Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thụy Sĩ”

'''Thụy Sĩ''' (hay còn gọi là '''Thụy Sỹ'''), tên chính thức '''Liên bang Thụy Sĩ''', là một nước cộng hòa liên bang tại [[châu Âu]]. Quốc gia này gồm có 26 [[Bang của Thụy Sĩ|bang]], và thành phố [[Bern]] là nơi đặt trụ sở nhà đương cục liên bang.<ref name=Bundesstadt>{{HDS|I10102|Federal city|author=Georg Kreis|date=ngày 20 tháng 3 năm 2015}}</ref><ref name="deFacto"/><ref group=note>Bern được gọi là "thành phố liên bang" ({{lang-de|Bundesstadt}}, {{lang-fr|Ville féderale}}, {{lang-it|Capitale federale}}. Luật Thụy Sĩ không định rõ một thủ đô, song nghị viện và chính phủ liên bang đặt tại Bern, trong khi các tòa án liên bang nằm tại các thành phố khác.</ref> Quốc gia này nằm tại [[Tây Âu|Tây]]-[[Trung Âu]], có biên giới với [[Ý]] về phía nam, với [[Pháp]] về phía tây, với [[Đức]] về phía bắc, và với [[Áo]] cùng [[Liechtenstein]] về phía đông. Thụy Sĩ là [[Quốc gia khôngnội giáp biểnlục|quốc gia nộikhông lụcgiáp biển]], có tổng diện tích 41.285&nbsp;km² và về địa lý bao gồm [[Alpes Thụy Sĩ|dãy AlpesAlps]]/Alpen, cao nguyên Thụy Sĩ và dãy Jura. Mặc dù dãy AlpesAlps chiếm phần lớn diện tích lãnh thổ quốc gia, song khoảng tám triệu dân Thụy Sĩ hầu hết tập trung tại khu vực cao nguyên. Các thành phố lớn nhất toàn quốc cũng nằm tại khu vực cao nguyên, trong đó có hai thành phố toàn cầu và trung tâm kinh tế là [[Zürich|Zurich]] và [[Genève|Geneva]].

Mốc thành lập Liên bang Thụy Sĩ Cũ là vào thời kỳ [[Trung Cổ]], là kết quả từ một loạt thắng lợi quân sự chống lại [[Áo]] và [[Bourgogne|Burgandy]]. Thụy Sĩ được chính thức công nhận độc lập từ [[Đế quốc La Mã Thần thánh|Thánh chế La Mã]] theo [[Hòa ước Westphalia|Hòa ước Westfalen]] vào năm 1648. Thụy Sĩ có lịch sử trung lập về quân sự từ thời kỳ [[Cải cách Tin Lành]]; quốc gia này không nằm trong tình trạng chiến tranh trên bình diện quốc tế từ năm 1815 và không gia nhập [[Liên Hiệp Quốc]] cho đến năm 2002. Tuy thế, Thụy Sĩ theo đuổi chính sách đối ngoại tích cực và thường xuyên tham gia vào các tiến trình kiến tạo hòa bình trên toàn cầu.<ref>{{chú thích sách |authors=Thomas Fleiner, Alexander Misic, Nicole Töpperwien |title=Swiss Constitutional Law |page=28 |publisher=Kluwer Law International |date=ngày 5 tháng 8 năm 2005 |isbn=978-9041124043}}</ref> Thụy Sĩ là nơi khai sinh của tổ chức [[Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế|Chữ thập đỏ]], là nơi đặt trụ sở của nhiều tổ chức quốc tế, trong đó có [[Trụ sở Liên Hiệp Quốc tại Geneva|văn phòng lớn thứ nhì của Liên Hiệp Quốc]]. Trên cấp độ châu Âu, Thụy Sĩ là một thành viên sáng lập của [[Hiệp hội Mậu dịch tự do châu Âu]], song không phải là thành viên của [[Liên minh châu Âu]] và [[Khu vực kinh tế châu Âu]]. Tuy nhiên, Thụy Sĩ tham gia [[Hiệp ước Schengen|Khu vực Schengen]] và Thị trường chung châu Âu thông qua các hiệp định song phương.

