Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Năng lượng tối”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
n replaced: → using AWB
Dòng 4:
[[Tập tin:thanhphanvutru.png|nhỏ|phải|300px|Hình dung về tỷ lệ thành phần vũ trụ: <br />năng lượng tối 68,3%, <br />'''vật chất tối''' 26,8%, <br />khí [[Hidro]], [[Heli]] tự do, các [[sao]], [[neutrino]], thành phần chất rắn và các phần còn lại 4,9%]]
[[Tập tin:DarkMatterPie.jpg|nhỏ|300px|Năng lượng tối chiếm phần lớn thế giới vật chất]]
Trong [[vũ trụ học vật lý]] và [[thiên văn học]], năng lượng tối là một dạng năng lượng chưa biết rõ chiếm phần lớn vũ trụ và có khuynh hướng tăng tốc độ giãn nở của vũ trụ. Năng lượng tối là thuyết được chấp nhận nhiều nhất kể từ những năm 1990, chỉ ra rằng vũ trụ đang giãn nở với vận tốc tăng dần. Theo [[Đội nghiên cứu Planck]] và dựa vào mô hình tiêu chuẩn của [[Vũ trụ học]], tỷ lệ tương đối của vật chất-năng lượng, thì vũ trụ nhìn thấy được có chứa 26.8% [[vật chất tối]], 63.8% [['''năng lượng tối]]''' (tổng là 95.1%) với vật chất thường chỉ chiếm 4.9%. Một lần nữa, theo tỷ lệ tương đối vật chất-năng lượng, tỉ trọng của năng lượng tối (6.91 x 10<sup>-27 </sup>kg/m<sup>3</sup>) là rất thấp, còn thấp hơn cả tỉ trọng của vật chất thường và vật chất tối trong các thiên hà. Mặc dù thế, nó lại thống trị vật chất-năng lượng của Vũ trụ vì được dàn trải khắp không gian.
 
Hai trạng thái của năng lượng tối được đề xuất là hằng số vũ trụ, một tỉ trọng năng lượng không đổi lấp đầy không gian một cách đồng nhất, và trường vô hướng như đệ ngũ nguyên tố hay mô đun, một số trong đó tỉ trọng năng lượng có thể thay đổi trong không và thời gian. Các đóng góp liên tục từ các trường vô hướng thường cũng được bao gồm trong hằng số vũ trụ. Hằng số vũ trụ có thể được lập để tương đương với năng lượng chân không. Các trường vô hướng không thay đổi trong không gian có thể rất khó để phân biệt từ một hằng số vũ trụ vì thay đổi có thể cực kỳ nhỏ.
Dòng 24:
Dựa theo Thuyết tương đối, áp suất trong một chất đóng góp trực tiếp cho lực hấp dẫn của vật với những vật khác giống như tỷ trọng vật chất của nó. Điều này xảy ra vì đại lượng vật lý làm cho vật chất tạo ra lực hấp dẫn là tensơ ứng xuất - xung lượng, có chứa cả tỷ trọng năng lượng (hay vật chất) của chất, áp suất cũng như là độ dẻo của nó.
 
Trong [[thước đo Friedmann–Lemaître–Robertson–Walker]], có thể nhìn thấy một áp suất âm mạnh, không đổi trong toàn Vũ trụ gây ra hiện tượng tăng tốc độ giãn nở của vũ trụ nếu Vũ trụ đã giãn nở, hay một sự giảm tốc trong sự co giãn của Vũ trụ nếu Vũ trụ đã co giãn. Chính xác hơn nữa, hàm bậc hai của yếu tố quy mô của vũ trụ, <math id="https://upload.wikimedia.org/math/b/9/e/b9e941bd56d58bbd0b349f8b20db7a24.png">\ddot{a}</math>, là dương nếu phương trình trạng thái của Vũ trụ là <math id="https://upload.wikimedia.org/math/b/9/e/b9e941bd56d58bbd0b349f8b20db7a24.png">\! w<-1/3</math> (xem Phương trình Friedmann).
 
Hiệu ứng tăng tốc giãn nở này đôi khi có tên là "lực đẩy trọng trường", là một cách diễn tả nhiều màu sắc nhưng có thể khó hiểu. Trong thực tế, một áp suất âm không ảnh hưởng đến tương tác hấp dẫn giữa khối lượng - vẫn còn hấp dẫn - nhưng chỉ thay đổi sự phát triển tổng thể của Vũ trụ trên quy mô lớn, thường dẫn đến sự tăng tốc giãn nở của Vũ trụ mặc dù lực hấp dẫn giữa khối lượng có mặt trong Vũ trụ.