Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tokyo”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi Thẻ: Soạn thảo trực quan Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 56:
{{nihongo|'''Tokyo'''|{{ruby|東京都|とうきょうと}}|kyu=|hg=|hanviet=Đông Kinh đô|Tōkyō-to|kk=|{{Audio|ja-Tokyo.ogg|nghe}}|lead=yes}} là [[Thủ đô của Nhật Bản|thủ đô không chính thức]] và cũng là một trong 47 tỉnh của [[Nhật Bản]], nằm ở phía đông của đảo chính [[Đảo Honshu|Honshū]]. Không chỉ là một đô thị riêng lẻ, Tokyo ngày nay còn là trung tâm của [[Vùng thủ đô Tōkyō]]. Trung tâm hành chính của Tokyo đặt ở [[các khu đặc biệt của Tōkyō|khu]] [[Shinjuku]]. Vùng đô thị Tokyo là vùng đô thị đông dân nhất thế giới với dân số từ 35-39 triệu người (tùy theo cách định nghĩa) và là vùng đô thị có GDP cao nhất thế giới với [[Tổng sản phẩm nội địa|GDP]] 1.479 tỷ [[đô la Mỹ]] theo [[sức mua tương đương]] vào năm 2008<ref name="pricewater">{{Chú thích web|url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/Content/Detail.asp?ReleaseID=3421&NewsAreaID=2|tiêu đề=Global city GDP rankings 2008-2025|nhà xuất bản=Pricewaterhouse Coopers|ngày truy cập=ngày 27 tháng 11 năm 2009}}</ref>.
Tokyo là một phần của khu vực Kantō ở phía đông nam của đảo chính Honshu của Nhật Bản, và bao gồm [[Quần đảo Izu]] và [[Quần đảo Ogasawara]]. Tokyo trước đây được đặt tên là [[Edo]] khi [[tướng quân (Nhật Bản)|Shōgun]] [[Tokugawa Ieyasu]] biến thành phố thành trụ sở của mình vào năm 1603. Nó trở thành thủ đô sau khi [[thiên hoàng Minh Trị]] chuyển kinh đô của ông đến đây từ [[Kyoto]] vào năm 1868; lúc đó Edo được đổi tên thành Tokyo. Thủ đô Tokyo được hình thành vào năm 1943 từ sự sát nhập của quận Tokyo cũ (府 Tōkyō-fu) và thành phố Tokyo (市 Tōkyō-shi). Tokyo thường được gọi là một thành phố nhưng được chính thức biết đến và cai trị như một "quận đô thị", khác biệt và kết hợp các yếu tố của một thành phố và một quận, một nét đặc trưng của Tokyo.
Tokyo đứng đầu về Chỉ số sức mạnh kinh tế toàn cầu và thứ ba về Chỉ số thành phố toàn cầu. Bản kiểm kê năm 2008 của GaWC đã xếp Tokyo là [[thành phố toàn cầu]] alpha + - và vào năm 2014 Khảo sát Thành phố Toàn cầu của TripAdvisor đã xếp hạng Tokyo trong hạng mục "Trải nghiệm tổng thể tốt nhất" (thành phố này cũng đứng đầu trong các loại sau: "sự hữu ích của người dân địa phương" , "Cuộc sống về đêm", "mua sắm", "giao thông công cộng địa phương" và "sự sạch sẽ của đường phố"). Theo năm 2015, Tokyo được xếp hạng là thành phố đắt đỏ thứ 11 đối với người nước ngoài, theo công ty tư vấn Mercer, và cũng là thành phố đắt đỏ thứ 11 trên thế giới theo khảo sát chi phí sinh hoạt của Tổ chức Tình báo Kinh tế. Năm 2015, Tokyo được tạp chí Monocle bình chọn là Thành phố đáng sống nhất thế giới. Tokyo được xếp hạng đầu tiên trong số sáu mươi thành phố trong Chỉ số Thành phố An toàn 2017. Các thành phố sinh viên tốt nhất của QS đã xếp hạng Tokyo là thành phố tốt thứ 3 trên thế giới để trở thành sinh viên đại học năm 2016 và thứ 2 năm 2018. Tokyo đã tổ chức [[Thế vận hội Mùa hè 1964]], Hội nghị [[G-7]] năm 1979, Hội nghị G-7 năm 1986 và Hội nghị G-7 năm 1993 và sẽ tổ chức World Cup bóng bầu dục 2019, [[Thế vận hội Mùa hè 2020]] và Paralympic Mùa hè 2020.
Tokyo được [[Saskia Sassen]] mô tả là một trong 3 "trung tâm chỉ huy" của nền [[kinh tế thế giới]], cùng với [[Luân Đôn]] và [[Thành phố New York]]<ref>{{Chú thích sách |author=[[Saskia Sassen|Sassen, Saskia]] |title=The Global City: New York, London, Tokyo |year=2001 |publisher=Princeton University Press |edition=2nd |isbn=0691070636}}</ref> Thành phố này được xem là một [[thành phố toàn cầu|alpha+ thành phố thế giới]], theo xếp hạng của GaWC năm 2008 inventory<ref>[http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html GaWC - The World According to GaWC 2008]</ref>.