Thụy Sĩ nằm tại nơi giao nhau của châu Âu [[Ngữ tộc German|German]] và châu Âu [[Nhóm ngôn ngữ Rôman|La Tinh]], có bốn khu vực ngôn ngữ và văn hóa: [[Tiếng Đức|Đức]], [[Tiếng Pháp|Pháp]], [[Tiếng Ý|Ý]] và [[Tiếng Romansh|Romansh]]. Đa số dân chúng nói tiếng Đức, song bản sắc dân tộc Thụy Sĩ bắt nguồn từ một bối cảnh lịch sử chung, chia sẻ các giá trị như chủ nghĩa liên bang và [[dân chủ trực tiếp]],<ref>{{chú thích sách |url=http://www.nomos-shop.de/Vatter-politische-System-Schweiz/productview.aspx?product=21055 |title=Das politische System der Schweiz |trans-title=The Political System of Switzerland |author=Prof. Dr. Adrian Vatter |date=2014 |language=tiếng Đức|series= Studienkurs Politikwissenschaft |publisher=UTB Verlag |location=Baden-Baden |isbn=978-3-8252-4011-0}}</ref> và chủ nghĩa tượng trưng Alpes.<ref name=j1>{{Chú thích tạp chí |url=http://journals.cambridge.org/article_S0010417598001686 |last=Zimmer |first=Oliver |doi=10.1017/S0010417598001686 |title=In Search of Natural Identity: Alpine Landscape and the Reconstruction of the Swiss Nation |journal=Comparative Studies in Society and History |volume=40 |issue=4 |pages=637–665 |publisher=Society for Comparative Study of Society and History |orig-year=originally published: October 1998 |date=ngày 12 tháng 1 năm 2004 |location=London |via=Cambridge Journals}}</ref><ref>{{chú thích báo |url=http://www.tagesanzeiger.ch/schweiz/standard/die-alpen-als-ideologie/story/22155483 |title=Die Alpen als Ideologie |author=[[Josef Lang]] |newspaper=[[Tages-Anzeiger]] |date=ngày 14 tháng 12 năm 2015 |location=Zürich, Switzerland |language=Đức |accessdate=ngày 14 tháng 12 năm 2015}}</ref> Do đa dạng về ngôn ngữ, Thụy Sĩ có nhiều tên gọi bản địa: ''Schweiz'' {{IPA-de|ˈʃvaɪts|}} ([[tiếng Đức]]);<ref group=note>Chính tả và phát âm tiếng Đức tiêu chuẩn Thụy Sĩ, Tên gọi tiếng Đức Thụy Sĩ đôi khi được viết là ''Schwyz'' hoặc ''Schwiiz'' {{IPA-gsw|ˈʃʋiːt͡s|}}. ''Schwyz'' cũng là tên gọi tiếng Đức tiêu chuẩn (và quốc tế) của một bang tại Thụy Sĩ.</ref> ''Suisse'' {{IPA-fr|sɥis(ə)|}} ([[tiếng Pháp]]); ''Svizzera'' {{IPA-it|ˈzvittsera|}} ([[tiếng Ý]]); và ''Svizra'' {{IPA-rm|ˈʒviːtsrɐ|}} hoặc {{IPA-rm|ˈʒviːtsʁːɐ|}} ([[tiếng Romansh|Romansh]]).<ref group=note>Phát âm thứ hai là cách phát âm phương ngữ Surselva thông dụng.</ref> Trên tiền xu và tem bưu chính, tên gọi trong tiếng Latinh (thường được rút ngắn thành "Helvetia") được sử dụng thay vì bốn ngôn ngữ chính thức.

Tên gọi của Thụy Sĩ trong [[tiếng Việt]] bắt nguồn từ [[tiếng Trung]]. Quốc hiệu trong tiếng Pháp của Thụy Sĩ là "Suisse". Bằng tiếng Trung, "Sui-sseSuisse" được phiên âm là “瑞士” ([[Bính âm Hán ngữ|pinyin:]] ''"Ruì shìRuìshì"''). “瑞士” có [[âm Hán Việt]] là “Thụy Sĩ”.<ref>Trần Văn Chánh. Từ điển Hán-Việt — Hán ngữ cổ đại và hiện đại. Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa. Năm 2014. Trang 2430.</ref>