký, Sở thế gia">Sử ký, Sở thế gia</ref>, nhưng Tử Tây từ chối và lập Hùng Trân nối ngôi, đổi tên là Hùng Chẩn, tức là '''Sở Chiêu Vương'''.
 
== GiaoNhững tranhnăm vớiđầu quântrị Ngô ==
=== Lên ngôi vua===
Sở Chiêu vương còn nhỏ, chính sự nước Sở do Lệnh doãn Nang Ngõa điều hành. Nang Ngõa tin lời gièm của [[Phí Vô Cực]], bèn giết Bá Khước Uyển. Con Khước Uyển là [[Bá Hi]] chạy sang hàng [[nước Ngô]]. Sau đó Nang Ngõa nghe lời Thẩm Doãn Thú phân tích, nhận ra lỗi lầm, bèn giết chết Phí Vô Cực.
Từ cuối đời Sở Bình vương, nước Sở dần yếu thế trong những cuộc giao tranh với nước Ngô láng giềng. [[Ngô Hạp Lư|Ngô vương Hạp Lư]] có sự trợ giúp của [[Tôn Vũ]] và [[Ngũ Tử Tư]], giành lấy ngai vàng Ngô quốc và ra sức khuếch trương lãnh thổ, hai mục tiêu của Hạp Lư là Sở và nước Việt ở ven biển.
 
Tháng 9 năm [[516 TCN]], Sở Bình vương mất. Quan Lệnh doãn (Thừa tướng) khi đó là [[Nang Ngõa]] chủ trương người con của Bình vương do thứ phi sinh nhưng đã trưởng thành là công tử Thân (Tử Tây) lên làm vua<ref name="SKSTG">, nhưng Tử Tây từ chối một cách thẳng thừng, nói rằng theo pháp độ cần lập con của người vợ cả. Nang Ngõa bèn lập Hùng Trân lên kế vị, xưng là '''Sở Chiêu vương'''<ref>Xuân Thu tam truyện, quyển 5, trang 133</ref>. Vì Sở Chiêu vương tuổi hãy còn nhỏ, chính sự đều nằm trong tay Nang Ngõa.
Năm [[515 TCN]], vua Ngô là [[Ngô Liêu]] sai hai con là Yểm Dư và Chúc Dung mang quân đánh [[Sở (nước)|Sở]], bao vây đất Lục Cao. Sở Chiêu vương điều quân chặn đứt đường về của Yểm Dư và Chúc Dung<ref>Sử ký, Ngô Thái Bá thế gia</ref>.
 
=== Giao tranh với quân Ngô ===
Cùng năm đó, công tử Quang nước Ngô giết vua Ngô là [[Ngô Liêu|Ngô vương Liêu]] giành ngôi tức [[Ngô Hạp Lư]]. Hai người con Ngô Liêu là [[Yểm Dư]] và [[Chúc Dung]] bèn hàng [[sở (nước)|nước Sở]], Sở Chiêu vương phong cho ở đất Thư.
 
Tháng 4 năm [[515 TCN]], [[Ngô vương Liêu|Ngô vương tên là Liêu]] nhân Sở đang có tang, sai Công tử Yểm Dư và Chúc Dung đánh Sở, bao vây đất Tiềm. Sở đình cử Bá Khước Uyển và Công Doãn Mỵ cầm quân cứu Tiềm. Hai quân gặp nhau ở đất Củng và quân Sở đã chặn đứt được đường tiến lui của quân Ngô.<ref name="SKNTB">[[Sử ký]], Ngô Thái Bá thế gia</ref>.
 
Cũng năm đó, công tử Quang nước Ngô sát hại Ngô vương để đoạt ngôi, xưng là [[Ngô Hạp Lư]]<ref name="SKNTB" />. Hai công tử [[Yểm Dư]] và [[Chúc Dung]] chạy sang ở đất Từ và đất Chung Ngô<ref>Xuân Thu tam truyện, quyển 5, trang 139</ref>.
 
[[Ngô Hạp Lư]] tức giận, sai [[Tôn Vũ]] mang quân đánh chư hầu theo Sở là nước Từ vào tháng 12 năm [[512 TCN]]. Sở Chiêu vương sai Thẩm Doãn Thú đi cứu nước Từ. Quân Sở đến muộn nên nước Ngô đã phá vỡ nước Từ. Vua Từ đầu hàng. Sở mất nước Từ. Ngô đánh diệt luôn nước chư hầu khác của Sở là [[nước Chung Ngô]].
Hàng 64 ⟶ 69:
Năm [[508 TCN]], Sở Chiêu Vương sai [[Nang Ngõa]] đánh [[Ngô (nước)|Ngô]] để trả thù. Quân Sở tiến đến Dự Chương thì gặp Hạp Lư mang quân đến. Một cánh quân Ngô bí mật tiến tới ấp Sào. Cuối năm đó Hạp Lư đánh bại Nang Ngõa ở Dự Chương: Tôn Vũ tránh đội quân chủ lực của Tử Thường, rồi tập kích doanh trại của quân [[Sở (nước)|Sở]] bắt sống công tử Phàm. Quân Sở cầm cự chưa đầy một tháng phải rút chạy về nước. [[Tôn Vũ]] thừa thắng tiến lên chiếm đất Cư Sào.
 