Hàng 83 ⟶ 87:
Sau 263 năm, chế độ [[Mạc phủ]] bị lật đổ và [[Thiên hoàng Minh Trị|Minh Trị]] [[Minh Trị Duy tân|Thiên hoàng (Meiji) phục hồi Đế quyền]]. Vào năm [[1869]], Minh Trị Thiên Hoàng vừa 17 tuổi dời đô từ Kyoto về Edo, và theo đó, thành phố được đặt tên lại là "Tokyo" (Đông Kinh). Tokyo trước đây vốn dĩ đã là trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của Nhật Bản<ref>{{cite web |url=http://www.metro.tokyo.jp/ENGLISH/PROFILE/overview01.htm |title=History of Tokyo |accessdate=October 17, 2007 |publisher=Tokyo Metropolitan Government |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071012051150/http://www.metro.tokyo.jp/ENGLISH/PROFILE/overview01.htm |archivedate=October 12, 2007 |df= }}</ref>, bên cạnh đó, với việc là nơi ở của nhà vua, Tokyo đã trở thành kinh đô ''trên thực tế'' của đất nước, thành Edo trước đây trở thành [[Kokyo|Hoàng cung]]. [[Thành phố Tokyo]] được chính thức thành lập vào ngày 1 tháng 5 năm 1889 và tiếp tục là thủ đô cho đến khi nó trở thành một quận vào năm 1943 và sát nhập vào "Khu đô thị mở rộng" của Tokyo.
[[Tập tin:Tokyo Metropolitan Goverment Building no1 Tocho 09 7 December 2003.jpg|nhỏ|phải|Tòa nhà chính quyền Tōkyō.]]▼
Tokyo, cũng như [[Osaka]], đã được thiết kế từ [[thập niên 1900]] như là thành phố đường sắt, nghĩa là thành phố xây xung quanh các nhà ga xe lửa lớn với một mật độ dân số cao, do đó các đường sắt nội thành có thể được xây với giá khá rẻ ở độ cao của mặt đường. Điều này khác với các thành phố trên thế giới khác như [[Los Angeles]] với mật độ dân thấp chủ yếu là cho xe hơi chạy, và mặc dù các [[đường cao tốc]] đã được xây dựng, các thiết kế cơ bản vẫn không thay đổi cho đến ngày hôm nay.
Hàng 89 ⟶ 93:
===1943-nay===
[[File:Firebombing of Tokyo.jpg|thumb|left|Tokyo bị quân Đồng minh oanh tạc năm 1945]]
Sau chiến tranh, Tokyo được xây dựng lại hoàn toàn, và được trưng bày cho thế giới xem trong [[Thế vận hội 1964]] tổ chức tại thành phố này. Tokyo trở thành thành phố lớn nhất trên thế giới vào năm 1965 (vượt qua khỏi [[Thành phố New York|New York]]). [[Thập niên 1970]] đem lại những phát triển về chiều cao như [[Sunshine 60]], một sân bay mới và gây tranh cãi ([[Sân bay quốc tế Narita]]) tại [[Narita, Chiba|Narita]] (rất xa bên ngoài Tokyo), và một dân số tăng lên khoảng 11 triệu người (trong khu vực metropolitan).▼
Năm 1943, thành phố Tokyo sáp nhập với quận Tokyo để tạo thành "Tỉnh thủ đô" của Tokyo. Kể từ đó, Chính quyền thành phố Tokyo đóng vai trò là chính quyền tỉnh cho Tokyo, cũng như quản lý các phường đặc biệt của Tokyo, cho những gì trước đây là Thành phố Tokyo. [[Chiến tranh thế giới thứ hai]] đã phá hủy toàn bộ thành phố do các [[Các cuộc không kích vào Nhật Bản|cuộc không kích]] của quân Đồng minh vào Nhật Bản và sử dụng bom gây cháy. [[Oanh tạc Tokyo|Vụ đánh bom Tokyo năm 1944 và 1945]] được ước tính đã giết chết từ 75.000 đến 200.000 dân thường và khiến hơn một nửa thành phố bị phá hủy. Đêm tàn khốc nhất của cuộc chiến diễn ra vào ngày 9 tháng 10 năm 1945, đêm của cuộc đột kích "Hội nghị Chiến dịch" của Mỹ, khi gần 700.000 quả bom gây cháy nổ ở nửa phía đông của thành phố, chủ yếu ở các phường dân cư đông đúc. Hai phần năm của thành phố đã bị thiêu rụi hoàn toàn, hơn 276.000 tòa nhà bị phá hủy, 100.000 dân thường thiệt mạng và 110.000 người khác bị thương. Từ năm 1940 đến năm 1945, dân số của thành phố thủ đô của Nhật Bản đã giảm từ 6.700.000 xuống dưới 2.800.000, với phần lớn những người mất nhà sống trong "những túp lều xiêu vẹo, tạm bợ".
▲Sau chiến tranh, Tokyo được xây dựng lại hoàn toàn, và được trưng bày cho thế giới xem trong [[Thế vận hội 1964]] tổ chức tại thành phố này. Tokyo trở thành thành phố lớn nhất trên thế giới vào năm 1965 (vượt qua khỏi [[Thành phố New York|New York]]). [[Thập niên 1970]] đem lại những phát triển về chiều cao như [[Sunshine 60]], một sân bay mới và gây tranh cãi ([[Sân bay quốc tế Narita]]) tại [[Narita, Chiba|Narita]] (rất xa bên ngoài Tokyo), và một hệ thống dân số tăng lên khoảng 11 triệu người (trong khu vực metropolitan).
Hệ thống [[tàu điện ngầm]] của Tokyo và các đường xe lửa đi lại trong thành phố trở thành bận rộn nhất trên thế giới bởi vì càng nhiều người di chuyển đến khu vực này. Vào [[thập niên 1980]], giá địa ốc tăng vọt trong nền kinh tế bong bóng: nhiều người giàu lên nhanh chóng, nhưng bong bóng vỡ đầu [[thập niên 1990]] và nhiều công ty, ngân hàng, và cá nhân bị vướng phải giá địa ốc suy giảm về giá trị. Sự suy thoái kinh tế theo sau đó, làm thập niên 1990 thành "thập niên bị mất" của Nhật, mà bây giờ nó đang hồi phục chậm chạp.
