Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Kỳ lân”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 7:
==Mô tả==
[[Tập tin:青羊宫麒麟.jpg|300px|nhỏ|phải|Long mã]]
Lân có đầu nửa [[rồng]] nửa [[thú]], đôi khi chỉ có một [[sừng]], do không húc ai bao giờ nên sừng này là hiện thân của từ tâm. Phần nhiều lân có sừng [[nai]], [[tai]] [[chó]], [[trán]] [[lạc đà]], [[mắt]] quỷ, [[mũi]] [[sư tử]], miệng rộng, thân [[ngựa]], chân [[họ Hươu nai|hươu]], [[đuôi]] [[bò]]. Thực ra trong tạo hình của người Việt chúng ta khác tưởng tượng này, Điều có thể nhận ngay ra rằng khi nhìn vào hình tượng Kỳ Lân Việt Nam khác so với Kỳ Lân Trung Quốc là Kỳ Lân Việt Nam có đôi mắt to, mũi to, mõm ngắn đặc biết phần đuôi xù ra hoặc rẽ quạt gợi lên hình ảnh thân quen, vui vẻ, thân thiện dễ gần trong văn hóa Việt vì là tiền thân phát triển từ con chó. Chúng thường được thể hiện trong tư cách đội [[Hoa sen (Phật giáo)|tòa sen]], làm chỗ dựa cho [[Văn-thù-sư-lợi|Văn Thù bồ tát]] hay các [[Hộ pháp]], và nhiều khi ngồi trên đầu cột cổng hay xuất hiện trên mái nhà. Trong những tư cách này chúng xuất hiện cho sức mạnh của linh vật tầng trên, cho trí tuệ và như thể chúng có khả năng kiểm soát tâm hồn những người hành hương. ▼
 
=== Kỳ Lân ===
Một dáng hóa thân khác của kỳ lân là con '''long mã''', bao giờ cũng được thể hiện chạy trên [[chuyển động sóng|sóng nước]] (lấy từ tích [[Vua Vũ]] trị [[nước|thủy]]). Người ta thường hiểu rằng: ''long'' là [[rồng]], rồng thì bay lên, nghĩa là ''tung'', tượng trưng cho [[kinh tuyến]], [[thời gian]] - ''mã'' là [[ngựa]], chạy ngang, là ''hoành'', tượng trưng cho [[vĩ tuyến]], [[không gian]]. Như vậy long mã tượng trưng cho sự tung hoành của nam nhi, cho thời gian và không gian, long mã chạy là biểu hiện cho [[vũ trụ]] vận động, đồng thời tượng trưng cho thánh nhân.▼
▲Lân có đầu nửa [[rồng]] nửa [[thú]], đôi khi chỉ có một [[sừng]], do không húc ai bao giờ nên sừng này là hiện thân của từ tâm. Phần nhiều lân có sừng [[nai]], [[tai]] [[chó]], [[trán]] [[lạc đà]], [[mắt]] quỷ, [[mũi]] [[sư tử]], miệng rộng, thân [[ngựa]], chân [[họ Hươu nai|hươu]], [[đuôi]] [[bò]]. Thực ra trong tạo hình của người Việt chúng ta khác tưởng tượng này, Điều có thể nhận ngay ra rằng khi nhìn vào hình tượng Kỳ Lân Việt Nam khác so với Kỳ Lân Trung Quốc là Kỳ Lân Việt Nam có đôi mắt to, mũi to, mõm ngắn đặc biết phần đuôi xù ra hoặc rẽ quạt gợi lên hình ảnh thân quen, vui vẻ, thân thiện dễ gần trong văn hóa Việt vì là tiền thân phát triển từ con chó. Chúng thường được thể hiện trong tư cách đội [[Hoa sen (Phật giáo)|tòa sen]], làm chỗ dựa cho [[Văn-thù-sư-lợi|Văn Thù bồ tát]] hay các [[Hộ pháp]], và nhiều khi ngồi trên đầu cột cổng hay xuất hiện trên mái nhà. Trong những tư cách này chúng xuất hiện cho sức mạnh của linh vật tầng trên, cho trí tuệ và như thể chúng có khả năng kiểm soát tâm hồn những người hành hương. Kỳ lân Việt Nam nó cũng không ăn thịt hay làm hại bất kỳ con vật nào và không bao giờ uống nước bẩn. Trong không gian kiến trúc của người Việt, có khi kỳ lân được bài trí thành từng cặp, đứng chầu trước cung điện của vua, đầu hướng về phía cung điện nhằm biểu hiện lòng trung thành; có khi kỳ lân được bài trí ở trước điện thờ, đền miếu, mặt hướng ra bên ngoài, biểu tượng cho sự tôn nghiêm, kính cẩn. Kỳ lân còn biểu hiện cho uy quyền của nhà vua, vì thế trên ngai vua triều Nguyễn có đôi kỳ lân dùng làm chỗ đặt chân của nhà vua. Kỳ lân còn là linh vật biểu trưng cho thái tử trong mối quan hệ: rồng (nhà vua) - kỳ lân (thái tử) - phượng hoàng (hoàng hậu). <ref name=":0">Thừa Thiên Huế Online, [http://baothuathienhue.vn/nhung-linh-vat-dat-viet-a1484.html "Những linh vật đất Việt"]</ref>
 
