Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đài Bắc Trung Hoa”

Do nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa thành lập, từ [[Thế vận hội Mùa hè 1952]] tại [[Helsinki]] trở đi, danh xưng và vị thế của Trung Hoa Dân Quốc bị tranh chấp không ngừng, kéo dài kịch liệt qua hai thập niên. Trước khi chọn ra cách xưng hô "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa" vào năm 1979, đoàn đại biểu Ủy ban Olympic Trung Hoa Dân Quốc từng lần lượt dùng "Trung Quốc" (1924, 1932, 1936, 1948), "Formosa-Trung Quốc" (1956), "Formosa" (1960), "Đài Loan" (1964, 1968) hay "Trung Hoa Dân Quốc" (1972, đông 1976) làm tên đội thi đấu Olympic, đồng thời dùng [[quốc kỳ Trung Hoa Dân Quốc]], tham gia tranh tài quốc tế.<ref>[http://www.libertytimes.com.tw/2005/new/jul/12/today-fo9.htm 申辦奧運 我有權利 ], [[自由時報]], 2005/7/12</ref><ref>[http://www.newtaiwan.com.tw/bulletinview.jsp?bulletinid=82197 京奧政治味濃大打民族狂潮], [[新台灣新聞周刊]], 2008/08/07</ref><ref name="trove">{{Chú thích web|url=http://210.8.122.120/images/10742/10742-P0000-000005-0290.asp|tiêu đề=Formosa-China Team|ngày tháng=1956}}</ref>

Tháng 6 và tháng 10 năm 1979, Chủ tịch Uỷ ban Olympic Quốc tế Michael Morris lần lượt thông qua quyết định của ủy ban chấp hành tại San Juan, Puerto Rico và Nagoya, Nhật Bản, sử dụng phương thức đầu phiếu thư tín, với kết quả 62/17 phiếu, thừa nhận danh xưng của ủy ban Olympic tại Trung Quốc đại lục là Ủy ban Olympic Trung Quốc, sử dụng [[Quốc kỳ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa|quốc kỳ]] và [[Nghĩa dũng quân tiến hành khúc|quốc ca]] của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa; ủy ban Olympic tại Đài Loan với danh xưng Ủy ban Olympic Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa tiếp tục tham gia thế vận hội, đồng thời cần phải đề xuất hiệu kỳ, bài ca khác trước đây để ủy ban chấp hành phê chuẩn. Tháng 12, ủy viên Ủy ban Olympic Quốc tế Từ Hanh đệ trình khiếu nại tại Tòa án địa phương Lausanne, trụ sở của Ủy ban Olympic Quốc tế, rằng quyết định mang tính chính trị này trái với hiến chương Olympic<ref name="事略"/>.

Thế vận hội Mùa đông năm 1980 tổ chức tại tháng 2 tại [[Lake Placid, New York]], Hoa Kỳ, do thời hạn tới sát nên đội đại biểu Ủy ban Olympic Trung Hoa bèn trên phương diện trình tự pháp luật thỉnh cầu tạm thời đình chỉ hiệu lực của nghị quyết Nagoya, tranh thủ tình hình đội đại biểu Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa với quyền lợi bình đẳng tham gia kỳ thế vận hội này. Sau đó, do tòa án Lausane Thụy Sĩ nhận định đoàn đại biểu của Ủy ban Olympic Trung Hoa tuy được Ủy ban Olympic Quốc tế thừa nhận, song không có tư cách hội viên, không có tư cách khiếu nại, do đó bác đề xuất của Ủy ban Olympic Trung Hoa. Đoàn đại biểu Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa tham dự thế vận hội mùa đông vì thế rút khỏi tranh tài. Tuy nhiên, khiếu nại của Từ Hanh về việc vi hiến thắng lợi một phần, do vậy Ủy ban Olympic Quốc tế sửa đổi hiến chương, trọng điểm là<ref name="事略"/>:

