Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nguyễn Hữu Độ (quan nhà Nguyễn)”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
'''Nguyễn Hữu Độ''' (1813-1888) tự '''Hi Bùi''', hiệu '''Tông Khê''', là một đại thần đời vua [[Đồng Khánh]], từng giữ chức Kinh lược Bắc kì, Tổng đốc [[Hà Nội]]. Ông quê xã Nguyệt Viên, huyện [[Hoằng Hóa]], tỉnh [[Thanh Hóa]]<ref>http://www.lichsuvietnam.vn/home.php?option=com_content&task=view&id=497&Itemid=34</ref>.
 
== Tiểu sử ==
Ông sinh năm Qúi Dậu 1813, đỗ cử nhân 1837, đỗ tiến sĩ năm 1883. Làm quan từ Thượng thư đến Phụ Chính đại thần, Cơ mật viện đại thần…▼
 
▲ÔngNguyễn Hữu Độ sinh năm Qúi Dậu [[1813]], đỗ [[cử nhân]] năm 1837, đỗ tiến sĩ năm 1883. LàmÔng làm quan từ Thượng thư đến Phụ Chính đại thần, Cơ mật viện đại thần…
Nguyễn Hữu Độ là người học thức uyên bác, từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều vua Đồng Khánh. Năm 1880-1883 ông giữ chức Kinh lược Bắc Kì khi quân Pháp chiếm Hà Nội. Sau này ông là người giữ một vai trò quyết định cho việc Đồng Khánh lên ngôi (vì con gái ông là chánh phi của vua Đồng Khánh) nên được phong làm cố mạng lương thần gia hàm Thái sư, cần chánh điện đại học sĩ kiêm Cơ mật đại thần.▼
 
▲Nguyễn Hữu Độ là người học thức uyên bác, từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều vua Đồng Khánh. Năm 1880-1883 ông giữ chức Kinh lược Bắc Kì khi [[Thực dân Pháp|quân Pháp]] chiếm [[Hà Nội]]. Sau này, ông là người giữ một vai trò quyết định cho việc [[Đồng Khánh]] lên ngôi (vì con gái ông là chánhchính phi của vua Đồng Khánh) nên được phong làm cố mạng lương thần gia hàm Thái sư, cần chánh điện đại học sĩ kiêm Cơ mật đại thần.
== Cộng tác với Pháp ==
Dư luận đương thời cho rằng Nguyễn Hữu Độ là người có liên hệ mật thiết với Pháp, nhất là Champeaux (Thượng thư bộ Hình), nên lời nói ông được Pháp nghe hơn cả và chính ông và Đồng Khánh cố ý thảm sát Phụ chánh đại thần Phan Đình Bình sau khi ông làm Phụ chánh cho vua Đồng Khánh.
 
Nguyễn Hữu Độ cũng được cho là phải chịu trách nhiệm trong việc phá hủy [[chùa Báo Thiên]] và nhượng lại mảnh đất đó cho thực dân Pháp xây [[Nhà thờ Lớn]]<ref>http://tintuc.xalo.vn/00636333459/Khong_co_so_so_phap_ly_de_doi_manh_dat_42_Nha_Chung.html</ref>.
Ngày 18-12-1888, ông mất tại Hà Nội, thọ 75 tuổi, di hài đưa về chôn ở Huế.▼
 
Lúc sinh thời, Nguyễn Hữu Độ đã lập sinh từ thờ sống mình tại [[phố Nguyễn Khuyến]] (Hà Nội) ngày nay. Do vậy, phố Nguyễn Khuyến đã có một thời gian dài mang tên là phố Sinh Từ.
 
▲NgàyNguyễn 18-12-1888,Hữu ôngĐộ mất tại Hà Nội ngày 18-12-[[1888]], thọ 75 tuổi,. diDi hài đưa về chôn ở [[Huế]].
 
== Phê phán ==
Tam Nguyên Yên Đổ [[Nguyễn Khuyến]] đã viết bài thơ "Quá quận công Nguyễn Hữu Độ Sinh Từ hữu cảm" (Cảm nghĩ lúc qua Sinh Từ quận công Nguyễn Hữu Độ) bằng chữ Hán như sau:
 
{|valign="top"
|
:''Lâu đài thử địa hà nguy nguy,''
:''Đệ nhất quận công chi sinh từ.''
:''Công tại tứ thì tập quan đới,''
:''Đắc dự giả hỉ bất dự bi.''
:''Công khứ quan đới bất phục tập,''
:''Hương hoả tịch tịch hoà ly ly.''
:''Đãn kiến đệ nhị vô danh công,''
:''Triêu tịch huề trượng lai vu tư.''
:''Trần gian hưng phế đẳng nhàn sự,''
:''Bất tri cửu tuyền thuỳ dữ quy.''
|
|
Dịch thơ:
|
:''Đền miếu thờ ai lộng lẫy thay!''
:''Thờ ông "thứ nhất quận công" đây.''
:''Ông còn, mũ áo hàng năm họp,''
:''Không được dự buồn, được dự may.''
:''Ông mất, mũ áo không họp nữa,''
:''Lửa hương lạnh ngắt, lúa mọc đầy.''
:''Có ông "thứ nhì không tên" đến''
:''Sớm hôm chống gậy vào chốn này.''
:''Trên đời suy thịnh thường như vậy,''
:''Biết nay chín suối ông theo ai?''
|}
 
== Tác phẩm ==
 
- Đại Nam thực lục Chính biên.
 
- Tống Khê tấu nghị tập
 
{{Phong trào độc lập Việt Nam}}
{{thời gian sống|sinh=1813|mất=1888}}
[[Thể loại:Quan nhà Nguyễn]]
[[Thể loại:Tướng nhà Nguyễn]]
[[Thể loại:Cộng sự thực dân Pháp]]
[[Thể loại:Người Thanh Hóa]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Nguyễn_Hữu_Độ_(quan_nhà_Nguyễn)”