Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tiếng Ireland”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n replaced: → (5) using AWB |
|||
Dòng 53:
Từ thế kỷ 18 trở đi, ngôn ngữ này dần mất chỗ đứng ở miền đông Ireland, một phần bởi chính quyền Anh Quốc ra sức ngăn cản việc sử dụng ngôn này trong giáo dục, luật pháp và hành chính, một phần khác bởi sự lan rộng của việc sử dụng hai ngôn ngữ – một ví dụ cụ thể của sự chuyển giao ngôn ngữ.<ref>{{chú thích sách|title=The great silence |last=De Fréine |first=Seán |year=1978 |publisher=Mercier Press |isbn=0-85342-516-7 |id=ISBN 9780853425168 }}</ref> Đây là một sự thay đổi có đặc trưng bởi việc hai ngôn ngữ được dùng chung trong cùng một cộng đồng nhưng trong các hoàn cảnh kinh tế và xã hội khác nhau và tính song ngữ chuyển tiếp (cha mẹ chỉ nói tiếng Ireland có con cái nói cả hai thứ tiếng, còn cháu chắt chỉ nói tiếng Anh). Cho đến giữa thế kỷ 18 tiếng Anh dần trở thành ngôn ngữ của tầng lớp công giáo trung lưu, nhà thờ công giáo và trí thức nhà nước, đặc biệt ở vùng phía đông. Tiếng Anh mang lại rất nhiều lợi ích cho người di cư, đặc biệt là phụ nữ. Dần dà, khi ý nghĩa của tiếng Anh trở nên rõ ràng, việc cấm tiếng Ireland trong trường học có được sự đồng thuân của các bậc cha mẹ.<ref name="Ó Gráda">Ó Gráda 2013.</ref> Nạn đói kinh hoàng ở Ireland (1845–49) được coi là đã đẩy ngôn ngữ này xuống tột cùng của sủa sự suy thoái. Khi có vẻ như việc di cư tới Hoa Kỳ và Canada càng ngày trở nên phổ biến, tầm quan trọng của tiếng Anh trở nên rõ ràng hơn vì nó giúp dân di cư kiếm việc ở những ngành khác hơn là làm nông nghiệp.
Người ta vẫn chưa thể làm rõ liệu tiếng Ireland có đóng góp quá ít vào quá trình hiện hóa của Ireland trong thế kỷ 19 như người ta vẫn nghĩ hay không. Trong nửa đầu thế kỷ vẫn còn khoảng ba triệu người coi tiếng Ireland là ngôn ngữ chính của mình, và chỉ riêng con số này cũng nói lên sức mạnh
==Hiện trạng==
Dòng 66:
[[File:Percentage stating they speak Irish daily outside the education system in the 2011 census.png|thumb|200px|Bản đồ phần trăm số người trả lời nói rằng họ nói tiếng Ireland hàng ngày ngoài thời gian học tập trong cuộc điều tra dân số 2011 ở Cộng hòa Ireland.]]
[[Đại học Quốc gia Ireland]] yêu cầu tất cả các học sinh nếu muốn tham gia vào khóa học lấy bằng phải qua môn tiếng Ireland trong các kì kiểm tra
[[Đại học Quốc gia Ireland, Galway]] được yêu cầu phải chỉ định nhân sự theo trình độ tiếng Ireland của họ, cũng như trình độ các lĩnh vực liên quan. Quy tắc này được đề ra bởi Đạo luật University College Galway, 1929 (Mục 3).<ref>[http://www.irishstatutebook.ie/ZZA35Y1929S3.html] {{wayback|url=http://www.irishstatutebook.ie/ZZA35Y1929S3.html |date=20051130121122 |df=y }}</ref>
Dòng 83:
[[File:Gaeltacht.svg|thumb|200px|Các khu vực [[Gaeltacht]]]]
Ngày nay ở Ireland vẫn có những nơi tiếng Ireland được sử dụng hàng ngày ở một mức độ nào đó như là [[ngôn ngữ đầu tiên]]. Những khu vực này được gọi cả chung và riêng là [[Gaeltacht]], hay ở dạng số nhiều là ''Gaeltachtaí''. Dù những người sử dụng thông thạo tiếng Ireland của Gaeltacht, ước tính 20 tới 30 nghìn người,<ref name="Siggins 5">{{Cite news|title=Only 25% of Gaeltacht households fluent in Irish – survey|last=Siggins|first=Lorna|date=6 January 2003|work=The Irish Times |page=5}}</ref> chỉ là thiểu số trong tổng số người thông thạo tiếng Ireland, nhưng họ vẫn vẫn là nơi tập trung đông người nói tiếng Ireland hơn bất kỳ khu vực nào của đất nước, và chỉ có ở các khu vực Gaeltacht thì tiếng Ireland vẫn được coi là ngôn ngữ chung của cả cộng đồng.