{{multiple image
Hàng 111 ⟶ 118:
Tokyo bị tàn phá bởi các trận [[động đất]] mạnh vào năm [[1703]], [[1782]], [[1812]], [[1855]] và [[1923]]. Trận [[động đất lớn Kanto|động đất năm 1923]], với ước tính cường độ vào khoảng 8.3, giết hại 142.000 người.
Các dự án cải tạo đất ở Tokyo cũng đã diễn ra trong nhiều thế kỷ. Nổi bật nhất là khu vực Odaiba, hiện là trung tâm mua sắm và giải trí lớn. Cũng có nhiều dự án khác nhau được đề nghị để di chuyển các cơ quan chức năng của nhà nước từ Tokyo đến một thủ đô thứ hai ở một vùng khác của Nhật Bản, để làm giảm đi sự phát triển nhanh chóng ở Tokyo và vực dậy những vùng chậm phát triển về mặt kinh tế. Những dự án này còn nhiều tranh cãi trong Nhật Bản và chưa được thực hiện.
Thảm họa [[Động đất và sóng thần Tōhoku 2011| động đất và sóng thần]] năm 2011 tàn phá phần lớn bờ biển đông bắc của Honshu đã có thể cảm nhận được ở Tokyo. Tuy nhiên, do cơ sở hạ tầng kháng động đất của Tokyo rất tốt, thiệt hại ở Tokyo là rất nhỏ so với các khu vực trực tiếp bị ảnh hưởng bởi sóng thần<ref>{{Chú thích web|url=http://inhabitat.com/despite-record-breaking-earthquake-no-buildings-in-tokyo-collapsed-thanks-to-stringent-building-codes/|tiêu đề=Despite Major Earthquake Zero Tokyo Buildings Collapsed Thanks to Stringent Building Codes|ngày truy cập=October 11, 2011}}</ref> mặc dù hoạt động trong thành phố phần lớn đã bị dừng lại.<ref>{{Chú thích báo|tên bài=Japan earthquake disrupts Tokyo, leaves capital only lightly damaged|địa chỉ=http://articles.latimes.com/2011/mar/11/world/la-fgw-japan-quake-tokyo-20110311}}</ref> Cuộc [[Sự cố nhà máy điện Fukushima I|khủng hoảng hạt nhân]] gây ra bởi những cơn sóng thần cũng không khiến Tokyo bị thiệt hại gì đáng kể, bất chấp sự gia tăng đột ngột về mức độ bức xạ.<ref>{{Chú thích web|url=http://metropolis.co.jp/quake/quake-2011-03/tokyo-radiation-levels-historical/|tiêu đề=Tokyo Radiation Levels- Metropolis Magazine|ngày truy cập=April 25, 2012}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://chottomatte.net/2011/04/01/tokyo-radiation-levels-daily-updates-april/|tiêu đề=Tokyo radiation levels – daily updates – April|ngày truy cập=October 11, 2011|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20110819194046/http://chottomatte.net/2011/04/01/tokyo-radiation-levels-daily-updates-april/|ngày lưu trữ=August 19, 2011|url hỏng=yes}}</ref>
Vào ngày 7 tháng 9 năm 2013 Tokyo dã được chọn làm chủ nhà của
Do sự tiến hóa trong phương pháp chữ Nhật được phiên âm ra [[Rōmaji|Romaji]], các văn bản cũ có thể nhắc đến thành phố như là "Tokio".
Hàng 121 ⟶ 128:
== Địa lý và hành chính ==
[[File:Tokyo Landsat.jpg|thumb|left|Ảnh vệ tinh của 23 khu đặc biệt Tokyo được chụp bởi [[NASA]]'s [[Landsat 7]]]]
[[File:TokyoMetropolitanGovernmentOffice.jpg|thumb|right|Tòa nhà chính quyền thành phố Tokyo]]
Phần lục địa của Tokyo nằm ở phía tây bắc của [[vịnh Tokyo]] và ước tính có chiều dài 90 km từ đông tới tây và 25 km từ bắc tới nam. Tỉnh [[Chiba]] tiếp giáp phía đông, [[Yamanashi]] phía tây, [[Kanagawa]] phía nam và [[Saitama]] phía bắc. Phần nằm trong lục địa của Tokyo được phân chia thành những khu đặc biệt (chiếm phần phía đông) và vùng Tama chạy dọc về hướng tây.
Hàng 220 ⟶ 228:
[[Quần đảo Izu]] là một nhóm các đảo núi lửa hình thành nên [[Công viên Quốc gia Fuji-Hakone-Izu]]. Những hòn đảo nằm gần Tokyo nhất theo thứ tự gồm: [[Izu Ōshima]], [[Toshima]], [[Niijima]], [[Shikinejima]], [[Kozushima]], [[Miyakejima]], [[Mikurajima]], [[Hachijojima]], và [[Aogashima]]. [[Izu Ōshima]] và [[Hachijojima]] là những thị trấn, những hòn đảo còn lại là thôn, trong đó [[Niijima]] và [[Shikinejima]] là một thôn.