=== Biến động trong triều ===
== Mất lòng vua Sái và vua Đường ==
== Chạy loạn giặc Ngô ==
=== Mất lòng vua Sái và vua Đường ===
 
Năm [[509 TCN]], [[Sái Chiêu hầu]] sang triều kiến Sở Chiêu vương. Vua Sái có một đôi ngọc bội và một đôi áo cầu rất đẹp, dâng cho Sở Chiêu vương mỗi thứ một chiếc, còn lại mình dùng. Trong tiệc, Sái Chiêu hầu cùng Sở Chiêu vương mặc áo cầu và đeo ngọc bội. Lệnh doãn Nang Ngõa thấy Sái Chiêu hầu có đồ quý nổi lòng tham, muốn đòi áo và ngọc bội của, Sái Chiêu hầu không cho. Vì vậy Nang Ngõa bèn gièm pha với Sở Chiêu vương, giam lỏng vua Sái ở lại nước Sở<ref>Sử ký, Quản Sái thế gia</ref>.
Hàng 78 ⟶ 85:
Nước Sở bèn mang quân diệt nước Thẩm và vây nước Sái. Sái Chiêu hầu lo lắng, sai người đi cầu cứu nước Ngô. Ngô Hạp Lư cùng Tôn Vũ và Ngũ Viên khởi đại quân đi đánh Sở để giúp Sái.
 
=== Bại trận mất Dĩnh đô ===
Thấy quân Ngô kéo tới, quân Sở giải vây nước Sái ra ứng phó. Quân Ngô có quân Đường và quân Sái hợp lực, cùng đánh Sở. Quân Ngô tiến đến Dự Chương rồi dọc sông Hán tiến sang phía tây. Nang Ngõa đóng ở bên kia sông. Nghe lời các thủ hạ, Nang Ngõa mang quân sang sông dàn trận.
 
Hàng 95 ⟶ 102:
Trong khi đó ở Dĩnh đô, [[Ngũ Viên]] hận [[Sở Bình vương]] giết cả nhà mình nên sai đào mộ Bình vương lên đánh, còn Hạp Lư ham mê mẹ và vợ của Sở Chiêu vương là [[Bá Doanh]] và Trinh Khương nên ép tư thông với mình. Trinh Khương chấp nhận để khỏi bị giết còn Bá Doanh một mực từ chối, được Hạp Lư khen là có khí tiết.
 
=== TrởPhục về Dĩnh đôquốc ===
Sở Chiêu vương cử [[Phần Mạo Bột Tô]] (có sách viết là Thân Bao Tư), vốn là bạn cũ của [[Ngũ Viên]] nước Ngô, sang [[nước Tần]] cầu cứu. Bột Tô khóc trước sân điện [[Tần (nước)|Tần]] bảy ngày không ăn uống, làm [[Tần Ai công]] cảm động, đồng ý giúp quân. Vua Tần sai đại phu Tử Mãn và Tử Hổ<ref>Giản Chi, Nguyễn Hiến Lê, sách đã dẫn, tr 302</ref> đem theo 500 chiếc xe cứu cháu ngoại.
 
Hàng 106 ⟶ 113:
Thừa lúc quân [[Ngô (nước)|Ngô]] rút đi gần hết, tháng 9 năm [[505 TCN]], Sở Chiêu vương đem quân diệt [[Đường (nước)|nước Đường]], rồi trở về Dĩnh Đô phục quốc. Sở Chiêu vương muốn tìm Phần Mạo Bột Tô để phong thưởng nhưng Bột Tô đã bỏ đi<ref>Giản Chi, Nguyễn Hiến Lê, sách đã dẫn, tr 303</ref>. Sau đó công tử Phu Khái bị Hạp Lư đánh bại chạy sang Sở, Sở Chiêu vương phong cho Phu Khái ở đất Đường Khê, gọi là Đường Khê thị.<ref name="Sử ký, Sở thế gia"/>
 
== ThiênDời đô đất Nhược,bắc mở rộng bờ cõitiến ==
=== Thiên sang đất Nhược ===
 
Tuy đánh bại quân [[Ngô (nước)|Ngô]] nhưng kinh thành Dĩnh Đô cũng bị tàn phá nặng nề. Về phía Ngô, Ngô Hạp Lư sau khi dẹp xong loạn Phu Khái, chưa từ bỏ ý định đánh Sở. Năm 504 TCN, Hạp Lư sai thái tử Chung Luy đánh Sở. Sở Chiêu vương sai Phan Tử Thần và Tiểu Duy Tử ra đánh. Kết quả thủy quân Sở bị quân Ngô đánh bại ở Phồn Dương, hai tướng Sở bị bắt.
 
