Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Người Chăm”

Sau khi quân đội nhà Minh rút về, vương quốc Champa được phục hồi nhưng chia thành tiểu vương quốc: Tiểu vương quốc Vijaya (Đồ Bàn: 1428-1471) và Tiểu vương quốc Panduranga (Phan Rang: 1433-1832). Tiểu vương quốc Vijaya bị quân đội [[Đại Việt]] tiêu diệt vào thời vua [[Lê Thánh Tông|Thánh Tông nhà Lê]] để thôn tính đất đai vào năm Hồng Đức thứ 2 ([[1471]]). Năm đó, tiểu vương quốc Panduranga cũng trở thành chư hầu của Đại Việt. Năm Chính Hòa thứ ([[1693]]), Nguyễn Hữu Cảnh đã một lần chinh phục Tiểu vương quốc Panduranga, đổi tên Chiêm Thành quốc thành Thuận Thành trấn, rồi đổi Thuận Thành trấn thành Bình Thuận phủ. Nhưng, năm 1694, trong khi Nguyễn Hữu Cảnh tây chinh đánh Campuchia, tướng người Chăm tên Ốc Nha Đạt và tướng người Thanh tên A Ban đã tập hợp được đông đảo lực lượng người Champa, nổi dậy và tiêu diệt toàn bộ lực lượng chúa Nguyễn tại đây. Chúa [[Nguyễn Phúc Chu]] đã bất đắc dĩ phải cầu hòa với người Champa và cho phép người Champa phục hồi Thuận Thành trấn (Khu tự trị Champa). Hòa ước giữa chúa Nguyễn và Champa được ghi rõ trong "Nghị định Ngũ điều" vào năm Vĩnh Thạnh thứ 8 ([[1712]]) và được duy trì cho đến năm [[Minh Mạng]] thứ 13 ([[1832]]). Sau giải thể khu tự trị vào năm 1832, một số người Chăm liên minh với Lê Văn Khôi, nổi dậy để phục hồi Thuận Thành trấn nhưng kết thúc thất bại. Hậu duệ của vua Champa có Dụng Gạch (Bo Gait, Bộ Gạch), một vị hoàng tử anh hùng, giữ chức Phó Chủ tịch Ủy ban hành chính lâm thời huyện Hòa Đa (huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận ngày nay) phụ trách khu vực miền núi sau [[Cách mạng tháng Tám]].

[[Tập tin:Bayonnavalbat01.JPG|nhỏ|Phù điêu mô tả thủy chiến giữa người Chăm và người Khmer ở đền Bayon.]]

 

Lịch sử của [[vương quốc Chăm Pa|vương quốc Champa]] là các cuộc xung đột với [[Trung Quốc]], [[Đại Việt]], [[Đế quốc Khmer|Khmer]] và [[Mông Cổ]], cũng như xung đột nội bộ. Chính là do các cuộc xung đột này mà Champa mất dần lãnh thổ vào tay Đại Việt, một quốc gia có tổ chức chính quyền và quân sự tốt hơn. Champa trong quá khứ là một nước chư hầu của các [[triều đại phong kiến]] Trung Quốc và Đại Việt nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa và sự toàn vẹn lãnh thổ. Người Champa là những chiến binh giỏi đã sử dụng địa hình đồi núi để chiếm ưu thế. Năm Hồng Đức thứ 2([[1471]]), tiểu vương quốc Vijaya chịu tổn thất nặng nề trong cuộc chiến với Đại Việt dưới triều vua [[Lê Thánh Tông]]. Khoảng 60.000 quân Champa bị giết và 30.000 bị bắt làm tù binh. Sau đó, tiểu vương quốc Panduranga tiếp tục tồn tại dưới sự bảo trợ của chúa Nguyễn và vua [[Gia Long]] trong 4 đạo: đạo Panrang (đạo Phan Rang tức tỉnh [[Ninh Thuận]]), đạo Kraong (Đạo Long Hương/Liên Hương tức huyện Tuy Phong, tỉnh [[Bình Thuận]]), đạo Parik (đạo Phan Rí tức huyện Bắc Bình, tỉnh [[Bình Thuận]]) và đạo Pạjai (đạo Phố Hài, huyện Hàm Thuận Bắc - Hàm Thuận Nam - Hàm Tân và thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận). Đến thời vua Minh Mạng, Khu tự trị Thuận Thành đã bị xóa sổ và trở thành phủ Ninh Thuận.

{{chính|Hồi giáo tại Việt Nam}}

 

[[Tập tin:Mosque - Chau Doc - Vietnam.JPG|nhỏ|250x250px|Masjid Jamiul Azhar ở xã Châu Phong, Tân Châu.]]

Người Chăm ở [[Việt Nam]] về mặt tín ngưỡng có 3 nhóm chính:

Nhà người Chăm ở miền Nam lại rất khác.

* Nhà người Chăm ở [[An Giang]]: cách tổ chức mặt bằng sinh hoạt còn phảng phất cái hình đồ sộ của nhà sang yơ ở [[Bình Thuận]].

 

Nhà ở là nhà sàn, chân rất cao để phòng ngập lụt. Cách bố trí trên mặt bằng sinh hoạt hoàn toàn khác với nhà ở [[Bình Thuận]] cũng như ở [[An Giang]].