[[Quần đảo Ogasawara]] bao gồm, từ bắc tới nam, [[Chichi-jima]], [[Nishinoshima]], [[Haha-jima]], [[Kita Iwo Jima]], [[Đảo Iō|Iwo Jima]], và [[Minami Iwo Jima]]. Ogasawara cũng quản lý hai đảo nhỏ ngoài khơi: [[Minami Torishima]] và [[Okino Torishima]] (cách Tokyo 1850 km), hai điểm cực đông và cực nam của lãnh thổ Nhật Bản. Yêu sách của Nhật Bản về một vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) xung quanh Okinotorishima đang bị Trung Quốc và Hàn Quốc tranh cãi vì họ coi Okinotorishima là những tảng đá không thể ở được, không thể triển khai EEZ. Hai chuỗi đảo và những hòn đảo ngoài khơi này không có người sinh sống lâu dài mà chỉ là nơi đồn trú của các sĩ quan thuộc [[Lực lượng Tự vệ Nhật Bản|Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản]]. Chỉ có hai đảo [[Chichi-jima]] và [[Haha-jima]] là có người địa phương sinh sống. Hai đảo này hình thành nên cả hai tiểu khu Ogasawara và thôn Ogasawara.
=== Vườn quốc gia ===
Hàng 228 ⟶ 236:
* [[Quần đảo Ogasawara|Vườn quốc gia Ogasawara]]
* [[Vườn Ueno]]
Tính đến ngày 31 tháng 3 năm 2008, 36% tổng diện tích đất của tỉnh được chỉ định là Công viên tự nhiên (chỉ đứng sau tỉnh [[Shiga]]), cụ thể là [[vườn quốc gia Chichibu Tama Kai]], [[vườn quốc gia Fuji-Hakone-Izu]] và [[vườn quốc gia Ogasawara]] (là Di sản thế giới của UNESCO); Công viên quốc gia Meiji no Mori Takao; và Akikawa Kyūryō, Hamura Kusabana Kyūryō, Sayama, Takao Jinba, Takiyama và Tama Kyūryō Công viên tự nhiên tỉnh.
Một số bảo tàng được đặt tại Công viên Ueno: Bảo tàng Quốc gia Tokyo, Bảo tàng Khoa học và Tự nhiên Quốc gia, Bảo tàng Shitamachi và Bảo tàng Nghệ thuật Phương Tây, trong số những người khác. Ngoài ra còn có các tác phẩm nghệ thuật và tượng tại một số nơi trong công viên. Ngoài ra còn có một sở thú trong công viên, và công viên là một điểm đến phổ biến để ngắm [[hoa anh đào]].
===Địa chấn===
[[File:Temporarygatheringplace.jpg|thumbnail|Một ký hiệu song ngữ có hướng dẫn (bằng tiếng Nhật và tiếng Anh) trong trường hợp xảy ra [[động đất]] (Shibuya)]]
====Những dư chấn nhỏ====
Tokyo nằm gần ranh giới của ba mảng địa chất, làm cho nó trở thành một khu vực liên tục xảy ra những trận [[động đất chậm]] ảnh hưởng đến khu vực đô thị. Trớ trêu thay, những đợt dư chấn nhỏ ít khi xuất hiện trong nội ô Tokyo. Không có gì lạ ở khu vực tàu điện ngầm có hàng trăm trận động đất nhỏ này (cường độ 4-6) có thể cảm nhận được trong một năm, một điều mà cư dân địa phương thường không lo ngại nhưng có thể là nỗi lo lắng không chỉ đối với du khách nước ngoài mà cả người Nhật từ nơi khác mới đến thủ đô. Chúng hiếm khi gây ra nhiều thiệt hại vì chúng quá nhỏ hoặc quá xa do các trận động đất có xu hướng nhảy quanh khu vực. Đặc biệt là các khu vực ngoài khơi và ở mức độ lớn ít hơn [[Chiba]] và [[Ibaraki]].
====Những trận động đất lớn====
Hàng 238 ⟶ 251:
== Dân số ==
[[Tập tin:Tokyo01.jpg|nhỏ|trái|Tokyo vào buổi tối]]
▲[[Tập tin:Tokyo Metropolitan Goverment Building no1 Tocho 09 7 December 2003.jpg|nhỏ|phải|Tòa nhà chính quyền Tōkyō.]]
Tính đến tháng 10 năm 2012, ước tính có khoảng 13.506 triệu người sống tại Tokyo với 9.214 triệu người sống tại 23 khu đặc biệt. Vào ban ngày, dân số tăng thêm 2.5 triệu người, gồm những người đi làm và học sinh lưu chuyển từ các vùng lân cận vào trung tâm. Tác động này có thể thấy rõ nhất ở 3 khu trung tâm là [[Chiyoda, Tokyo|Chiyoda]], [[Chūō, Tokyo|Chūō]] và [[Minato, Tokyo|Minato]], những khu có dân số là 326,000 vào ban đêm và 2.4 triệu người vào ban ngày theo điều tra dân số năm 2005. Toàn bộ tỉnh Tokyo có 12,790,000 cư dân vào tháng 10 năm 2007 (8,653,000 trong 23 khu), với số tăng 3 triệu người vào ban ngày. Dân số Tokyo đang tiếp tục tăng do người dân đang có xu hướng quay trở lại sống tại các khu trung tâm khi giá đất ngày càng giảm nhẹ.
