Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lý Thần phi”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 1:
{{Thông tin nhân vật hoàng gia
|tên=
|tên gốc=
|tước vị= [[Tống
|hình=
|phối ngẫu=[[Tống Chân Tông]]<br>Triệu Hằng
|tên đầy đủ=Lý thị (李氏)
|thụy hiệu=<font color="grey">Chương Ý Hoàng hậu</font><br>(章懿皇后)
|cha=Lý Nhân Đức
|tước hiệu= [Sùng Dương huyện quân;
|con cái=[[Tống Nhân Tông]]
|sinh= [[987]]▼
|nơi sinh= [[Hàng Châu]]▼
|mất= [[1032]]▼
|nơi mất= [[Khai Phong]]▼
|nơi an táng= [[Vĩnh Định lăng]] (永定陵)
}}
'''Chương Ý Lý Hoàng hậu''' ([[chữ Hán]]: 章懿李皇后; [[987]] - [[1032]]),
▲|sinh=[[987]]
▲|nơi sinh=[[Hàng Châu]]
▲|mất=[[1032]]
▲|nơi mất=[[Khai Phong]]
Cuộc đời của bà gắn liền với truyền thuyết rất nổi tiếng ['''Ly miêu hoán thái tử''';
▲'''Chương Ý Hoàng hậu''' ([[chữ Hán]]: 章懿皇后; [[987]] - [[1032]]), còn được gọi là '''Lý Thần phi''' (李宸妃), là một [[phi tần]] của [[Tống Chân Tông]] Triệu Hằng và là sinh mẫu của [[Tống Nhân Tông]] Triệu Trinh.
▲Cuộc đời của bà gắn liền với truyền thuyết '''Ly miêu hoán thái tử''' (狸猫换太子) rất nổi tiếng về thân thế của [[Tống Nhân Tông]]. Bà chưa từng được làm [[Hoàng hậu]] khi còn sống, đến khi qua đời danh phận của bà chỉ là [[phi tần]], sau khi [[Tống Nhân Tông]] biết rõ vụ việc giữa bà và [[Lưu Nga (Bắc Tống)|Chương Hiến Minh Túc Hoàng hậu]], bà mới được truy phong thụy hiệu [[Hoàng hậu]].
== Tiểu sử ==
Khi còn nhỏ, Lý thị nhập cung, sau hầu hạ [[Lưu Nga (Bắc Tống)|Lưu Mỹ nhân]], tính tình cẩn trọng, đucợ [[Tống Chân Tông]] sủng hạnh<ref>《宋史·卷二百四十二·列傳第一·后妃上》: 李宸妃，杭州人也。祖延嗣，仕錢氏，為金華縣主簿；父仁德，終左班殿直。初入宮，為章獻太后侍兒，莊重寡言，真宗以為司寢。</ref>. Theo truyền thuyết, Tống Chân Tông đang sủng ái Lưu Mỹ nhân và muốn lập làm [[Hoàng hậu]], nhưng quần thần nhận thấy Lưu Mỹ nhân xuất thân hàn vi, cật lực phản đối. Chân Tông lo lắng, ngày đêm không yên, gặp lúc đó Lý thị gặp được mộng tiên nhân, báo rằng sẽ sinh long thai kỳ tử. Chân Tông cùng Lưu Mỹ nhân bèn nghĩ ra kế sách ['''Tá phúc sinh tử'''; 借腹生子], nghĩa là ''"Mượn bụng sinh con trai"''. Tống Chân Tông vời bà vào hầu, sau một đêm quả nhiên có thai, ông ban cho bà một cây ''Ngọc thoa'' (玉钗), nhưng kiêng dè thị tẩm lần nữa. Có lần, Lý thị tùy Hoàng đế lên một lầu đài, ngọc thoa bị rơi, Chân Tông cầu rằng:''"Nếu thoa còn nguyên, tất sinh quý tử"'', khi cho người xuống dâng lên lại thì quả nhiên ngọc thoa còn<ref>《宋史·卷二百四十二·列傳第一·后妃上》: 既有娠，從帝臨砌臺，玉釵墜，妃惡之。帝心卜：釵完，當為男子。左右取以進，釵果不毀，帝甚喜。</ref>.