Theo dữ liệu được Cục các vấn đề về Cộng đồng, Công bằng và Gaeltacht tổng hợp, chỉ một phần tư số hộ dân tại các khu vực Gaeltacht chính thức có thể nói thành thạo tiếng Ireland. Tác giả bài phân tích chi tiết về cuộc thăm dò, ông Donncha Ó hÉallaithe của [[Viện công nghệ Galway-Mayo]], cho thấy chính sách về tiếng Ireland của chính phủ
Vào những năm 1920, khi [[Nhà nước Ireland Tự do]] thành lập, tiếng Ireland vẫn chỉ là một ngôn ngữ chung ở bờ biển phía tây. Trong những năm 1930, những vùng có trên 25% dân số nói tiếng Ireland được phân là Gaeltacht. Những khu vực Gaeltacht mạnh nhất, về mặt số lượng và yếu tố xã hội, là vùng Nam [[Connemara]], tây [[bán đảo Dingle]] và tây bắc Donegal. Những nơi này thường được gọi là {{lang|ga|Fíor-Ghaeltacht}} ("Gaeltacht đích thực"), một từ ban đầu được dùng để gán cho những nơi có trên 50% dân số nói tiếng Ireland.
Dòng 99:
=== Nghị viện châu Âu ===
Tiếng Ireland trở thành ngôn ngữ chính thức của EU vào ngày 1 tháng 1 năm 2007. Điều này có nghĩa các nghị sĩ thạo tiếng Ireland có thể sử dụng nó tại tại [[Nghị viện châu Âu]] và các ủy ban, mặc dù họ phải thông báo trước tới một thông dịch viên để những gì họ nói được dịch ra các thứ tiếng khác. Dù là một trong [[các ngôn ngữ của Liên minh châu Âu]], chỉ có các quy tắc theo quy trình lập pháp thông thường mới phải bắt buộc dịch sang tiếng Ireland, do chính phủ Ireland yêu cầu vô hiệu tạm thời (có thể gia hạn) trong vòng 5 năm về những gì cần được dịch trong thời gian họ đang đàm phán về
Trước khi Ireland trở thành ngôn ngữ chính thức, nó được đặt ở vị thế một ngôn ngữ theo thỏa thuận và chỉ có phiên bản tiếng Ireland cho các tài liệu cao cấp nhất của EU.
Dòng 206:
==Cú pháp và hình thái==
{{Main|Ngữ pháp tiếng Ireland}}
Ngữ pháp tiếng Ireland có một vài điểm tương đồng với các ngôn ngữ Celt (dù khá kì lạ so với các hệ ngôn ngữ Ấn-Âu khác), tuy cũng không hẳn là độc nhất vô nhị. Các đặc điểm đáng chú ý là [[Biến đổi âm đầu tiếng Ireland|biến đổi phụ âm đầu]], cấu trúc [[động-chủ-tân|động từ–chủ ngữ–tân ngữ]] (VSO) và hai dạng "to be". Các đặc điểm này xuất hiện ở cả các ngôn ngữ Celt cũng như các ngôn ngữ ngoài ngữ hệ Celt: [[biến đổi âm]] đầu gây ra bởi yếu tố cú pháp và hình thái có thể được tìm thấy ở tiếng [[tiếng Fula|Fula]] và [[tiếng Shoshone|Shoshone]]; trật tự từ VSO có ở [[tiếng Ả Rập cổ điển]] và [[tiếng Hebrew Kinh Thánh]], còn một vài [[ngôn ngữ Roman]] khác có hai dạng động từ "to be" (kế thừa từ
===Cú pháp===
| |||