Hàng 247 ⟶ 261:
== Khí hậu và địa chất ==
Tokyo mang tính chất [[khí hậu cận nhiệt đới ẩm]], khí hậu ôn đới gió mùa <ref>Peel, M. C., Finlayson, B. L., and McMahon, T. A.: [http://www.hydrol-earth-syst-sci.net/11/1633/2007/hess-11-1633-2007.html Updated world map of the Köppen-Geiger climate classification], Hydrol. Earth Syst. Sci.,ngày 1 tháng 11 năm 1633-1644, 2007.</ref> với 4 mùa rõ rệt: xuân, hạ, thu, đông. Mùa hè nóng ẩm và mùa đông khá rét với những đợt rét mạnh từ áp cao [[Xibia]].
|tiêu đề=A New 1649-1884 Catalog of Destructive Earthquakes near Tokyo and Implications for the Long-term Seismic Process
|ngày truy cập = ngày 14 tháng 10 năm 2007 |định dạng=PDF
Hàng 425 ⟶ 439:
== Kinh tế ==
[[Tập tin:Looking down at Hamamatsucho.JPG|nhỏ|phải|250px|Đường Hamamatsucho]]
[[File:Tokyo Skytree 2014 Ⅲ.jpg|thumb|left|[[Tokyo Skytree]], tháp cao nhất thế giới]]
Không chỉ là trung tâm hành chính của Nhật Bản mà Tokyo còn là trung tâm kinh tế của thế giới. Là một trong 3 trung tâm kinh tế toàn cầu cùng với [[Thành phố New York|New York]] và [[Luân Đôn]], theo điều tra của [[PricewaterhouseCoopers]], khu đại đô thị Tokyo bao gồm cả [[Yokohama]] (
Tokyo là trung tâm tài chính quốc tế, là nơi đặt trụ sở chính của một vài [[ngân hàng đầu tư]] và [[công ty bảo hiểm]] lớn nhất thế giới, đóng vai trò đầu mối của Nhật về [[giao thông]], công nghiệp [[xuất bản]] và [[phát thanh truyền hình]]. Trong phát triển mang tính tập trung của nền kinh tế Nhật Bản theo sau cuộc [[Chiến tranh thế giới thứ hai|Chiến tranh thế giới lần thứ hai]], nhiều công ty lớn di chuyển tổng hành dinh của họ từ các thành phố như [[Ōsaka|Osaka]] (thủ đô thương mại lịch sử của Nhật) đến Tokyo, trong cố gắng lợi dụng sự thâm nhập dễ dàng hơn vào hệ thống nhà nước. Xu hướng này đã bắt đầu chậm dần đi do sự bùng nổ dân số ở Tokyo và mức sống đắt đỏ ở đó.
Hàng 432 ⟶ 447:
<!-- Do not remove this line --><div style="clear:both;"></div>
[[File:Shibuya crossing.jpg|thumb|left|[[Shibuya, Tokyo|Shibuya]] thu hút nhiều khách du lịch.]]
Tokyo nổi lên như một trung tâm tài chính quốc tế hàng đầu (IFC) vào những năm 1960 và được mô tả là một trong ba "trung tâm chỉ huy" cho nền kinh tế toàn cầu, cùng với 2 thành phố New York và London. Trong Chỉ số Trung tâm Tài chính Toàn cầu 2017, Tokyo được xếp hạng là trung tâm tài chính cạnh tranh thứ năm trên thế giới (bên cạnh các thành phố như London, Thành phố New York, [[San Francisco]], [[Chicago]], [[Sydney]], [[Boston]] và [[Toronto]] trong top 10), và cạnh tranh thứ ba ở châu Á (sau [[Singapore]] và [[Hồng Kông]]). Thị trường tài chính Nhật Bản mở cửa chậm chạp vào năm 1984 và đẩy nhanh quá trình quốc tế hóa với "Vụ nổ lớn Nhật Bản" năm 1998. Bất chấp sự xuất hiện của Singapore và Hồng Kông như các trung tâm tài chính cạnh tranh, Tokyo IFC vẫn giữ được vị trí nổi bật ở châu Á. [[Sở giao dịch chứng khoán Tōkyō|Thị trường chứng khoán Tokyo]] lớn thứ nhì trên thế giới tính theo [[trị giá thị trường]] của các cổ phiếu được niêm yết, với hơn 4.000 tỷ USD. Chỉ có [[Sở giao dịch chứng khoán New York|Thị trường chứng khoán New York]] là lớn hơn. Tuy nhiên, tầm vóc của nó đã giảm đi đáng kể từ sau vụ bong bóng của thị trường địa ốc đạt cực đỉnh đầu những năm 1990, khi nó chiếm trên 60 phần trăm của toàn bộ trị giá chứng khoán trên thế giới.
[[File:Tokyo stock exchange.jpg|thumb|upright|[[Tokyo Stock Exchange]]]]
Tính đến năm 2003, theo [[Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản (Nhật Bản)|Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản]], Tokyo có 8,460 ha đất nông nghiệp, là tỉnh có tỉ lệ đất nông nghiệp thấp nhất cả nước. Đất nông nghiệp tập trung chủ yếu ở tây Tokyo. Những mặt hàng dễ thối hỏng như rau, hoa quả và hoa có thể dễ dàng chuyển tới những khu chợ ở phía đông tỉnh. Rau bina Nhật Bản và [[rau bina]] là những loại rau quan trọng nhất, đến năm 2000, Tokyo cung cấp 32.5% lượng rau bina Nhật Bản được bán tại các chợ trung tâm.
Với 36% diện tích được bao phủ bởi rừng, Tokyo là nơi phát triển dày đặc của cây [[liễu sam]] và [[cây bách Nhật]], đặc biệt là những vùng nhiều núi như Akiruno, Ōme, Okutama, Hachiōji, Hinode, and Hinohara. Với việc giảm giá gỗ nguyên liệu, tăng giá thành sản xuất cộng thêm việc phát triển rừng đã làm sụt giảm sản lượng gỗ ở Tokyo. Ngoài ra, phấn hoa, đặc biệt là từ cryptomeria, là một chất gây dị ứng chính cho các trung tâm dân số gần đó. [[Vịnh Tokyo]] đã từng là một nguồn cá chính. Hầu hết sản xuất cá của Tokyo đến từ các hòn đảo ngoài khơi, chẳng hạn như Izu Ōshima và Hachijōjima. [[Cá ngừ vằn]], [[nori]] và [[họ cá khế|aji]] là một trong những mặt hàng thủy sản chính.
