|
|casualties2=Trên 5,000 bị giết;<br />200 tàu bị đánh chìm hoặc tịch thu
}}
'''Trận Actium''' là trận chiến có ý nghĩa quyết định trong [[chuỗi xungcác độtcuộc cuốinội cùngchiến củathời Cộng hòa La Mã]], với hai phe tham chiến: một bên là lực lượng của [[Augustus|Octavius]] và một bên là lựcliên lượngminh hỗn hợp củagiữa [[Mark Antony|Marcus Antonius]] và nữ hoàng [[Cleopatra VII|Cleopatra]]. Trận đánhchiến diễnnổ ra ngày 2 tháng 9 năm 31 TCN trên [[biển Ionian]] gần thuộc địa [[Actium]] (thuộc Hy Lạp) của La Mã. Hải quân của Octavius được chỉ huy bởi tướng [[Marcus Vipsanius Agrippa]], trong khi lực lượng của Antony được bổ sung thêm bởi hải quân của nữ hoàng [[Cleopatra VII]] của [[nhà Ptolemy]] nước Ai Cập.
Chiến thắng của Octavius cho phép ông củng cố quyền lực trên toàn Đế chế La Mã và các thuộc địa, đưa đến việc viện Viện Nguyên lão phải tôn ông là [[Princeps]] ("công dân thứ nhất") và danh hiệu [[Augustus]]. Từ đây, ông có mọi quyền hành để ngăn cản sự hồi phục của Cộng hòa La Mã. Nhiều sử gia cho rằng sự củng cố quyền lực và nhận tước hiệu Augustus của Octavius sau chiến thắng trận Actium đánh dấu kết thúc của thời [[Cộng hòa La Mã]] và bắt đầu một thời kỳ [[Đế chế La Mã]]<ref>Paul K. Davis, 100 Decisive Battles from Ancient Times to the Present: The World’s Major Battles and How They Shaped History (Oxford: Oxford University Press, 1999), 63.</ref> (Nhưng một số sử gia khác đánhcho dấurằng sự kết thúc của thời Cộng hòa La Mã bằnglà việc Julius Caesar bị ám sát).
== Tiền đề ==
Thỏa thuận chính trị [[Tam đầu chế lần thứ 2]] bị phá vỡ khi Octavius cảm nhận được mối hiểm họa đến từ [[Caesarion]], người được cho là con trai ruột của nữ hoàng Ai Cập [[Cleopatra]] và [[Julius Caesar]]. Vào năm 44 TCN, theo di chúc, Octavius trở thành người thừa kế hợp pháp duy nhất của Julius Caesar, một nhà lãnh đạo La Mã vĩ đại. Nguồn gốc quyền lực, sự trung thành của các quân đoàn và tướng lĩnh đối với Octavius có được phần lớn nhờ vị trí này. Tuy nhiên, lợi thế này bị đe dọa khi Antonius, người cùng hợp tác chính trong tam đầu chế, li dị với chị ông là bà [[Octavia Minor]] và đến Ai Cập để liên minh với người yêu là nữ hoàng Cleopatra. Bước tiếp theo trong chiến lược của Antonius là cố gắng để Caesarion được chấp nhận là người thừa kế hợp pháp của [[Julius Caesar]]. Thật vậy, vào năm 34 TCN, Caesarion lúc đó 13 tuổi chính thức được Antonius và Cleopatra trao quyền lực dưới danh hiệu "Vua của các Vua".
Nhiều chính trị gia của La Mã tin rằng Antonius đangđã cố sức để thống trị Ai Cập và nhiều vương quốc xa hơnở phía đông, trong khi vẫn duy trì ảnh hưởng của mình tại các quân đoàn ở vùng phía đông của La Mã. Những hành động của Antonius khiến nhiều người La Mã không vừa ý, và Octavius đã tranh thủ chuyệnlợi thế này để thu phục nhân tâm của người dân La Mã về phía mình. Ông đáp trả bằng cách phát động một cuộc chiến tuyên truyền, tố cáo Antonius là một mối đe dọa của [[Rome]]La Mã. Theo Octavius, mục đích cuối cùng của Antonius là thiết lập một chế độ chuyên chế trên toàn La Mã dựa vào Caesarion và chi phối toàn bộ Viện Nguyên lão. Khi thỏa thuận "Tam đầu chế lần thứ 2II" hết hạn vào ngày cuối cùng của năm 33 TCN, [[Viện Nguyên lão]] tuyên chiến với Cleopatra và hủy bỏ mọi liên kết của Antonius đối với nhà nước La Mã.
Năm 32 TCN, một phần ba Viện Nguyên lão và hai quan chấp chính đứng về phe Antonius. Antonius chuẩn bị hải quân và bộ binh để sẵn sàng đối đầu với Octavius. Octavius cũng không chậm trễ với tình hình. Các hoạt động quân sự bắt đầu vào năm 31 TCN, khi tổng chỉ huy quân của Octavian, tướng [[Agrippa]], chiếm được [[Methone]], một thị trấn Hy Lạp vốn là đồng minh của Antonius.
|
