Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tiếng Ireland”

Tiếng Ireland là ngôn ngữ chính của người Ireland trong suốt lịch sử của họ. Họ đã mang ngôn ngữ này đến nhiều quốc gia, trong đó chú ý nhất là [[Scotland]] và [[đảo Man]] thông qua một dạng cũ trước kia của tiếng Ireland là [[tiếng Ireland trung cổ]], cơ sở để [[Tiếng Gael Scotland]] và [[tiếng ManxMan]] ra đời.<ref>{{chú thích sách | first1 = Robert D | last1 = Borsley | first2 =Ian G | last2 = Roberts | title = The Syntax of the Celtic Languages: A Comparative Perspective | publisher= Cambridge University Press | year = 1996 | pages = 2–3 | isbn = 978-0-521-48160-1}}</ref><ref>{{cite encyclopedia | last = Gillies | first = William | editor1-last = Ball | editor1-first = Martin J. | editor2-last = Fife | editor2-first = James | title = Scottish Gaelic | encyclopedia = The Celtic Languages | page = 145 | publisher = Routledge | location = Luân Đôn | year = 1993 | url=https://books.google.com/books?id=BP9QCJ2FQzYC&lpg=PP1&dq=the%20celtic%20languages&pg=PA145e | isbn = 978-0-41528080-8}}</ref><ref>{{cite encyclopedia | last = Broderick | first = George | editor1-last = Ball | editor1-first = Martin J. | editor2-last = Fife | editor2-first = James | title = Manx | encyclopedia = The Celtic Languages | page = 228 | publisher = Routledge | location = Luân Đôn | year = 1993 | url= https://books.google.com/books?id=BP9QCJ2FQzYC&lpg=PP1&dq=the%20celtic%20languages&pg=PA228 | isbn = 9780415280808}}</ref> Tiếng Ireland sở hữu nền văn học bản xứ lâu đời nhất tại Tây Âu.<ref>{{chú thích sách|title=An Irish literature reader | first1 =Maureen O'Rourke | last1 = Murphy | first2 = James | last2 = MacKillop |publisher=Syracuse University Press | page= 3}}</ref>

Tại châu Âu ngôn ngữ này thường được gọi là ''tiếng Ireland'', hay ''tiếng Gael'' hoặc ''tiếng Gael Ireland''.<ref>{{chú thích báo|url=http://www.nytimes.com/2005/03/28/world/europe/28iht-irish.html|title=Ireland speaks up loudly for Gaelic|publisher=New York Times|date = ngày 29 tháng 3 năm 2005}} Ví dụ về việc dùng từ "tiếng Gael" (Gaelic) để nói về ngôn ngữ.</ref> Thuật ngữ ''tiếng Gael Ireland'' thường được người nói tiếng Anh để phân biệt giữa ba ngôn ngữ Goidel (tiếng Ireland, [[tiếng Gael Scotland]] và [[tiếng ManxMan]]).

Tiếng Ireland viết được tìm thấy lần đầu trong các ký tự [[Ogham]] từ thế kỷ thứ 4 sau công nguyên; giai đoạn này của ngôn ngữ được gọi là [[tiếng Ireland nguyên thủy]]. Những ký tự này được tìm thấy trên khắp Ireland và bờ biển phía tây của Anh. Tiếng Ireland nguyên thủy dần chuyển thành [[tiếng Ireland cổ]] trong thế kỷ thứ 5. Tiếng Ireland cổ sử dụng [[bảng chữ cái Latinh]] và được tìm thấy trong khoảng trống giữa các đoạn văn của các văn bản tiếng Latinh. Trong thời gian này, tiếng Ireland tiếp nhận nhiều từ [[tiếng Latinh]], trong đó các thuật ngữ Giáo hội ví dụ như: ''easpag'' (giám mục) lấy từ từ gốc là {{smallcaps|episcopus}}, và ''Domhnach'' (Chủ nhật, lấy từ từ gốc là {{smallcaps|dominica}}). Cho tới thế kỷ thứ 10, tiếng Ireland cổ chuyển thành [[tiếng Ireland trung cổ]], một ngôn ngữ phổ biến khắp Ireland, cũng như tại [[Scotland]] và [[Đảo Man]]. Đây là ngôn ngữ được dùng nhiều trong văn chương, trong đó có bộ truyện thần thoại Ulster. Từ thế kỷ 12 tiếng Ireland trung cổ bắt đầu chuyển thành tiếng Ireland hiện đại tại Ireland, thành [[tiếng Gael Scotland]] ở Scotland, và [[tiếng ManxMan]] tại đảo Man. Tiếng Ireland cận đại, từ thế kỷ 13, là căn bản của ngôn ngữ văn chương của cả Ireland và Scotland nói tiếng Gael. Tiếng Ireland hiện đại, được sử dụng bởi một số nhà văn như [[Geoffrey Keating]], có niên đại từ thế kỷ 17 và là phương tiện truyền đạt của văn học đại chúng kể từ thời điểm đó.

Về phát âm, tiếng Ireland giống với các ngôn ngữ gần gũi với nó như tiếng Gael Scotland và Manxtiếng Man. Một đặc điểm đáng lưu ý đó là các phụ âm (trừ {{IPA|/h/}}) đi theo cặp, một phụ âm "rộng" ([[vòm mềm hóa|bị vòm mềm hóa]], phần sau lưỡi bị kéo về sau về phía vòm mềm) và một phụ âm "mảnh" ([[vòm hóa (ngữ âm học)|bị vòm hóa]], phần giữa lưỡi bị đẩy lên trên về phía vòm cứng). Mặc dù các cặp rộng-mảnh này không chỉ có ở riêng tiếng Ireland (có ở cả [[tiếng Nga]]), nó sở hữu một chức năng ngữ pháp đáng kể.