Năm Đại Trung Tường Phù thứ 3 ([[1010]]), ngày [[14 tháng 4]] (tức ngày [[12 tháng 5]] dương lịch), Lý thị sinh ra một [[Hoàng tử]], đặt tên là '''Triệu Thụ Ích''' (赵受益), nhưng Tống Chân Tông tuyên bố là do Lưu Mỹ nhân sinh ra<ref>《宋史·卷二百四十二·列传第一》：初，仁宗在襁褓，章献以为己子，使杨淑妃保视之。仁宗即位，妃嘿处先朝嫔御中，未尝自异。人畏太后，亦无敢言者。终太后世，仁宗不自知为妃所出也。</ref>, Lý thị được phong '''Sùng Dương huyện quân''' (崇阳县君). Sau đó bà mang thai được một [[công chúa]], được phong lên [[Tài nhân]], nhưng [[công chúa]] yểu mệnh qua đời, truy phong là [[Huệ Quốc công chúa]] (惠國公主). Về sau, Lưu Mỹ nhân được lập làm Hoàng hậu, Lý thị được nâng lên tước [[Uyển nghi]] (婉儀)<ref>《宋史·卷二百四十二·列传第一》：已而生仁宗，封崇陽縣君；復生一女，不育。進才人，後為婉儀。</ref>. Địa vị của bà lúc đó hơn [[Thẩm Tiệp dư]] (沈婕妤), ngang với [[Tào Sung viên]] (曹充媛) và dưới [[Dương thục phi (Tống Chân Tông)|Dương Thục phi]].
== Thần phi ==
Năm Càn Hưng nguyên niên ([[1022]]),
Do khi xưa Lưu Thái hậu tuyên bố Nhân Tông là con mình sinh ra, nên bản thân Nhân Tông không biết Lý thị mới là mẹ ruột, trong cung những ai biết chuyện đều sợ Thái hậu mà cũng không dám nói ra. Tuy vậy, Lưu Thái hậu không để Lý thị quá thiệt thòi, bà sai [[Lưu Mỹ]], [[Trương Hoài Đức]] tra tìm thân tộc của Lý Thuận dung và ban tiền bạc cho họ, phong em trai là [[Lý Dụng Hòa]] (李用和) làm ''[[Tam ban phụng chức]]'' (三班奉职), với lý do Lý Thuận dung đến trông coi lăng mộ Tiên đế, nên thường ban ơn trọng thưởng.
Năm Minh Đạo nguyên niên ([[1032]]), Lý Thuận dung bệnh nặng. Lưu Thái hậu sách phong bà làm '''Thần phi''' (宸妃) hàm Chính nhất phẩm, đưa Thái y đến tận tình cứu chữa. Ngay khi vừa sách phong thì Lý Thần phi qua đời, hưởng dương 46 tuổi. Lưu Thái hậu cho khâm liệm qua loa, đưa quan tài ra khỏi cung. Thừa tướng [[Lã Di Giản]] (呂夷簡) hỏi vì sao không làm tang lễ, Lưu Thái hậu tìm cách để Tống Nhân Tông đi khỏi, rồi trách Lã Di Giản li gián hai cung. Lã Di Giản đe dọa rằng nếu không hậu táng cho Lý Thần phi thì Lưu Thái hậu chẳng còn được bao lâu nữa sẽ diệt môn. Lưu Thái hậu hiểu ra, cho khâm liệm Lý Thần phi dùng đồ của Hoàng hậu, trong quan tài có đầy [[thủy ngân]]<ref>《宋史·卷二百四十二·列传第一》： 初，章獻太后欲以宮人禮治喪于外，丞相呂夷簡奏禮宜從厚。太后遽引帝起，有頃，獨坐簾下，召夷簡問曰：「一宮人死，相公云云，何歟？」夷簡曰：「臣待罪宰相，事無內外，無不當預。」太后怒曰：「相公欲離間吾母子耶！」夷簡從容對曰：「陛下不以劉氏為念，臣不敢言；尚念劉氏，是喪禮宜從厚。」太后悟，遽曰：「宮人，李宸妃也，且奈何？」夷簡乃請治用一品禮，殯洪福院。夷簡又謂入內都知羅崇勳曰：「宸妃當以后服殮，用水銀實棺，異時勿謂夷簡未嘗道及。」崇勳如其言。</ref>.
== Truy phong ==
Năm Minh Đạo thứ 2 ([[1033]]), [[tháng 3]], ngày [[Giáp Ngọ]], sau khi trở về từ Thái miếu, Hoàng thái hậu Lưu thị băng hà ở [[Bảo Từ điện]] (宝慈殿), thọ 65 tuổi.
Sau khi Lưu Thái hậu băng, Dương Thái phi nói với Nhân Tông:''"Lưu hậu không phải sinh mẫu thật sự của Quan gia, mẫu thân của ngài là Lý Thần phi đã qua đời"''<ref>王銍（南宋）《默记》：章懿卒，先殡奉先寺。昭陵以章献之崩，号泣过度。章惠太后劝帝曰 ：此非帝母，帝自有母。宸妃李氏已卒，在奉先寺殡之。</ref>. Tống Nhân Tông lúc này mới biết Lưu Thái hậu không phải mẹ mình, lại càng là người mà mình xem như không thân thích gì trước khi chết là Lý Thần phi, nên sinh bệnh ốm nặng, mấy ngày không thể thượng triều, cũng hạ chiếu tự trách.
