Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tassili n'Ajjer”

Tassili n'Ajjer (sửa đổi)

Phiên bản lúc 10:14, ngày 21 tháng 7 năm 2019

thêm 1.563 byte ,  2 năm trước
n
không có tóm lược sửa đổi
nKhông có tóm lược sửa đổi
nKhông có tóm lược sửa đổi
{{For|the album bycủa Tinariwen|Tassili (album)}}
{{Infobox UNESCO World Heritage Site
| image = Tassili Desert Algeria.jpg
| designation1_number = 1057<ref>{{Cite web|title=La Vallée d'Iherir|website=[[Ramsar Convention|Ramsar]] Sites Information Service|url=https://rsis.ramsar.org/ris/1057|accessdate=25 April 2018}}</ref>}}
}}
 
}}
'''Tassili n'Ajjer''' ([[tiếng Berber|Berber]]: ''Tasili n Ajjer'', {{lang-ar|طاسيلي ناجر}}; "Cao nguyên của những con sông") là một vườn quốc gia nằm ở tỉnh [[Tamanghasset (tỉnh)|Tamanghasset]] thuộc sa mạc Sahara, trên một cao nguyên rộng lớn phía đông nam của [[Algérie]]. Tại đây có chứa một trong những nhóm nghệ thuật hang động thời tiền sử quan trọng nhất trên thế giới bao gồm hàng ngàn bản vẽ điêu khắc nghệ thuật trên đá thời tiền sử ghi chép lại sự thay đổi khí hậu, cuộc sống của con người, động vật ở sa mạc [[Sa mạc Sahara|Sahara]] từ 6.000 năm trước công nguyên đến thế kỷ 1.<ref name="Unesco">{{cite web | last=Centre | first=UNESCO World Heritage | title=Tassili n'Ajjer | website=UNESCO World Heritage Centre | date=11 Oct 2017 | url=http://whc.unesco.org/en/list/179/}}</ref><ref>{{cite web |url=http://africanrockart.org/wp-content/uploads/2013/11/Coulson-article-A10-proof.pdf |title=Rock Art of the Tassili n Ajjer, Algeria |publisher=Africanrockart.org |date= |author= |accessdate= February 7, 2017}}</ref> Ngoài ra, nơi đây còn là cảnh quan danh thắng nổi bật với những cột đá thiên nhiên trên sa mạc được hình thành do quá trình địa chất và sự bào mòn của khí hậu. Với diện tích {{convert|72000|km2|sqmi|abbr=on}},<ref name=brit>{{cite web |url=https://www.britannica.com/place/Tassili-n-Ajjer |title=Tassili-n-Ajjer |publisher=britannica |date= |author= |accessdate= February 7, 2017}}</ref> Tassili n'Ajjer được [[UNESCO]] công nhận là [[Di sản thế giới]] từ năm 1982.
== Địa lý và khí hậu==
Tassili n'Ajjer là một cao nguyên đá sa thạch và cát rộng lớn nằm ở vùng trung tâm của sa mạc Sahara, nó nằm ở phía đông nam Algieria gần biên giới với các quốc gia [[Libya]], [[Niger]] và [[Mali]] với diện tích lên đến 72.000 km2km<sup>2</sup>. Điểm cao nhất trên cao nguyên này là đỉnh núi [[Adrar Afao]] cao 2.158 mmét. Thị trấn gần nhất là ốc đảo [[Djanet]] nằm cách Tassili n'Ajjer khoảng {{convert|10|km|mi|abbr=on}} về phía tây nam. Địa điểm khảo cổ tại đây được chỉ định là vườn quốc gia, khu dự trữ sinh quyển thế giới và Di sản thế giới của UNESCO.<ref>{{cite web |url=http://www.algeria.com/national-parks/tassili-n-ajjer/ |title=Tassili n'Ajjer National Park, Djanet |publisher=Algeria.com |date= |author= |accessdate= February 7, 2017}}</ref>
 
Cao nguyên cũng là nơi mang giá trị thẩm mỹ và địa chất. Toàn cảnh của nó về sự hình thành địa chất bao gồm các khu rừng đá, sa thạch bị xói mòn, giống như một cảnh quan trên Mặt trăng.<ref>{{cite web|url=http://www.archmillennium.net/tassili_national_park.htm |title=Tassili National Park, Sahara Algeria |publisher=Archmillennium.net |accessdate=2012-12-16}}</ref>
Nơi đây đã được thành lập thành '''Công viên quốc gia Tassili n'Ajjer''', một khu dự trữ sinh quyển và là một di sản thế giới vào năm [[1982]].
 