Nhằm giải quyết vụ tố tụng này, Ủy ban Olympic Trung Hoa và Ủy ban Olympic Quốc tế đạt được hiệp nghị sơ bộ, chủ tịch hai bên vào ngày 23 tháng 3 năm 1981 ký kết hiệp nghị Lausanne, đồng ý hội danh, hội kỳ và hội huy của Ủy ban Olympic Trung Hoa. Danh xưng của ủy ban Olympic Trung Hoa Dân Quốc đổi thành "Ủy ban Olympic Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa", đồng thời xác định cờ hiệu là "trong hoa mai có dấu hiệu năm vòng tròn". Ủy ban Olympic Quốc tế cũng bằng lòng hiệp trợ khôi phục tư cách thành viên vốn có hoặc thỉnh cầu gia nhập Ủy ban Olympic Quốc tế. Cuối cùng, Ủy ban Olympic Quốc tế đảm bảo bằng văn bản, về sau Ủy ban Olympic Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa khi tham gia các hoạt động của Ủy ban Olympic Quốc tế đều được hưởng địa vị quyền lợi bình đẳng như bất kỳ hội viên nào khác<ref>中華臺北奧會，1981；中華臺北奧會，1987；陳金盈，1993</ref><ref name="高苑"/>. Chủ tịch Ủy ban Olympic Trung Hoa Thẩm Gia Minh và Chủ tịch Ủy ban Olympic Quốc tế [[Juan Antonio Samaranch]] ký kết hiệp định thư do Ban Chấp hành Ủy ban Olympic Quốc tế chính thức thông qua, từ đó Trung Hoa Dân Quốc tham gia Thế vận hội với danh xưng xác định là "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa"<ref name="知識庫"/><ref name="高苑"/>.

Ngày 6 tháng 4 năm 1989, Bí thư trưởng Ủy ban Olympic Trung Hoa Lý Khánh Hoa và Chủ tịch Ủy ban Olympic Trung Quốc Hà Chấn Lương ký kết hiệp nghị tại [[Hồng Kông]], nội dung là<ref name="影響"/>: Đoàn thể thao và tổ chức thể thao khu vực Đài Loan sang Đại lục tham gia tranh tài, hội nghị hoặc hoạt động, sẽ đều gọi là "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa".

Mặc dù trong hiệp nghị không định nghĩa kiểu mô thức tiêu đề và danh xưng này, song dân chúng và truyền thông theo tập quán gọi mô thức tham gia tranh tài này là "mô thức Olympic"<ref name="始末"/>. Ngoài tranh tài thể thao, trong tranh tài các lĩnh vực như thể thao điện tử, học thuật hay kỹ thuật, nếu đội nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa có tham gia, đội đại biểu của Trung Hoa Dân Quốc chỉ có thể dùng danh nghĩa "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa" tham gia, tức chiểu theo "mô thức ủy ban Olympic" và không thể sử dụng quốc kỳ Trung Hoa Dân Quốc.

Sau đó, khi tham dự các hoạt động liên quan đến Thế vận hội, Ủy ban Olympic Trung Hoa sử dụng [[quốc kỳ ca Trung Hoa Dân Quốc]] thay cho [[quốc ca Trung Hoa Dân Quốc]], sử dụng hội kỳ là mẫu hoa mai bên trong có "thanh thiên bạch nhật" và dấu hiệu năm vòng tròn. Đội đại biểu Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa, đội đại biểu Trung Quốc và đội đại biểu Hồng Kông Trung Quốc cũng không lệ thuộc lẫn nhau, thành tích và tư cách tranh tài đều được tách riêng. Nhằm tránh đội đại biểu hai bờ đồng thời tiến vào hội trường, bị nhầm là một đội đồng nhất, trải qua đề xuất của Ủy ban Olympic Trung Hoa và hiệp thương, Ủy ban Olympic Quốc tế quy định đội Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa vào cuộc theo vần "T" (TPE), còn đội Trung Quốc theo vần "C" (CHN), nhằm phân biệt<ref name="知識庫">{{Chú thích web | ngôn ngữ = zh-tw | nhà xuất bản = 中華奧林匹克委員會 | tiêu đề = 奧運知識庫 | url = http://www.tpenoc.net/center_b03_01.html | tác giả = | ngày tháng = | ngày truy cập = 2010-12-15 }}</ref>. Tại Đài Loan dều dùng "đội Trung Hoa" để gọi đội đại biểu quốc gia Trung Hoa Dân Quốc.

