Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tia X”

'''Bức xạ X''' (bao gồm '''tia X''' hay '''X-ray''') là một dạng của [[sóng điện từ]]. hầu hết tia X có dải [[bước sóng]] trong khoảng từ 0,01 đến 10 [[nanômét|nano mét]] tương ứng với dãy [[tần số]] từ 30 [[Petahertz]] đến 30 [[Exahertz]] (3×10¹⁶ Hz to 3×10¹⁹ Hz) và có năng lượng từ 120 [[electronvolt|eV]] đến 120 [[electronvolt|keV]]. Bước sóng của nó ngắn hơn tia [[tử ngoại]] nhưng dài hơn [[tia gamma]]. Trong nhiều ngôn ngữ, bức xạ X được gọi là bức xạ Röntgen,<ref>{{chú thích web |title=X-Rays |url=http://missionscience.nasa.gov/ems/11_xrays.html |publisher=[[NASA]] |accessdate=ngày 7 tháng 11 năm 2012}}</ref> được đặt tên theo nhà khoa học Đức / Hà Lan [[Wilhelm Röntgen]], ngay sau khi ông khám phá ra một loại bức xạ mà chưa ai biết đến.<ref name="squires">Novelline, Robert (1997). ''Squire's Fundamentals of Radiology''. Harvard University Press. 5th edition. ISBN 0-674-83339-2.</ref>

Các tia X có năng lượng photon cao (trên 5-10 keV, bước sóng dưới 0,2-0,1&nbsp;nm) được gọi là tia X cứng, những tia X có năng lượng thấp được gọi là tia X mềm.<ref name="Attwood">{{chú thích sách |author= Attwood, David |title= Soft X-rays and extreme ultraviolet radiation |publisher= Cambridge University |year= 1999 |isbn= 978-0-521-65214-8 |url= http://ast.coe.berkeley.edu/sxreuv/ |page= 2}}</ref> Do có khả năng đâm xuyên, các tia X cứng được sử dụng rộng rãi để nhìn thấy hình ảnh bên trong các vật thể, thường được dùng để chụp X quang trong y tế và kiểm tra hành lý tại an ninh sân bay. Thuật ngữ X-quang được sử dụng để chỉ một hình ảnh được tạo bởi tia X. Vì các bước sóng của tia X cứng tương đương với kích thước của các nguyên tử, nó rất hữu ích để xác định các cấu trúc tinh thể bằng tinh thể học tia X. Ngược lại, tia X mềm bị hấp thụ dễ dàng trong không khí; độ dài suy giảm khoảng 600 eV (~ 2&nbsp;nm). Các tia X trong môi trường nước nhỏ hơn 1 micromet.<ref>{{chú thích web |url=http://physics.nist.gov/cgi-bin/ffast/ffast.pl?Formula=H2O&gtype=5&range=S&lower=0.300&upper=2.00&density=1.00 |title=Physics.nist.gov |publisher=Physics.nist.gov |accessdate = ngày 8 tháng 11 năm 2011}}</ref>

Không có sự đồng thuận về một định nghĩa phân biệt giữa tia X và tia gamma. Một thực tế phổ biến là để phân biệt giữa hai loại bức xạ dựa trên nguồn của chúng: tia X phát ra bởi các electron, trong khi các tia gamma được phát ra bởi hạt nhân nguyên tử.<ref name="Dendy">{{chú thích sách |last= Denny |first= P. P. |author2= Heaton, B. |title= Physics for Diagnostic Radiology |publisher= CRC Press |year= 1999 |location= USA |page= 12 |url= https://books.google.com/?id=1BTQvsQIs4wC&pg=PA12 |isbn= 0-7503-0591-6}}</ref><ref>{{chú thích sách |last= Feynman |first= Richard |authorlink= |author2=Leighton, Robert |author3=Sands, Matthew |title= The Feynman Lectures on Physics, Vol.1 |publisher= Addison-Wesley |year= 1963 |location= USA |pages= 2–5 |isbn= 0-201-02116-1}}</ref><ref>{{chú thích sách |last= L'Annunziata |first= Michael |author2=Abrade, Mohammad |title= Handbook of Radioactivity Analysis |publisher= Academic Press |year= 2003 |page= 58 |url= https://books.google.com/?id=b519e10OPT0C&pg=PA58&dq=gamma+x-ray |isbn= 0-12-436603-1}}</ref><ref>{{chú thích sách |last= Grupen |first= Claus |author2=Cowan, G. |author3=Eidelman, S. D. |author4=Stroh, T. |title= Astroparticle Physics |publisher= Springer |year= 2005 |page= 109 |isbn= 3-540-25312-2}}</ref> Định nghĩa này gặp một số vấn đề: các quá trình khác cũng có thể tạo ra các photon năng lượng cao, hoặc đôi khi phương pháp tạo ra không được biết. Một giải pháp thay thế phổ biến khác là phân biệt X và gamma trên cơ sở bước sóng (tần số hoặc năng lượng photon),Với bức xạ ngắn hơn một số bước sóng tùy ý, chẳng hạn như 10⁻¹¹ m (0,1 [[Å]]), thì là bức xạ gamma.<ref>{{chú thích sách |editor= Hodgman, Charles |title= CRC Handbook of Chemistry and Physics, 44th Ed. |publisher= Chemical Rubber Co. |year= 1961 |location= USA |page= 2850}}</ref>

Các photon tia X khi mang đủ năng lượng có thể ion hóa nguyên tử và phá vỡ liên kết phân tử. Điều này làm cho nó trở thành một loại bức xạ ion hoá, do đó gây hại cho mô sống cơ thể. Liều bức xạ cao trong một khoảng thời gian ngắn gây ra bệnh nhiễm xạ, trong khi liều thấp hơn có thể làm tăng nguy cơ ung thư do xạ trị. chụp X-quang trong y tế có nguy cơ làm tăng bị ung thư mặc dù nó có nhiều lợi ích của việc kiểm tra. Khả năng ion hoá của tia X có thể được sử dụng trong điều trị ung thư để diệt tế bào ác tính bằng cách sử dụng phương pháp xạ trị. Nó cũng được sử dụng để xác định đặc tính vật liệu bằng cách sử dụng quang phổ tia X.

Từ khi [[Wilhelm Röntgen|Wilhelm Conrad Röntgen]] phát hiện ra tia X có thể chẩn đoán [[cấu trúc]] [[xương]], tia X được phát triển để sử dụng cho chụp hình y tế.

[[CategoryThể loại:X quang]]

[[CategoryThể loại:Wilhelm Röntgen]]

[[CategoryThể loại:Đức 1895]]