'''Núi Vesuvius''' ({{lang-it|Monte Vesuvio}}, {{lang-la|Mons Vesuvius}}) là một [[núi lửa tầng]] nằm ở [[vịnh Naples]], [[Ý]], cách phía đông [[Naples]] {{convert|9|km|mi}} và gần bờ biển. Nó là [[núi lửa]] duy nhất ở [[châu Âu]] nằm trên đất liền đã từng phun trong vòng hàng trăm năm qua, mặc dù hiện tại nó không còn phun trào. Hai núi lửa lớn khác ở Ý là [[núi Etna]] và [[Stromboli]], nằm trên đảo.
Núi Vesuvius nổi tiếng với lần phun trào vào năm [[79]] làmsau Công nguyên đã vùi lấp, phá hủy các thành phố [[Pompeii]] và [[Herculaneum]], [[La Mã cổ đại|La Mã]] cổ đại là [[Pompeii]] và [[Herculaneum]]. HọCác thành phố đã không được xây dựng lại thành phố mặc dù vẫn còn những cư dân sống sót và có lẽ lànạn nhữngcướp kẻbóc cướitràn lan đã làm công việc cứudiễn hộra sau khi thành phố bị phá hủy.{{fact}} Vị trí của các thành phố dần dần bị bỏ quên cho đến khi chúng được phát hiện một cách tình cờ vào thế kỷ 18.
Đợt phun trào cũng làm thay đổi dòng chảy của [[sông Sarno]] và nâng cao đáy bờ biển, do đó Pompeii lúc này không nằm cạnh sông cũng không gần bồbờ biển. Vesuvius đã trải qua những thay đổi lớn – sườn dốc của nó bị bốcxóa đi thảm thực vật và đỉnh của nó bị thay đổi đáng kể do tác động của đợt phun trào.
Vesuvius đã phun trào một vài lần từsau đó và ngày nay nó được xem là một trong những núi lửa nguy hiểm nhất trên thế giới vì vẫn có khoảng 3.000.000 người sống gần đó và nó luôn có xu hướng phun nổ ([[phun trào Plinian|Plinian]]). Đó cũng là khu vực núi lửa có đông dân sinh sống nhất trên thế giới.<ref name=mcguire2003>{{cite news|first=Bill|last=McGuire|title=In the shadow of the volcano|date=16 October 2003|publisher=Guardian News and Media Limited|newspaper=guardian.co.uk|url=http://www.guardian.co.uk/education/2003/oct/16/research.highereducation2|accessdate=8 May 2010}}</ref>
Núi Vesuvius có một truyền thống lịch sử và văn học lâu dàiđời. Nó được coi là thiêncơn tínhthịnh nộ của [[Genius (thần thoại)|geniusThần thánh]] vào lúc nó phun trào năm 79: nó xuất hiện với tên Vesuvius như một con rắn trong [[bích họa]] trang trí của một số ''lararia'', hoặc các bàn thờ gia đình, của những người sống sót ở [[Pompeii]]. Một chữ khắc ở [[Capua]]<ref>CIL x.1, 3806.</ref> ghi là IOVI VESVVIO ám chỉ nó có quan hệ tới quyền năng của [[Jupiter]]; và đó là ''Jupiter Vesuvius''.<ref>{{harvnb|Waldstein|1908|p=97}}</ref>