Từ Thế vận hội Mùa đông Sarajevo, Nam Tư và Thế vận hội Mùa hè Los Angeles, Hoa Kỳ tổ chức vào năm 1984 trở đi, dưới sự phối hợp của Ủy ban Olympic Quốc tế, Trung Hoa Dân Quốc làn đầu dùng "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa" làm danh xưng tham gia Thế vận hội, đồng thời tham gia cùng đội đại biểu nước Công hòa Nhân dân Trung Hoa với danh xưng "Trung Quốc". Theo quy định của Ủy ban Olympic Quốc tế, đội Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa nhập cuộc theo vần T (Taipei), còn đội Trung Quốc nhập cuộc theo vần "C" (China) nhằm phân biệt. Về thành tích trong kỳ đại hội này, Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa giành được một huy chương đồng môn cử tạ<ref name="滄桑史"/>. Về sau, Trung Hoa Dân Quốc sử dụng "mô thức Olympic" để tổ chức đoàn đại biểu tham gia các kỳ thế vận hội và giải thi đấu thể thao chính thức quốc tế khác, đều lấy danh xưng "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa" tham dự<ref name="高苑"/>. Đội đại biểu Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa tại [[Thế vận hội Mùa hè 200|Thế vận hội 2004]] giành được hai huy chương vàng Olympic đầu tiên<ref name="奪金">{{Chú thích web | ngôn ngữ = zh-tw | nhà xuất bản = TVBS新聞臺 | tiêu đề = 陳詩欣、朱木炎奪金　改寫我國奧運史 | url = http://www.tvbs.com.tw/news/news_list.asp?no=suncomedy20040827081234 | tác giả = 陳勝鴻、王經維 報導 | ngày tháng = 2004-08-27 | ngày truy cập = 2010-12-23 }}</ref>。

Từ Á vận hội Manila năm 1954 tại đến Á vận hội Bangkok năm 1970, Trung Hoa Dân Quốc đều phái đội tham gia. Tuy nhiên từ Á vận hội Tehran năm 1974 trở đi, do ảnh hưởng chính trị từ việc Trung Hoa Dân Quốc rút khỏi Liên Hiệp Quốc, nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thay thế quyền tham gia tranh tài. Sau đó, Trung Hoa Dân Quốc trong 20 năm bị Á vận hội cự tuyệt cho tham gia<ref name="滄桑史"/>. Đến Á vận hội Bắc Kinh năm 1990, Trung Hoa Dân Quốc sử dụng danh xưng "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa" theo mô thức Olympic mới có thể trở lại Á vận hội<ref name="影響"/>.

Tháng 5 năm 1989, Đài Loan lấy danh xưng "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa" được phía Bắc Kinh chính thức mời, lần đầu tổ chức đội đại biểu sang Bắc Kinh tham gia giải vô địch thể dục dụng cụ thanh niên châu Á, khởi đầu giao lưu trực tiếp thể thao hai bờ eo biển<ref>行政院大陸委員會編印（1997）：跨越歷史的鴻溝－兩岸交流十年的回顧與前瞻。臺北：行政院大陸委員會</ref>.