Du lịch ở Tokyo cũng là một đóng góp cho nền kinh tế. Năm 2006, 4,81 một triệu người nước ngoài và 420 triệu chuyến thăm Nhật Bản đến Tokyo đã được thực hiện; giá trị kinh tế của những chuyến thăm này lên tới 9,4 nghìn tỷ yên theo Chính quyền thành phố Tokyo. Nhiều khách du lịch đến thăm các trung tâm thành phố, cửa hàng và khu giải trí khác nhau trên khắp các khu phố của các phường đặc biệt của Tokyo; đặc biệt đối với học sinh trong các chuyến đi theo lớp, chuyến thăm [[Tháp Tokyo]] là một điều khó khăn. Các dịch vụ văn hóa bao gồm cả văn hóa pop Nhật Bản có mặt khắp nơi và các quận liên quan như Shibuya và Harajuku, các điểm tham quan văn hóa như trung tâm anime Studio Ghibli, cũng như các bảo tàng như Bảo tàng Quốc gia Tokyo, nơi lưu giữ 37% kho báu tác phẩm nghệ thuật quốc gia của đất nước (87/233 ).
[[File:Bank of Japan headquarters in Tokyo, Japan.jpg|thumb|right|Trụ sở [[ngân hàng Nhật Bản]] ở [[Chūō, Tokyo]].]]
[[File:Tokyo Tower at night 8.JPG|thumb|left|Tháp Tokyo về đêm]]
[[Chợ cá Tsukiji]] ở Tokyo là chợ bán buôn cá và hải sản lớn nhất thế giới, và cũng là một trong những chợ bán buôn thực phẩm lớn nhất dưới mọi hình thức. Chợ Tsukiji giữ vững truyền thống của người tiền nhiệm, chợ cá Nihonbashi, và phục vụ khoảng 50.000 người mua và người bán mỗi ngày. Các nhà bán lẻ, toàn bộ người bán, nhà đấu giá và công dân thường xuyên đi chợ, tạo ra một thế giới hỗn loạn có tổ chức duy nhất vẫn tiếp tục cung cấp cho thành phố và nguồn cung cấp thực phẩm sau hơn bốn thế kỷ. Nó đã chuyển sang Chợ Toyosu mới vào tháng 10 năm 2018.
== Giao thông ==
[[File:HND control tower.jpg|thumb|left|[[Sân bay quốc tế Tokyo|Sân bay Haneda]]]]
[[File:Shuto expressway shibaura jct ii.jpg|thumb|Đường cao tốc Shuto]]
[[Tập tin:Shinkansen2809.jpg|nhỏ|phải|Tàu cao tốc [[Shinkansen]] tại [[ga Tokyo]]]]Tokyo, với vai trò là trung tâm của vùng đại đô thị Tokyo, là trung tâm giao thông nội địa và quốc tế lớn nhất Nhật Bản với hệ thống giao thông đường sắt, đường bộ và đường không phát triển hiện đại. Giao thông công cộng trong Tokyo bao gồm chủ yếu là hệ thống xe lửa và tàu điện ngầm bao quát được quản lý bởi nhiều nhà điều hành <ref>{{Chú thích web
Hàng 449 ⟶ 468:
}}</ref>. Xe buýt, xe lửa một ray và xe điện cũng đóng vai trò quan trọng trong việc lưu chuyển tại thành phố.
Do hậu quả của [[chiến tranh thế giới thứ hai]], máy bay Nhật Bản bị cấm bay qua Tokyo. Do đó, Nhật Bản đã xây dựng các sân bay bên ngoài Tokyo. Tại [[Ōta, Tokyo|Ōta]], một trong 23 khu đặc biệt của Tokyo, [[sân bay quốc tế Tokyo]] (Haneda) phục vụ những chuyến bay nội địa. Ngoài Tokyo, [[sân bay quốc tế Narita]] nằm ở tỉnh [[Chiba]], là nơi đón khách quốc tế. Hãng hàng không Nhật Bản [[Japan Airlines]], cũng như [[All Nippon Airways]] có một chi nhánh tại sân bay này.
Nhiều đảo ở Tokyo cũng có sân bay như [[Hachijōjima]] ([[sân bay Hachijojima]]), [[Miyakejima]] ([[sân bay Miyakejima]]) và [[Izu Ōshima]] ([[sân bay Oshima]]) có những chuyến bay tới các sân bay ở Tokyo và quốc tế.
Hàng 455 ⟶ 474:
Đường sắt là loại hình giao thông chủ yếu ở Tokyo, Tokyo có hệ thống đường sắt đô thị lớn nhất thế giới. [[Công ty đường sắt Đông Nhật Bản]] điều hành hệ thống đường sắt lớn nhất của Tokyo, bao gồm [[đường ray Yamanote]] chạy quanh khu trung tâm thương mại của Tokyo. Hai tổ chức khác điều hành hệ thống tàu điện ngầm gồm: công ty tư nhân [[Tokyo Metro]] và [[Cục giao thông đô thị Tokyo]] thuộc chính phủ. Những hãng vận tải tư nhân và nhà nước điều hành các tuyến xe buýt, bao gồm các dịch vụ địa phương, vùng và trong nước.
