Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thực vật ngập mặn”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
[[Tập tin:Mangrove trees in Everglades.JPG|nhỏ|phải|250px|Thực vật ngập mặn ở các [[đầm lầy]] ven biển. Đầm lầy này nằm ở [[Everglades]], [[Florida]].]]
[[Tập tin:Semporna Sabah Mangroves-between-Kg-Bubul-and-Kg-Air-Sri-Jaya-01.jpg|nhỏ|250px|Thực vật ngập mặn tại Malaysia.]]
'''Thực vật ngập mặn''' hay còn gọi '''cây ngập mặn''' là các loại [[cây gỗ]] và [[cây bụi]] sống trong các vùng nước mặn ven biển trong vùng [[nhiệt đới]] và [[cận nhiệt đới]], chủ yếu giữa [[vĩ độ]] 25° Bắc và 25° Nam. Các độ mặn khác nhau tạo ra nhiều loài thay đổi từ [[nước lợ]] đến [[nước mặn]] (30 đến 40 [[độ mặn|ppt]]), đến các môi trường có độ mặn lớn hơn gấp 2 lần độ mặn nước biển (đến 90 ppt), tại đây hàm lượng muối cô đặc bởi sự [[bốc hơi]].<ref name="Mathias">[http://www.botgard.ucla.edu/html/botanytextbooks/worldvegetation/marinewetlands/mangal/index.html Mangal (Mangrove). ''World Vegetation''. Mildred E. Mathias Botanical Garden, University of California at Los Angeles]</ref><ref name=NHMI>[http://www.nhmi.org/mangroves/phy.htm Morphological and Physiological Adaptations: Florida mangrove website]</ref>
 
Có một số loài cây gỗ và cây bụybụi thích nghi với môi trường nước mặn. Không phải tất cả các loài đều thích nghi, mặc dù thuật ngữ "thực vật ngập mặn" có thể được dùng để chỉ tất cả chúng, hoặc theo nghĩa hẹp hơn, nó chỉ dùng cho [[họ (sinh học)|họ]] thực vật ngập mặn là [[Họ Đước|Rhizophoraceae]] (họ Đước), hoặc đặc biệt hơn là chi ''[[Chi Đước|Rhizophora]]''.
 
Thực vật ngập mặn hình thành một môi trường sống nước mặn của rừng cây thân gỗ và rừng cây bụi hay còn gọi là '''[[rừng ngập mặn]]'''.<ref name="Hogarth">Hogarth, Peter J. (1999). ''The Biology of Mangroves'' Oxford University Press, Oxford.</ref> Rừng ngập mặn thường phân bố ở vùng ven biển tích tụ các trầm tích hạt mịn và chúng có vai trò bảo vệ các vùng đất bởi tác động của sóng năng lượng cao. Có thể gặp chúng ở các [[cửa sông]] và dọc theo các bờ biển hởthông thoáng. Thực vật ngập mặn chiếm khoảng 3/4 bờ biển nhiệt đới.<ref name=NHMI/>
 
==Phân bố==
'''Trên thế giới''', trong số hơn [[250.000]] loài [[thực vật]] có mạch thì chỉ có khoảng [[110]] loài thực vật là đặc trưng cho thảm cây ngập mặn, điều này cho rằngthấy đây là một môi trường [[khắc nghiệt]] cho các loài thực vật. Thấy tạiTại một khu vực ngập nước mặn, sẽ khó có thể thu thập được bađến chục30 loài, và ở một số địa điểm, đặc biệt là địa điểm ven vùng cận nhiệt đới và các mảnh đất mới hình thành, có thể có chỉ có một1 hoặc hai2 loài. Tất cả các loài cây ngập mặn của thế giới là cây lâu năm, và không loài nào có thể phát triển hoặc là sinh sống ở nơi có sự [[đóng băng]] hoặc nơi nhiệt độ nước lạnh theo mùa. Do đó, các yếu tố nhiệt độ đã hạn chế khả năng [[hướng cực]] của loại rừng này.
[[Ấn Độ]] và [[Malaysia]] được xem là hai khu vực có nhiều loài cây ngập mặn phong phú và có chất lượng. Các cây gỗ quan trọng nhất là Mắmmắm (hay Mấmmấm), Đướcđước, Vẹtvẹt, Bầnbần, Dàdà (''Ceriops''). Mắm trắng (Mắmmắm lưỡi đòng) (''Avicemnia alba'') và Bầnbần trắng (''Sorineratia alba'') phát triển theo hướng biển, còn Mắmmắm quăn (''Avicennia lanata'') và Mắmmắm đen (''Avicennia officinalis'') hướng về phía đất liền. Thực vật ngập mặn phong phú nhất ở [[Đông Nam Á]] là tại [[Malaysia]], [[Thái Lan]], [[Việt Nam]] vì nơi đây mưa lớn, nhiều phù sa, ít sóng gió.
 