== Các hóa thân của Kỳ Lân ==
 
=== Long mã ===
▲MộtLong dángmã là hóa thân kháccủa kỳ lân, là sự kết hợp đặc biệt giữa rồng, lân và ngựa. Đó là một linh vật có sừng và bờm của rồng, mình của con hươu xạ, thân có vảy của kỳ lân, chân và móng của ngựa; cao “8 thước 5 tấc, xương cổ dài, cánh bên phải nhúng xuống nước mà không ướt, trên có thánh nhân để bức cổ đồ”.Ở Huế, Việt Nam hình ảnh long mã xuất hiện nhiều nhất là trên các bức bình phong, một “sản phẩm đặc trưng” của xứ Huế. Đó là hình ảnh con '''long mã''' lưng mang Hà đồ, baochân giờlướt trên sóng nước, đầu vươn tới các tầng mây. Long mã cũng xuất hiện trên các cung môn, miếu môn trong hoàng cung triều Nguyễn và thường đi kèm với các linh vật khác như: rùa, kỳ lân hay chim phượng. Ở Trung Hoa thường được thể hiện chạy trên [[chuyển động sóng|sóng nước]] (lấy từ tích [[Vua Vũ]] trị [[nước|thủy]]). Người ta thường hiểu rằng: ''long'' là [[rồng]], rồng thì bay lên, nghĩa là ''tung'', tượng trưng cho [[kinh tuyến]], [[thời gian]] - ''mã'' là [[ngựa]], chạy ngang, là ''hoành'', tượng trưng cho [[vĩ tuyến]], [[không gian]]. Như vậy long mã tượng trưng cho sự tung hoành của nam nhi, cho thời gian và không gian, long mã chạy là biểu hiện cho [[vũ trụ]] vận động, đồng thời tượng trưng cho thánh nhân.<ref name=":0" />
<br />
 
=== Nghê ===
Nghê là linh vật bản địa hóa Kỳ Lân do người Việt sáng tạo ra, khác hẳn với kỳ lân hay sư tử. Nghê là hóa thân của con chó, người bạn thân thiết với người dân Việt Nam. Nếu con chó là vật canh giữ của cải, nhà cửa cho người dân, thì nghê là con vật canh giữ về mặt tinh thần, chống lại các thứ tà ma, ác quỷ.
 
Nghê không chỉ xuất hiện trong các làng quê Bắc Bộ mà còn hiện diện trong các kiến trúc cung đình ở Huế. Trước cửa Hiển Nhơn và trước Miếu Môn Thế Tổ Miếu trong Hoàng Thành Huế có hai đôi nghê đá đứng chầu. Khác với hình tượng các con nghê ở đồng bằng Bắc Bộ, hai đôi nghê ở Huế đã được “cung đình hóa” với các chi tiết chạm trổ cầu kỳ, tạo thành các chòm lông xoắn ở đầu, mang tai và đuôi, xen kẽ các đao lửa ở 4 chân và sống lưng.<ref name=":0" />
 
<br />
 
==Chú thích==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Kỳ_lân”