Hệ thống [[đường cao tốc]] nối thủ đô tới các điểm khác trong vùng đại Tokyo, vùng Kantō và các đảo [[Kyushu|Kyūshū]] và [[Shikoku]]. Để xây dựng chúng nhanh chóng trước Thế vận hội Mùa hè 1964, hầu hết được xây dựng trên các con đường hiện có. Những phương tiện giao thông khác bao gồm taxi hoạt động tại các khu đặc biệt, thành phố và thôn. Những bến phà đường dài cũng phục vụ tại các đảo của Tokyo và chuyên chở hành khách và hàng hóa tới các cảng trong nước và quốc tế.
[[Tập tin:YasudaAuditorium.jpg|nhỏ|Đại học Tokyo.]]▼
[[File:Okuma lecture hall Waseda University 2007-01.jpg|thumb|[[Đại học Waseda]]]]
Tokyo có
*Viện nghiên cứu chính sách quốc gia
*Đại học Khoa học và Công nghệ biển Tokyo
*Đại học nghệ thuật Tokyo
*[[Đại học Tokyo]]
Chỉ có một trường đại học công lập ngoài quốc gia: [[Đại học Thủ đô Tokyo]]. Ngoài ra còn có một vài trường đại học nổi tiếng với các lớp học bằng [[tiếng Anh]] và giảng dạy [[tiếng Nhật]], bao gồm Trường Quản lý Đại học Globis, Đại học Christian Quốc tế, Đại học Sophia và [[Đại học Waseda]].
Tokyo cũng là trụ sở của [[Đại học Liên Hợp Quốc]].
Điều hành công khai các trường mẫu giáo, trường tiểu học (năm 1 đến 6) và trường tiểu học (7 đến 9) được điều hành bởi các phường địa phương hoặc văn phòng thành phố. Các trường trung học công lập ở Tokyo được điều hành bởi Hội đồng giáo dục của chính quyền thành phố Tokyo và được gọi là "Trường trung học thủ đô". Tokyo cũng có nhiều trường tư thục từ mẫu giáo đến trung học:
*Trường quốc tế Aoba Nhật Bản
*Trường Anh tại Tokyo
*Trường giao lưu quốc tế Jingumae
*Trường quốc tế K. Tokyo
*Trường quốc tế Tokyo
*Trường quốc tế Canada
*Trường quốc tế Tokyo West
*Trường quốc tế St. Mary's
*Trường quốc tế mới
== Văn hóa ==
Hàng 467 ⟶ 518:
Tokyo có rất nhiều nhà hát cho nghệ thuật biểu diễn. Trong đó có những nhà hát tư nhân và nhà nước dành cho các loại hình nghệ thuật truyền thống của Nhật Bản như kịch [[Nō|Noh]] và [[Kabuki]] cũng như cho các thể loại kịch hiện đại. Các dàn nhạc giao hưởng và những nhóm nhạc biểu diễn âm nhạc phương Tây và âm nhạc truyền thống. Tokyo có rất nhiều nơi biểu diễn dành cho thể loại nhạc pop và rock với đủ các kích cỡ từ những câu lạc bộ nhỏ cho tới những khu lớn như [[Nippon Budokan]]. Có rất nhiều lễ hội diễn ra khắp Tokyo. Những lễ hội lớn phải kể đến Sannō tại [[đền Hie]], Sanja tại [[đền Asakura]] và lễ hội [[Kanda]] tổ chức hai năm một lần. Thường niên, vào cuối ngày thứ bảy của tháng bảy, tại sông Sumida sẽ có màn biểu diễn pháo hoa thu hút hơn một triệu người xem. Vào mùa [[hoa anh đào]] nở vào tháng tư, rất nhiều người tụ tập tại [[công viên Ueno]], [[công viên Inokashira]] và [[vườn quốc gia Shinjuku Gyoen]] để tổ chức picnic dưới bóng cây anh đào.
Nhiều lễ hội khác nhau diễn ra trên khắp Tokyo. Các sự kiện chính bao gồm Sannou tại Đền Hie, Sanja tại Đền Asakusa và Lễ hội Kanda hai năm một lần. Cuối cùng có một cuộc diễu hành với phao được trang trí công phu và hàng ngàn người. Hàng năm vào thứ bảy cuối cùng của tháng 7, một màn pháo hoa khổng lồ trên sông Sumida thu hút hơn một triệu người xem. Một khi hoa anh đào nở vào mùa xuân, nhiều cư dân tụ tập tại Công viên Ueno, Công viên Inokashira và Vườn Quốc gia Shinjuku Gyoen để dã ngoại dưới những bông hoa.
[[Harajuku]], một địa điểm thuộc khu [[Shibuya, Tokyo|Shibuya]], được biết đến trên toàn thế giới với phong cách và thời trang của giới trẻ Nhật Bản.▼
▲[[Harajuku]], một địa điểm thuộc khu [[Shibuya, Tokyo|Shibuya]], được biết đến trên toàn thế giới với phong cách
▲== Giáo dục ==
▲[[Tập tin:YasudaAuditorium.jpg|nhỏ|Đại học Tokyo.]]
▲Tokyo có rất nhiều trường đại học, cao đẳng và dạy nghề. Rất nhiều trường danh giá nhất Nhật Bản nằm ở Tokyo, bao gồm [[Đại học Tōkyō|Đại học Tokyo]], [[Đại học Hitotsubashi]], [[Viện Công nghệ Tokyo]], [[Đại học Waseda]] và [[Đại học Keio]]. Những đại học lớn của Nhật Bản nằm ở Tokyo gồm có:
▲* [[Đại học Tōkyō|Đại học Tokyo]]
▲* [[Đại học Hitotsubashi]]
▲* [[Đại học Công nghiệp Tokyo]]
▲* [[Đại học Nông-Công nghiệp Tokyo]]
▲* [[Đại học Hải Dương]]
▲* [[Đại học Thủ đô Tokyo]]
Ẩm thực ở Tokyo được quốc tế hoan nghênh. Vào tháng 11 năm 2007, Michelin đã phát hành hướng dẫn đầu tiên của họ về ẩm thực tuyệt vời ở Tokyo, trao tổng cộng 191 sao, hoặc gấp đôi so với đối thủ cạnh tranh gần nhất của Tokyo, Paris. Tính đến năm 2017, 227 nhà hàng ở Tokyo đã được trao (92 ở Paris). Mười hai cơ sở đã được trao tối đa ba sao (Paris có 10), 54 nhận hai sao và 161 kiếm được một sao.