Các loài cây ngập mặn đã tiến hóa từ những thực vật ởtrên cạn khác nhau một cách biệt lập, cả ở những loài một lá mầm, hai lá mầm và [[dương xỉ]]. Trong số những loài cây ngập mặn, Đướcthì đước đỏ, (''R. mangle,'') là loài phổ biến nhất, mọc ở dọc theo bờ biển [[Thái Bình Dương]] của châu Mỹ từ 28 độ vĩ Bắc ở [[Baja California]] vàtới [[Sonora]] [[Tây bắc Nam Mỹ]] và quần đảo [[Galapagos]], ở phía đông của châu Mỹ từ cực nam [[Florida]] tới miền nam [[Brazil]], và đến vùng nhiệt đới [[Tây Phi]]. Ở Cựu thế giới (Old World-nhữngcác châu lục cũ Âu-Á-Phi), Vẹtvẹt dù (''Bruguiera gymnorrhiza'') là loài đặc biệt phổ biến rộng rãi, phân bố từ Đông Phi đến miền đông Úc, trong các lưu vực sông ở Thái Bình Dương, và quần đảo RyukyuLưu Cầu ở châu Á. Ngoài ra, Dàdà và Trangtrang (''Kandelia candel''), Mắmmắm cũng là những loài rất phổ biến ở những khu vực này.
[[Hình:World map mangrove distribution.jpg|centergiữa|nhỏ|600px|Những khu vực rừng ngập mặn trên thế giới (năm 2000)]]
 
===Cây ngập mặn ở Việt Nam===
[[Tập tin:Can Gio mangrove forest.jpg|nhỏ|phải|250px|Rừng ngập mặn tại [[Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ]], Việt Nam]]
Chỉ riêng ở '''Việt Nam''' đã có khoảng [[37]] loài cây ngập mặn khác nhau, trong đó [[Đồng bằng sông Cửu Long]] có số lượng và chủng loại cây ngập mặn đa dạng nhất.
 
==Đặc điểm đặc trưng==
Những điều kiện tự nhiên nơi cây ngập mặn sinh sống thước khắc nghiệt như: ÔxiÔxy trong đất bùn lầy thường thấp, tuy ngập nước thường xuyên nhưng nước ngọt khan hiếm, độ mặn cao từ 30.000 tới 40.000 [[ppm]] đối với nước biển bình thường, và lên đến 90.000 ppm ở những khu vực mà muối bị cô đặc do hiện tượng bốc hơi của nước (độ mặn của nước chúng ta uống hằng ngày thường vào khoảng 100 ppm).
 
Tuy nhiên, cây ngập mặn đã đặc biệt phát triển những khả năng để cho phép chúng phát triển trong những điều kiện như vậy.
Dòng 27:
Hệ thống [[rễ]] của cây ngập mặn giúp cây đứng vững trong môi trường đất bùn mềm bằng cách mọc hướng xuống từ thân cây và hay phát triển theo phương ngang dưới mặt đất.
 
Hoạt động [[hô hấp]] của cây rừng ngập mặn được thực hiện thông qua những [[lỗ thông khí]] (những khoảng mở nhỏ trên thân hoặc rễ). Một vài loài cây ngập mặn đã phát triển những hệ thống rễ [[chuyên dụng]] để đảm bảo các lỗ thông khí nằm phía trên mực [[nước thủy triều]] hay bùn (vốn gây thiếu ôxiôxy).
 
Một vài loài cây ngập mặn phát triển rễ [[khí sinh]], còn gọi là rễ có những lỗ thông khí ngoi thẳng lên từ lớp đất bùn nước. Một vài rễ khí sinh trông giống như [[ống thở]] của thợ lặn và thường vươn lên khỏi mặt nước hoặc bùn khoảng [[30 cm]] (nhứnhư rễ của cây [[Mắm]]mắm). Những rễ khí sinh khác, khi đã vươn cao khỏi mặt nước hoặc bùn, có thể gập lại và quay ngược trở lại lòng đất, còn gọi là rễ chân [[Nôm]], cây bần (như rễ của cây [[Đước]]đước, cây Dàdà).
Một số loài cây ngập mặn phát triển hệ thống rễ giúp trụ đỡ cho thân cây, nơi có các lỗ thông khí nằm trên mặt nước hoặc bùn.
 