Ngày 12 tháng 11 năm 1991, do điều phối của thành viên chủ tịch APEC là Hàn Quốc, Trung Hoa Dân Quốc lấy danh nghĩa "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa" gia nhập [[Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương]] (APEC)<ref name="APEC ">{{Chú thích web | ngôn ngữ = zh-tw| url=http://www.ctasc.org.tw/04know/establish.asp | tiêu đề=認識APEC-成立沿革 | ngày truy cập=2010-12-20 | nhà xuất bản=臺灣經濟研究院}}</ref>. Ngày 15 tháng 12 năm 2004, OECD chính thức thông qua việc lấy danh nghĩa "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa" làm quan sát viên "ủy ban chính sách cạnh tranh"<ref name="OECD">{{Chú thích web |ngôn ngữ = zh-tw | nhà xuất bản = 行政院農業委員會 |tiêu đề = 我國參與經濟合作暨發展組織(OECD)農業活動之現況與展望 |url =http://pda.coa.gov.tw/view.php?catid=11926 |tác giả = |ngày tháng = |ngày truy cập = }}</ref>. Ngày 27 tháng 10 năm 2005, OECD phê chuẩn Trung Hoa Dân Quốc dùng danh xưng "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa" trở thành quan sát viên ủy ban gang thép, quan sát viên chuyên án ủy ban ngư nghiệp<ref name="OECD"/> Ngày 18 tháng 5 năm 2009, Trung Hoa Dân Quốc lấy danh nghĩa "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa" lấy thân phận quan sát viên tham gia Đại hội Y tế Thế giới (WHA)<ref name="WHA">{{Chú thích web|ngôn ngữ=zh-hant|url=http://hk.crntt.com/doc/1009/5/5/2/100955279.html|tiêu đề=叩關成功“中華臺北”參加WHA|ngày truy cập=2010-12-20|tác giả=倪鴻祥|ngày tháng=2009-04-29|nhà xuất bản=中國評論新聞網}}</ref>. Ngày 26 tháng 5 năm 2009, Tổng bí thư Trung Quốc [[Hồ Cẩm Đào]] hội kiến Chủ tịch Quốc Dân đảng [[Ngô Bá Hùng]], khi bàn về giải quyết để Đài Loan tham gia hoạt động tổ chức quốc tế, ông gọi là "Cơ quan Y tế Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa", là người lãnh đạo đầu tiên của Trung Quốc đại lục công khai dùng từ này<ref name="衛生署">{{Chú thích web|ngôn ngữ=zh-hant|url=http://hk.crntt.com/doc/1009/8/4/8/100984888.html|tiêu đề=論胡錦濤稱謂“中華臺北”的政治意義|ngày truy cập=2010-12-20|tác giả=肖永國|ngày tháng=2009-06-01|nhà xuất bản=中國評論新聞網}}</ref>.

Ngoài ra, trong hoạt động, văn kiện, xuất bản phẩm và trang điện tử của các tổ chức như Đại hội Tổ chức Hàng không dân dụng Quốc tế (ICAO), Diễn đàn Đo lường pháp định Châu Á-Thái Bình Dương (APLMF), Hội nghị Hiệp hội quản lý thuế các nước châu Á (SGATAR), Ủy ban khoa học quốc tế về cá ngừ tại Bắc Thái Bình Dương （ISC）, Tổ chức Y tế Động vật Thế giới (OIE), "ủy ban kỹ thuật định giá thuế quan" và "ủy ban kỹ thuật quy tắc xuất xứ" của Tổ chức Thuế quan Thế giới (WCO), Trung tâm tư vấn pháp luật Tổ chức Thương mại Thế giới (ACWL), Ủy ban Ngư nghiệp Trung-Tây Thái Bình Dương (WCPFC) đều dùng "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa"<ref>{{Chú thích web |ngôn ngữ = zh-tw |nhà xuất bản = 中華民國外交部 |tiêu đề = 我擁有會籍之政府間國際組織網站 | url = http://www.mofa.gov.tw/webapp/ct.asp?xItem=32178&CtNode=1223&mp=1 |tác giả = |ngày tháng = |ngày truy cập = 2010-12-21 }}</ref>。