Hàng 113 ⟶ 120:
 
Sở Chiêu vương thiên đô đến lên phía Bắc, đóng ở đất Nhược, nhưng đổi tên đất ấy là Dĩnh<ref name="Sử ký, Sở thế gia"/>. Tuy nhiên sau này, [[Ngô (nước)|Ngô]] lại kết oán với [[nước Việt]] nên không gây chiến với [[Sở (nước)|Sở]] nữa.
 
=== Mở rộng bờ cõi ===
 
Năm [[496 TCN]], Sở Chiêu vương sai công tử Kết cùng Công Tôn Đà Nhân nước Trần mang quân đánh nước Đốn, diệt được nước Đốn<ref name="Sử ký, Sở thế gia"/>.
Hàng 120 ⟶ 129:
Năm [[494 TCN]], Sở Chiêu vương hội quân [[trần (nước)|nước Trần]], [[hứa (nước)|nước Hứa]] và [[tùy (nước)|nước Tùy]] đánh Sái để báo thù việc theo Ngô đánh Sở trước đây. Quân Sở vây hãm nước Sái trong 9 ngày. Sái Chiêu hầu không chống nổi phải ra xin thần phục<ref>{{chú thích web|author=Tả Khâu Minh|title=Xuân Thu Tả thị truyện, Ai công nguyên niên|url=http://zh.wikisource.org/wiki/%E6%98%A5%E7%A7%8B%E5%B7%A6%E6%B0%8F%E5%82%B3/%E5%93%80%E5%85%AC|accessdate=19/05/2013}}</ref>. Người [[Sái (nước)|nước Sái]] ra khỏi thành, đến giữa sông Nhữ và sông Hán xin nghe lệnh Chiêu vương. Sau khi quân Sở rút lui, nước Sái phải xin nước Ngô đất để di cư xa nước Sở.
 
=== Qua đời ===
 
Năm [[489 TCN]], [[Ngô (nước)|Ngô]] đánh [[trần (nước)|nước Trần]], [[Trần Mẫn công]] sai sứ cầu cứu [[Sở (nước)|Sở]]. Sở Chiêu Vương đem quân sang cứu, đóng ở [[Thành Phụ]]. Quân [[Ngô (nước)|Ngô]] phải rút lui<ref>Sử ký, Trần Kỉ thế gia</ref>. Tháng 10 năm đó, Sở Chiêu vương bệnh nặng ở Thành Phụ, triệu tập quân thần phó thác thái tử cho công tử Thân và công tử Kết. Sau đó không lâu Chiêu vương mất, công tử Thân bãi binh, đem thi hài về [[nước Sở]] phát tang.
 
Sở Chiêu vương ở ngôi tất cả 27 năm, thọ khoảng 35 - 37 tuổi. Thái tử Hùng Chương, con bà Việt nữ được lập lên kế vị, tức [[Sở Huệ Vương|Sở Huệ vương]].
 
== Gia đình ==
Hàng 130 ⟶ 139:
*Mẹ: [[Bá Doanh]]
*Anh chị em
** Thế tử Kiến
** Công tử Thân, tự Tử Tây
**
** Vương tử Kết, tự Tử Kỳ
**Công tử Chí, tức Sở Chiêu vương Quý Mị (Bá Doanh sinh) Sở Bình vương Nước Sở Mất:, 516 TCN Tước hiệu Tiền vị Sở vương Bỉ Vua nước Sở 528 TCN – 516 TCN Kế vị Sở Chiêu vương Xem thêm Chú thích
** Quý Mễ
 
== Xem thêm ==
*[[Sở Bình vương]]
*[[Sở Huệ Vương|Sở Huệ vương]]
*[[Ngô Hạp Lư]]
*[[PhầnTrinh Mại Bột TôKhương]]
*[[Thân Bao Tư]]
 
==Tham khảo ==
Hàng 155 ⟶ 166:
 
[[Thể loại:Vua nước Sở]]
[[Thể loại:Sinh 525 TCN]]
[[Thể loại:Mất 489 TCN]]
[[Thể loại:Năm sinh không rõ]]
[[Thể loại:Mất thập kỷ 480 TCN]]
[[Thể loại:Năm 489 TCN]]
[[Thể loại:SinhVua 525thiếu TCNnhi]]