|
|- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)"
|}
'''''Citrus platymamma''''', tên phổ biến là '''''byeonggyul''''' ({{Lang|ko|병귤}}, <span class="IPA" title="Representation in the International Phonetic Alphabet (IPA)">[pʲʌŋ.ɡʲul]</span>) bằngtrong tiếng [[Tiếng Hàn Quốc|Hàn]] và '''''benjul''''' ({{Lang|jje|벤줄}}; <span class="IPA" title="Representation in the International Phonetic Alphabet (IPA)">[pen.dʑul]</span>) ở Jeju, là một loại cam đến từ [[Triều Tiên|Hàn Quốc]] , có nguồn gốc từ [[đảo Jeju]].<ref>{{Chú thích web|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=314350|title=Taxon: Citrus platymamma hort. ex Tanaka|website=U.S. National Plant Germplasm System|publisher=United States Department of Agriculture|access-date=25 November 2016}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí|last=Kim|first=Young-Cheon|last2=Koh|first2=Kyung-Soo|last3=Koh|first3=Jeong-Sam|year=2010|title=Changes of Flavonoids in the Peel of Jeju Native Citrus Fruits during Maturation|url=http://www.dbpia.co.kr/Journal/ArticleDetail/NODE01805568|journal=Food Science and Biotechnology|volume=10|issue=5|pages=16–20|issn=1226-7708|via=DBpia}}</ref>
== Lịch sử ==
Hai cây byeonggyul cũcó tuổi đời khá lâu ở Doryeon-dong được chỉ địnhxem là báu vật của Jeju vào ngày 7 tháng 1 năm 1998;<ref>{{Chú thích web|url=http://www.cha.go.kr/korea/heritage/search/Culresult_Db_View.jsp?mc=NS_04_03_01&VdkVgwKey=23,00200200,50|title=제주특별자치도 기념물 제20-2호|date=7 January 1998|publisher=Cultural Heritage Administration|language=ko|trans-title=Treasure 20-2 of Jeju Province|access-date=25 November 2016}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.cha.go.kr/korea/heritage/search/Culresult_Db_View.jsp?mc=NS_04_03_01&VdkVgwKey=23,00200300,50|title=제주특별자치도 기념물 제20-3호|date=7 January 1998|publisher=Cultural Heritage Administration|language=ko|trans-title=Treasure 20-3 of Jeju Province|access-date=25 November 2016}}</ref> Tuy nhiên, một cây đã chết vào ngày 5 tháng 10 năm 2005. Cây còn lại được chỉcông địnhnhận là Di tích tự nhiên của Hàn Quốc vào ngày 13 tháng 1 năm 2011 <ref>{{Chú thích web|url=http://jikimi.cha.go.kr/english/search_plaza_new/ECulresult_Db_View.jsp?VdkVgwKey=16,05230000,50&queryText=&requery=0&mc=EN_03_02|title=Natural Monument 523|date=13 January 2011|publisher=Cultural Heritage Administration|access-date=25 November 2016}}</ref> Nó được coixác làđịnh khoảng 250 tuổi, và có thể được tìm thấy tại 21, Doryeon 6-gil, Jeju, tỉnh Jeju ({{Tọa độ|33.509321|126.582428|region:KR-49}}).<ref>{{Chú thích báo|url=http://news.joins.com/article/2865817|title=<토종을살리자> 21. 제주 감귤 - 제주시 도련동 고중휴씨 집|last=고|first=창범|date=18 March 1994|work=JoongAng Ilbo|access-date=25 November 2016|language=ko|trans-title=<Revive Native Species> 21. Jeju Citrus - House of Mr Ko Junghyu in Doryeon-dong, Jeju-si}}</ref>
Vào năm 2010, một số cây byeonngyul 80 tuổi đã được cấy vào vườn cây Geummul, một [[Vườn cây ăn trái|vườn cây]] từng được đặt ra để trồng cây có [[Chi Cam chanh|múi]] được tiêu thụ tại cung điện của [[Nhà Triều Tiên|triều đại Joseon]]. Nó biến mất vào cuối triều đại và được phục hồi vào năm 2010 bởi Trung tâm Công nghệ Nông nghiệp Seogwipo.<ref>{{Chú thích báo|url=http://newsplus.chosun.com/site/data/html_dir/2010/07/21/2010072100717.html|title=100년 만에 부활한 '임금님 감귤농장'|last=조선닷컴 미디어취재팀|date=19 June 2010|work=The Chosun Ilbo|access-date=25 November 2016|language=ko|trans-title=A Century Later Revival of the "Royal Orchard"}}</ref>
== Từ nguyên ==
Jeju ''benjul'' ({{Lang|jje|벤줄}}) và ''byeonggyul'' trong tiếng [[Tiếng Hàn Quốc|Hàn Quốc]] ({{Lang|jje|병귤}}) nghĩa là nhận thức. HọChúng có chung các ký tự [[hanja]]: ''byeong'' ({{Lang|ko-Hant|甁}}, "chai") và ''gyul'' ({{Lang|ko-Hant|橘}}, "trái cây họ cam quýt").