Hai bờ eo biển còn có tranh nghị về sử dụng "Đài Bắc Trung Hoa Đài Bắc" hay "Trung Quốc Đài Bắc Trung Quốc" để phiên dịch "Chinese Taipei". Mãi đến ngày nay, ngoài trừ trường hợp thi đấu chính thức, truyền thông Trung Quốc Đại lục vẫn có tập quán phiên dịch "Chinese Taipei" thành "Trung Quốc Đài Bắc Trung Quốc". Tại Thế vận hội Bắc Kinh năm 2008, trung tâm truyền thông quốc tế Bắc Kinh sử dụng Trung Quốc Đài Bắc Trung Quốc để gọi Đài Loan<ref>{{cite news|language = zh-cn|url=http://news.bbc.co.uk/chinese/simp/hi/newsid_7490000/newsid_7499300/7499396.stm|title=北京奧運“中國臺北”標示引發爭議|publisher=英國廣播公司|date=2008-07-10}}</ref>。

Bộ Ngoại giao Trung Hoa Dân Quốc nhận định "Chinese Taipei" cần dịch là "Đài Bắc Trung Hoa Đài Bắc", truyền thông Trung Quốc đại lục dịch thành Trung Quốc Đài Bắc Trung Quốc là có nghi ngờ hạ thấp<ref>{{cite news|language = zh-cn|url=http://specials.mingpao.com/cfm/News.cfm?SpecialsID=115&News=c19b72cec60969ec4c92d3cadc1331e4c81ed48eca4377e4a51b15c84a&ChineseName=%E7%86%B1%E9%96%80%E6%96%B0%E8%81%9E|title=臺灣向大陸抗議：不接受「中國臺北」|publisher=明報新聞網|date=2008-07-11|author=張虹梅}}</ref>. Người phát ngôn của Ủy ban sự vụ Đài Loan của Đại lục là Dương Nghị đáp lại rằng "Trung Hoa Đài Bắc" vàTrung Hoa"Trung Quốcvà "Đài Bắc Trung Quốc" đều là tên dịch tiếng Trung của "Chinese Taipei", hiệp định Olympic không liên quan đến người khác bên ngoài hiệp định, do đó không đồng ý với thuyết hạ thấp<ref>{{cite news|url=http://news.sina.com.cn/c/2008-07-11/015415909982.shtml|title=國臺辦：“中國臺北”稱謂不是矮化臺灣|publisher=新快報|date=2008-07-11}}</ref>.

Sau khi Tổng thống [[Mã Anh Cửu]] và Bí thư trưởng Quốc Dân đảng [[Ngô Đôn Nghĩa]] và các nhân sĩ khác biểu thị thái độ bất mãn<ref>{{cite news|language = zh-cn|url=http://news.ifeng.com/taiwan/3/200807/0713_353_649309.shtml|title=“中國臺北”說 馬英九首度表態稱將向大陸交涉|publisher=鳳凰資訊|date=2008-07-13}}</ref><ref>{{cite news|language = zh-cn|url=http://www.stnn.cc/hk_taiwan/200807/t20080718_815807.html|title=吳敦義：若改名“中國臺北”吳伯雄不去奧運|date=2008-07-18|publisher=星島環球網}}</ref>, truyền thông Trung Quốc đại lục như Tân Hoa xã, Trung tấn xã và Đài Truyền hình Trung ương từ hạ tuần tháng 7 đã dần chuyển sang dùng Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa để gọi Đài Loan. Trong lễ khai mạc Thế vận hội 2008, đoàn đại biểu Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa diễu hành với bảng hiệu "Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa" bằng tiếng Trung.

Chinese Taipei Paralympic Flag.svg|Hội kỳ Ủy ban Olympic người khuyết tật Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa<br/>(Tổng hội Thể thao người khuyết tật Trung Hoa Dân Quốc)

Flag of Chinese Taipei for Universiade.svg|Hội kỳ Hội Thể thao sinh viên thế giới Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa<br/>(Tổng hội Thể thao trường chuyên nghiệp Trung Hoa Dân Quốc)

Chinese_Taipei_Volleyball_Flag.svg|Hội kỳ Hiệp hội Bóng chuyền Trung Hoa Đài Bắc Trung Hoa