Từ thành phố [[Hòa Bình]] theo quốc lộ 6 đến ngã ba [[Mãn Đức]], đi theo đường 12A đến ngã ba Xưa, sau đó rẽ trái đường 12B khoảng 8 km, tiếp tục rẽ trái theo đường liên xã [[Tân Lập]] khoảng 4 km là đến [[di tích]]. Hang nằm ở phía đông sườn [[núi]] khu Trại <ref name =hxt-dulichvn >[http://www.dulichvn.org.vn/index.php?category=2500&itemid=23048 Đến Hòa Bình tham quan di tích hang Xóm Trại]. Dulichvn, 25/07/2013. Truy cập 25/01/2018.</ref><ref name="sovanhoa.hoabinh.gov.vn">[http://sovanhoa.hoabinh.gov.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=379:hang-xom-tri&catid=52:di-tich-danh-thng&Itemid=88 http://sovanhoa.hoabinh.gov.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=379:hang-xom-tri&catid=52:di-tich-danh-thng&Itemid=88]</ref>.
Năm 2011, "Hang Xóm Trại" đã xếp hạng [[di tích]] [[khảo cổ]] cấp [[quốc gia]]. Ngày nay, [[di tích]] đã được tôn tạo phục vụ cho mục đích tham quan và [[nghiên cứu]].
== Mô tả ==
"Hang Xóm Trại" nằm ở độ cao 15m15 m so với [[thung lũng]], cửa [[hang]] rộng 8m8 m quay theo hướng đông.<ref name="sovanhoa.hoabinh.gov.vn"/> Lòng [[hang]] rộng, trần hang lõm sâu vào như hai quả [[trứng gà]] dính liền nhau.<ref>Lên rừng xuống biển, trang 26, ấn bản năm 2012</ref> Cửa [[hang]] cao 10m10 m, [[hang]] ăn sâu vào trong khoảng 13m13 m.
Đặc biệt hơn, lẫn trong lối đi vào và trên vách [[hang]] có vô số vỏ [[ốc]] [[hóa thạch]] từ nghìn năm trước bám chặt vào [[đá]]. Theo các nhà [[khảo cổ]], chỉ một diện tích nhỏ khoảng một mét khối đã có đến 40000 con [[ốc]] [[hóa thạch]] chen chút dày đặc.<ref name="ReferenceA">Lên rừng xuống biển, trang 27, ấn bản năm 2012</ref>
==Lịch sử khảo sát ==
* " Hang Xóm Trại" được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1975 bởi các nhà [[khảo cổ học]] [[Việt Nam]] phát hiện lần đầu tiên vào năm 1975.<ref name="cinet.gov.vn">[http://www.cinet.gov.vn/ArticleDetail.aspx?articleid=42188&sitepageid=51 http://www.cinet.gov.vn/ArticleDetail.aspx?articleid=42188&sitepageid=51]</ref>
* Tháng 7/1980 đoàn [[Viện Khảo cổ học|Viện Khảo cổ học Việt Nam]] và đoàn [[địa chất]] 203 đã phối hợp tiến hành khảo sát địa điểm " Hang Xóm Trại''. Qua cuộc khảo sát này, các nhà [[khảo cổ]] đã tìm được 108 hiện vật [[đá]] và xương [[động vật]] các loại.<ref name="sovanhoa.hoabinh.gov.vn"/>
* Tháng 5/1981 các nhà [[khảo cổ]] [[Việt Nam]] đã tiến hành khai quật [[di chỉ]] "Hang Xóm Trại". Trong lần khai quật này đã phát hiện thêm 1150 hiện vật, bao gồm công cụ [[đá]] và xương.<ref name="sovanhoa.hoabinh.gov.vn"/>
* Những năm sau đó, "Hang Xóm Trại" liên tục được khai quật nhưng mãi đến năm 2008 các nhà [[khảo cổ]] mới có một phát hiện cự kỳ quan trọng. Sau khi đào sâu xuống lòng đất khoảng 4m4 m, các nhà [[khảo cổ]] đã tìm ra được lối đi cổ.<ref>[http://news.zing.vn/Bi-an-con-duong-co-bac-nhat-o-Viet-Nam-post100519.html http://news.zing.vn/Bi-an-con-duong-co-bac-nhat-o-Viet-Nam-post100519.html]</ref> Lối đi này đã được công nhận là lối đi cổ xưa nhất [[thế giới]].<ref name="ReferenceA"/><ref>[http://www.drnguyenviet.com/?id=6&cat=1&cid=61 Phát hiện đường đi và mộ táng văn hoá Hoà Bình tại hang Xóm Trại (Lạc Sơn, Hoà Bình)]. Trung tâm tiền sử Đông Nam Á, 2008. Truy cập 15/01/2016.</ref>
Qua nhiều lần khai quật, kết quả đã cho thấy "Hang Xóm Trại" vừa là nơi sinh sống lâu dài vừa là xưởng chế tác công cụ của cư dân [[văn hóa Hòa Bình]]. Đây là [[di chỉ]] có niên đại sớm nhất cách đây 21 nghìn năm và được xem là [[di tích]] [[khảo cổ]] tiêu biểu trong khu vực [[Đông Nam Á]].<ref name="cinet.gov.vn"/><ref>[http://www.archives.gov.vn/Pages/Tin%20chi%20ti%E1%BA%BFt.aspx?itemid=909&listId=cb018edc-28eb-4aca-9b21-bd3ad3eef91d&ws=content Những phát hiện khảo cổ mới tại di tích hang Xóm Trại (Hòa Bình)]. Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước, 2009. Truy cập 15/01/2016.</ref>
== Tham khảo ==
{{tham khảo|colwidth=30em27em}}
== Xem thêm ==
|