''Tamnaji'', một biên niên sử của [[đảo Jeju]] được xuất bản năm 1653 bởi một thống đốc [[Nhà Triều Tiên|triều đại Joseon]], Yi Wonjin, đề cập đến byeonggyul, sử dụng tên ''byeolgyul'' (Hangul, " [[Chi Cam chanh|Cam quýt]] đặc biệt"). Theo tác giả, trái cây thường được gọi ''byeonggyul,'' sự kết hợp của ''Byeong'' {{Lang|ko|병}}, " [[chai]] ") và ''gyul'' ({{Lang|ko|귤}}, " [[Chi Cam chanh|Cam quýt]] "), vì hình dạng của nó thon dần về phía trên và giống như một ''jongji'' lộn ngược ({{Lang|ko|종지}}, "cái bát nhỏ").<ref>{{Chú thích sách|url=http://www.jst.re.kr/data/photo/%ED%83%90%EB%9D%BC%EC%A7%80%EC%B4%88%EB%B3%B8(%EC%83%81).pdf|title=탐라지초본(상)|last=이|first=원진|year=2007|editor-last=Jeju Education Museum|pages=50|language=ko|trans-title=Tamnaji Draft(I)|quote=위는 넓고 아래는 졸아들어 마치 종지를 엎어 달아맨 듯하다. 그러므로 일명 "병귤"이라고도 한다.|orig-year=1653}}{{Liên kết hỏng}}</ref>
== Sự miêu tả ==
Bằng chứng bộ gen đã cho thấy byeonggyul, [[Citrus sinensis|cam ngọt]] và [[chanh ta]] đều có chung một tổ tiên.<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Lee|first=Minjee|last2=Park|first2=Jihye|last3=Lee|first3=Haeyoun|last4=Sohn|first4=Seong-Han|last5=Lee|first5=Jungho|year=2015|title=Complete chloroplast genomic sequence of Citrus platymamma determined by combined analysis of Sanger and NGS data|journal=Horticulture, Environment, and Biotechnology|language=en|volume=56|issue=5|pages=704–711|doi=10.1007/s13580-015-0061-x|issn=2211-3452}}</ref> Byeonggyul được biết đến là có khả năng chống lại sự tấn công của cảm lạnh, bệnh cháy và côn trùng hơn các loại trái cây có múi khác.
Cây không gai phát triển cao {{Convert|4|-|5|m}} và rộng khoảng 2 ,{{Convert|2|-|2,5|m}}. Những nhánh rậm rạp, mỏng và thấp tạo cho cây một dáng vẻ [[Cây bụi|bụi bặm]]. [[Lá]] của nó là hình trứng với đầu nhọn, dài khoảng {{Convert|6,5|cm}} và rộng khoảng {{Convert|2,5|cm}}. Những [[Hoa|bông hoa]] được hình thành từ năm [[cánh hoa]] hình trứng màu trắng.
Giống như các loại [[Chi Cam chanh|cam quýt]] có liên quan, quả byeonggyul có vỏ lúm đồng tiền thơm. Quả màu vàng đến màu vàng cam với phần đáy thon dài và phần cuối củ to lên đến {{Convert|72|mm}} chiều dài và {{Convert|60|mm}} chiều rộng. Nó nặng khoảng {{Convert|105|g}}.
== Công dụng ==
Thịt có thể được ăn sống, và vỏ có thể được sử dụng tươi hoặc khô, toàn bộ hoặc vỏ. Vỏ tươi của byeonggyul được sử dụng chođể làm ''[[tteok]]'' (bánh gạo) và các [[Ẩm thực Triều Tiên|thực phẩm]] khác của [[Ẩm thực Triều Tiên|Hàn Quốc]] làm [[gia vị]] hoặc để trang trí, trong khi vỏ khô thường được sử dụng để [[Trà|pha trà]]. Trà Byeonggyul được sử dụng như một phương thuốc tại nhà để điều trị [[Bệnh đường hô hấp|các bệnh về đường hô hấp]], chán ăn hoặc các vấn đề tiêu hóa nhẹ.
== Xem thêm ==
|