Lúc này, Yên vương [[Triệu Nguyên Nghiễm]] tiết lộ sự thật về thân thế của Lý Thần phi, nói rằng Lưu Thái hậu đã cướp Nhân Tông về làm con mình, bỏ rơi Lý Thần phi ở trong cung thất sủng, Yên vương còn nói rằng Lưu Thái hậu có thể đã hạ độc chết Lý Thần phi<ref>《宋史·卷二百四十二·列传第一》：后章献太后崩，燕王为仁宗言：“陛下乃李宸妃有所生，妃死以非命。”仁宗号恸顿毁，不视朝累日，下哀痛之诏自责。</ref>. Tống Nhân Tông kinh hoàng, sai quân lính bao vây phủ của nhà họ Lưu, còn mình đích thân tới nơi chôn của Lý Thần phi. Khi khai quật và bật nắp quan tài, phát hiện xác của Thần phi đã bao trùm bởi thủy ngân, dung nhan vẫn rất nguyên vẹn trước khi mất, Nhân Tông bèn cảm thán:''"Miệng lưỡi người đời, quả thật không đáng tin a!"''<ref>《宋史·卷二百四十二·列传第一》：幸洪福院祭告，易梓宫，亲哭视之，妃玉色如生，冠服如皇太后，以水银养之，故不坏。仁宗叹曰：“人言其可信哉！”</ref>. Sau đó, Nhân Tông quỳ trước linh cữu Lưu Thái hậu, khóc nói:''"Tự nay về sau, Đại nương nương cả đời trong sạch!"''<ref>《龙川别志》：仁皇于章献神御前，焚香泣告曰：“自今大娘娘平生分明矣。”仁宗谓刘氏大 娘娘，谓杨氏小娘娘。</ref>. Đối với chuyện này, Tống Nhân Tông cả đời về sau đều không muốn nhắc lại, cũng không cho người khác thêu dệt về Lưu Thái hậu, còn ban cả chiếu chỉ chỉ điểm thiên hạ<ref>《宋史·卷二百四十二·列传第一》: 太后保護帝既盡力，而仁宗所以奉太后亦甚備。上春秋長，猶不知為宸妃所出，終太后之世無毫髮間隙焉。及不豫，帝為大赦，悉召天下醫者馳傳詣京師。諸嘗為太后謫者皆內徙，死者復其宮。其后言者多追詆太后時事，范仲淹以為言，上曰：「此朕所不忍聞也。」下詔戒中外毋輒言。</ref>. Sự kiện này, được gọi là ['''Nhân Tông nhận mẫu'''; 仁宗認母] về sau cứ lưu truyền trong dân gian, thêu dệt dủ kiểu tình huống.
Về sau, Tống Nhân Tông truy phong Lý Thần phi làm [[Hoàng thái hậu]], lấy [[thụy hiệu]] là '''Trang Ý''' (壯懿). Do Lưu Thái hậu chưa từng bạc đãi Lý Thái hậu, Nhân Tông không truy cứu bất kỳ điều gì về chuyện xảy ra năm xưa nữa, chỉ chú tâm an táng tử tế cho Lý Thái hậu và Lưu Thái hậu, hợp táng cùng Tống Chân Tông ở [[Vĩnh Định lăng]]. Thần chủ của bà là [[Phụng Từ miếu]] (奉慈廟), sau ở trong [[Cảnh Linh cung]] (景靈宮) xây một thần ngự điện, gọi là [[Quảng Hiếu điện]] (廣孝殿), thờ chuyên biệt linh vị của Lý Thái hậu. Những năm Khánh Lịch ([[1041]] - [[1048]]), thụy hiệu của Lý Thái hậu được cải thành '''Chương Ý''' (章懿), cùng Lưu Thái hậu thăng phụ thần vị lên [[Thái miếu]]<ref>《宋史·卷二百四十二·列传第一》:後章獻太后崩，燕王為仁宗言：「陛下乃李宸妃有所生，妃死以非命。」仁宗號慟頓毀，不視朝累日，下哀痛之詔自責。尊宸妃為皇太后，諡莊懿。幸洪福院祭告，易梓宮，親哭視之，妃玉色如生，冠服如皇太后，以水銀養之，故不壞。仁宗歎曰：「人言其可信哉！」遇劉氏加厚。陪葬永定陵，廟曰奉慈。又即景靈宮建神御殿，曰廣孝。慶曆中，改諡章懿，升祔太廟。</ref>.
== Ly miêu hoán thái tử ==
Trong [[truyền thuyết]] dân gian của [[Trung Quốc]],
Khi cả hai hạ sinh,
Đây chỉ là một truyền thuyết dân gian, hư cấu hóa nhằm tăng thêm giai thoại và hành vi anh minh của Bao Công. Tuy vậy, cụm từ [''"Ly miêu hoán Thái tử"''] về sau lại rất thông dụng, trở thành một cách nói [[ẩn dụ]] về thủ pháp hoán đổi đầy tính âm mưu trong cuộc sống.
== Tham khảo ==
| |||