▲* [[Đại học Waseda]]
▲* [[Đại học Keio]]
▲* [[Đại học Meiji]]
== Thể thao ==
[[Tập tin:Ryogoku Kokugikan Tsuriyane 05212006.jpg|phải|nhỏ|[[Ryōgoku Kokugikan]], nhà thi đấu [[sumo]]]]
Thể thao tại Tokyo rất đa dạng. Tokyo có hai đội [[bóng chày]] chuyên nghiệp là [[Yomiuri Giants]] (sân nhà là [[Tokyo Dome]]) và [[Yakult Swallows]] (sân nhà là [[sân vận động Meiji-Jingu]]). [[Hiệp hội Sumo Nhật Bản]] có trụ sở tại Tokyo đặt tại nhà thi đấu [[Ryōgoku Kokugikan]], nơi có 3 giải [[Sumo]] chính thức được tổ chức thường niên (vào tháng giêng, tháng năm và tháng chín). Những câu lạc bộ [[bóng đá]] ở Tokyo bao gồm [[F.C. Tokyo]] và [[Tokyo Verdy]], cả hai đều đang thi đấu ở [[giải bóng đá chuyên nghiệp hạng nhất Nhật Bản|J-League 1]] và có chung sân nhà là [[sân vận động Ajinomoto]] tại [[Chōfu]]. Tokyo là thành phố đã tổ chức [[Thế vận hội Mùa hè 1964]]. Sân vận động quốc gia, được biết đến với tên là [[sân vận động Olympic, Tokyo]] đã tổ chức một số sự kiện thể thao quốc tế. Là một thành phố có nhiều khu thi đấu thể thao đạt đẳng cấp quốc tế, Tokyo thường xuyên tổ chức những sự kiện thể thao trong nước và quốc tế như các giải tennis, bơi, marathon, thể thao biểu diễn kiểu Mỹ, [[judo]], [[karate]]. [[Cung thể dục thể thao trung tâm Tokyo]], nằm ở Sendagaya, Shibuya, là khu liên hợp thể thao lớn bao gồm nhiều bể bơi, phòng tập và một nhà thi đấu trong nhà. Tokyo cũng sẽ lần lần thứ hai tổ chức [[Thế vận hội Mùa hè 2020]].
== Tokyo trong văn hóa đại chúng ==
[[Tập tin:Fuji TV headquarters and Aqua City Odaiba - 2006-05-03 edit.jpg|trái|nhỏ|Trụ sở [[đài truyền hình Fuji]]]]
Với vai trò là một trung tâm dân số lớn nhất Nhật Bản và là nơi có trụ sở của những đài truyền hình lớn nhất nhất quốc gia, Tokyo thường xuyên được chọn làm bối cảnh cho những bộ [[điện ảnh Nhật Bản|phim Nhật Bản]], show truyền hình, [[anime]], [[manga]]. Trong thể loại ''[[kaiju]]'' (phim kinh dị), những thắng cảnh của Tokyo thường bị phá hủy bởi những con quái vật khổng lồ như [[Godzilla]].
Một vài đạo diễn [[Hollywood]] đã chọn Tokyo là nơi quay phim cũng như bối cảnh của bộ phim. Một vài ví dụ cho những bộ phim thời hậu chiến là ''[[Tokyo Joe]]'', ''[[My Geisha]]'', tập phim ''[[You Only Live Twice]]'' trong loạt phim về [[James Bond]]; nhiều bộ phim nổi tiếng khác bao gồm ''[[Kill Bill]]'', ''[[The Fast and the Furious: Tokyo Driff]]'' và ''[[Lost in Translation]]''.
Tác giả Nhật Bản Haruki Murakami đã dựa trên một số tiểu thuyết của mình ở Tokyo (bao gồm cả Rừng Na Uy), và hai cuốn tiểu thuyết đầu tiên của David Mitchell, số 9dream và Ghostwrrite đặc trưng của thành phố. Họa sĩ đương đại người Anh Carl Randall đã dành 10 năm sống ở Tokyo với tư cách là một nghệ sĩ, tạo ra một tác phẩm mô tả các đường phố đông đúc và không gian công cộng của thành phố
== Khung cảnh ==
Hàng 506 ⟶ 541:
Tokyo cũng có nhiều công viên và các khu vườn. Có bốn công viên quốc gia ở Tokyo, bao gồm có [[Vườn quốc gia Fuji-Hakone-Izu]].
[[Tập tin:Skyscrapers of Shinjuku 2009 January.jpg|nhỏ|giữa|800px||Toàn cảnh [[Shinjuku]] và [[núi Phú Sĩ]] ở ngay phía sau.]]
[[Tập tin:imperial Palace Tokyo Panorama.jpg|nhỏ|giữa|800px|Toàn cảnh [[Hoàng cung Tokyo]] nhìn từ [[Marunouchi]].]]
[[Tập tin:Sakuraintokyo.jpg|nhỏ|giữa|800px|[[Hoa anh đào]] nở trong Hoàng cung.]]
| |||