Rễ cây rừng ngập mặn chủ yếu là rễ chống. Chỉ có cây mắm là rễ thở.
 
===Khả năng chịu mặn===
Hàng 41 ⟶ 42:
[[Loại trừ]] - một số loài cây ngập mặn có thể [[loại thải muối]] từ thân chính thông qua những tuyến muối trên [[lá]] do vậy lá của những loài này thường có vị mặn;
 
[[Tích lũy]] - một số loài cây ngập mặn tích lũy những lượng [[muối dư thừa]] vào [[vỏ]] cây hoặc [[lá]] cây của chúng.
 
===Nước ngọt bị giới hạn===
Hàng 47 ⟶ 48:
 
===Hạt giống===
Cây rừng ngập mặn sinh ra những [[hạt giốngiống]]g được gọi là những [[trụ mầm]] vốn được thích nghi để tăng cường khả năng tái sinh trong những điều kiện [[đặc biệt]] của rừng ngập mặn.
 
[[Trụ mầm]] phát triển ngay trên cây mẹ của rừng ngập mặn. Ở một số loài [[trụ mầm]] sẽ được giữ lại ở trái cho đến khi trái chín và rơi khỏi cây. Ở những loài khác, những [[trụ mầm]] mọc [[xuyên]] qua trái khi vẫn còn ở trên cây và đạt được một kích cỡ đáng kể trước khi rơi xuống nước.
Một số [[trụ mầm]] có khả năng [[nổi]] vì thế khi chúng rơi xuống khỏi cây, chúng sẽ trôi theo nước ra xa trước khi chúng tìm được một chỗ thích hợp để phát triển.
 
===Sự phân ranh giới tự nhiên===
Mỗi loài cây ngập mặn có những [[đặc tính riêng]] và mọc tốt nhất ở những khu vực nhất định dọc theo [[bờ biển]]. Điều này có thể là nguyên nhân chính tại sao ở một số bờ biển ta có thể quan sát thấy sự [[phân định ranh giới tự nhiên]], với một số loài nhất định sống ở gần biển (ở khu vực nước sâu và chảy mạnh hơn) và một số loài khác sống ở gần bờ hơn (ở khu vực nước nông và chảy êm dịu hơn).
 
==GâyGieo trồng==
Khi trồng cây ngập mặn, điều quan trọng là phải phụ thuộc vào [[điều kiện tự nhiên]] của khu vực, vì một số loài cây ngập mặn có thể không sống được do những điều kiện tự nhiên tại khu vực đó không phù hợp - vì thế việc trồng những loài này sẽ không có kết quả.
 
Ví dụ: một số loài cây ngập mặn thích nước nông, một số khác thích nước sâu hơn. Một vài loài cây ngập mặn thích điều kiện dòng chảy êm dịu, trong khi một số khác có thể chịu được những điều kiện [[khắc nghiệt]] hơn. Một vài loài thích [[bùn mềm]], trong khi một số lại ưa [[bùn chặt cứng]]. Một số loài lại ưa [[nước ngọt]], trong khi những loài khác có thể chịu được nước [[rất mặn]].
 
Chính vì vậy khi chúng ta trồng cây ngập mặn, điều quan trọng là hiểu được điều kiện của khu vực và trồng loại cây thích hợp cho khu vực đó.▼
 
▲Chính vì vậy khi chúng ta trồng cây ngập mặn, điều quan trọng là hiểu được điều kiện của khu vực và trồng loại cây thích hợp cho khu vực đó.
==Xem thêm==
*[[Cây chịu mặn]]
*[[Rừng ngập mặn]]
*[[Cây ngập nước]]
 
==Tham khảo==
* Tuan Vo Quoc, Natascha Oppelt, Patrick Leinenkugel, Claudia Kuenzer: ''Remote Sensing in Mapping Mangrove Ecosystems - An Object-based Approach.'' In: ''Remote Sensing.'' 5(1), 2013, 183-201, {{doi|10.3390/rs5010183}}.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Thực_vật_ngập_mặn”