== Địa chất ==
Cao nguyên đá này có giá trị về thẩm mỹ và địa chất. Nơi đây là bức tranh toàn cảnh về địa chất với rừng đá sa thạch bị xói mòn tạo ra nhiều cột đá có hình thù khác nhau. Lớp trầm tích và sa thạch ở đây được hình thành từ [[kỷ Cambri]] và đã bị bào mòn bởi gió, nước tạo thành một cảnh quan ngoạn mục. Ngoài ra, nơi đây có rất nhiều vách đá, núi đá vô cùng ngoạn mục.
 
== Khí hậu ==
Thời kỳ đồ đá mới [[Subpluvial]], nơi đây từng có rất nhiều các con sông, các hẻm núi xanh tươi, khí hậu ẩm ướt, thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi của con người giai đoạn Bovidian (4,000 - 1.500 năm TCN). Nhưng gió đã làm khô cạn dần các lòng sông và hồ, làm khí hậu nơi đây khô cằn và khắc nghiệt.
 
==Địa Sinh học chất==
Phần lớn cao nguyên là đá sa thạch.<ref name="readersnatural">{{Cite book|title=Natural Wonders of the World|last=|first=|publisher=Reader's Digest Association, Inc|year=1980|isbn=978-0-89577-087-5|editor-last=Scheffel|editor-first=Richard L.|location=United States of America|pages=371–372|quote=|editor-last2=Wernet|editor-first2=Susan J.|via=}}</ref> Chúng được nhuộm màu bởi một lớp oxit kim loại mỏng, tạo màu cho các thành tạo đá ở bất cứ nơi đâu từ đen cho đến đỏ xỉn. Xói mòn trong khu vực đã tạo thành khoảng 300 vòm đá tự nhiên cùng nhiều địa hình ngoạn mục từ [[kỷ Cambri]] khác.
Nơi đây bao gồm các loài thực vật, động vật điển hình của vùng sa mạc Sahara và các loài nhiệt đới Địa Trung Hải đã thích nghi với sự thay đổi của khí hậu nằm ở gồm nhiều loài có nguy cơ tuyệt chủng và loài đặc hữu của vùng [[Sahara Cypress]] và sa mạc [[Sahara Myrtle]] như loài gấu sa mạc. Nhiều loài khác như hà mã sa mạc, cá sấu.. đã bị tuyệt chủng bởi sự khắc nghiệt của khí hậu.
==Sinh thái học==
Do độ cao và tính giữ nước của đá sa thạch mà thảm thực vật ở đây có phần phong phú hơn so với khu vực sa mạc lân cận. Tại đây bao gồm một khu rừng rất đa dạng các loài đặc hữu và bị đe dọa như [[Cupressus dupreziana|Bách Sahara]] và [[Myrtus nivellei|Hương đào Sahara]] ở nửa phía đông của khu vực. Tassili n'Ajjer thuộc hệ sinh thái [[Rừng cây bụi vùng núi Tây Sahara]].
 
Về động vật, tại đây từng tồn tại một quần thể [[Cá sấu Tây Phi]] cho đến thế kỷ 20.<ref>"[http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0014734 Crocodiles in the Sahara Desert: An Update of Distribution, Habitats and Population Status for Conservation Planning in Mauritania]". ''[[PLOS ONE]]''. 25 February 2011.</ref> Nhiều loài động vật khác vẫn tồn tại trên cao nguyên trong đó có cả [[Mouflon|Cừu Mouflon]], loại động vật có vú lớn nhất còn sót lại được miêu tả trong các bức tranh đá của khu vực.<ref name="readersnatural" />
 
== Văn hóa ==
Công viênVườn quốc gia là một trong những ví dụ điển hình của nghệ thuật tranh tườnghang động thời tiền sử, thời kỳ Equidian và kết thúc ở thời kỳ đồ đá mới. Với khoảng 15.000 bức vẽ, và điêu khắc đã miêu tả cuộc sống, lao động, động vật (ngựa, lạc đà, voi), sự biến đổi của khí hậu đã khiến dân cư ở đây dần thưa thớt tập trung nhiều ở Djanet gần [[Illizi]]. Ngoài ra, làtại đây còn có rất nhiều các chữ tượng hình điêu khắc, các mảnh gốm, hài cốt khảo cổ, các hang động sinh sống và gò chôn cất người chết của con người có niên đại lên đến 10.000 năm tuổi. Sau khi được phát hiện vào năm 1933, nơi đây đã nổi tiếng trên khắp thế giới với một công viên khảo cổ về nghệ thuật khắc đá của những người tiền sử sinh sống trên sa mạc Sahara.
 
== Hình ảnh ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Đặc_biệt:So_sánh_di_động/54593319”