Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan”

Sự vô phương của Liên bang Xô viết trong việc phá vỡ thế bế tắc quân sự, lôi cuốn sự ủng hộ của người dân Afghanistan, hay trong việc tái xây dựng [[Quân đội Quốc gia Afghanistan|Quân đội Afghanistan]], khiến họ phải trực tiếp sử dụng lực lượng của mình trong những trận đánh với quân Mujahideen. Binh lính Liên Xô thường rơi vào cảnh chiến đấu với những người dân thường Afghanistan vì [[chiến thuật quân sự|chiến thuật]] [[chiến tranh du kích]] của quân nổi dậy. Họ đã lặp lại những sai lầm của [[Chiến tranh Việt Nam|Mỹ trong chiến tranh Việt Nam]] khi giành ưu thế trong phần lớn các trận đánh quy ước nhưng lại thua trong việc kiểm soát vùng nông thôn.

|ngày truy cập=ngày 9 tháng 1 năm 2007}}</ref>. Một phong trào tương tự cũng xuất hiện trong thế giới Hồi giáo, với những đạo quân của cái gọi là [[Những người Ả Rập Afghanistan]] (được Tổng thống Hoa Kỳ [[Ronald Reagan]] gọi với cái tên "[[những chiến binh tự do]]"), những chiến binh nước ngoài được tuyển mộ từ [[Thế giới Hồi giáo]] để tiến hành cuộc thánh chiến ([[jihad]]) chống lại những người cộng sản. Nổi tiếng trong số họ là một người Ả Rập Xê Út tên [[Osama bin Laden]], nhóm Ả Rập của ông ta sau này đã dính dáng tới [[Al-Qaeda]]. Sự trợ giúp của chính phủ Hoa Kỳ cho nhóm Mujahideed Afghanistan bản xứ không nhiều, và sự tham dự của Osama bin Laden vào cuộc xung đột không liên quan tới các chương trình của CIA. Dù vậy, chương trình của họ đã thúc đẩy những hệ thống gây quỹ tương tự trong toàn thế giới Ả Rập<ref name=DID-THE-US-CREATE-OSAMA-BIN-LADEN>

Một hành động viện trợ rất quan trọng dành cho Mujahideen là việc Mỹ cung cấp các hệ thống tên lửa [[FIM-92 Stinger]] [[Tên lửa chống máy bay|chống máy bay]] do họ chế tạo, việc này khiến con số thiệt hại máy bay của [[Không quân Xô viết|Không quân Liên Xô]] tăng lên. Một số nhà phân tích quân sự cho rằng nó là một "kẻ thay đổi cuộc chơi" và đã đưa ra thuật ngữ có tên "hiệu ứng Stinger" để mô tả nó. Theo Dân biểu Hoa Kỳ Charlie WilsonngườiWilson, người đã từng tài trợ cho các tên lửa Stingers cho người Mujahideen nói rằng: "trước khi có Stinger người Mujahideen không bao giờ giành được một trận chiến với Soviet, nhưng sau khi nó được giới thiệu, Mujahideen không bao giờ phải chịu thua một lần nữa."

Nhiều nhà phân tích quân sự cho rằng Stinger có tỷ lệ tiêu diệt lên tới khoảng 75% khi được sử dụng trong hai năm cuối của chiến tranh (phóng 340 tên lửa bắn rơi 269 máy bay và trực thăng). Tuy nhiên, số liệu này là từ tuyên bố của chính quân Mujahideen, vốn không thể xác thực được. [[Selig Harrison]] dẫn lời một tướng Nga cho rằng hiệu quả của Stinger đã được phóng đại. Theo số liệu của Liên Xô, trong 2 năm 1987-1988, chỉ có 35 máy bay và 63 trực thăng các loại của họ bị rơi do mọi nguyên nhân.<ref>{{cite book | last = Hammerich | first = Helmut | title = Die Grenzen des Militärischen | publisher = Hartmann, Miles-Verl | location = Berlin | year = 2010 | isbn = 9783937885308 | url=https://books.google.com/books?id=hWuwxZeYsZQC&pg=PA195 | page=195}}</ref> Như vậy, tỷ lệ bắn hạ của Stinger thực sự chỉ khoảng 15-20% (340 tên lửa bắn rơi khoảng 50-70 máy bay). [[Quân đội Pakistan]] đã từng phóng 28 quả Stinger nhắm vào máy bay Liên Xô và không bắn trúng được một chiếc nào.<ref name="dtic.mil">{{cite journal|url=http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a413880.pdf|format=PDF|title=The Stinger missile and U.S. intervention in Afghanistan |author=Alan J. Kuperman |journal=Political Science Quarterly|volume=114 |issue=Summer 1999|page=219}}</ref> Theo [[Alan J. Kuperman]], Stinger đã có hiệu quả vào ban đầu, nhưng trong vòng vài tháng sau đó, máy bay Liên Xô đã được cài đặt các thiết bị phóng pháo sáng gây nhiễu để làm mất phương hướng các tên lửa, cùng với việc [[tác chiến về đêm|hoạt động ban đêm]] và các chiến thuật khác đã làm hiệu quả của Stinger sụt giảm rõ ràng. Đến năm 1988, Kuperman tuyên bố lính Mujahideen đã ngừng sử dụng Stinger do không còn hiệu quả nữa.<ref name=Kuperman-2002-CFR>{{cite journal|last1=Kuperman|first1=Alan J.|title=Stinging Rebukes|journal=Foreign Affairs|date=January–February 2002|url=https://www.foreignaffairs.com/articles/afghanistan/2002-01-01/stinging-rebukes|accessdate=16 July 2015}}</ref> Một nguồn tin khác (từ [[Jonathan Steele]]) cho biết Stingers đã buộc máy bay trực thăng và máy bay ném bom của Soviet phải bay ở các độ cao cao hơn khiến chúng tấn công với độ chính xác thấp hơn, tuy nhiên Stinger không hạ được nhiều máy bay hơn so với súng máy hạng nặng của Trung Quốc hoặc các vũ khí kém tinh vi hơn<ref name=Steele-2010>{{cite journal|last1=Steele|first1=Jonathan|title=Afghan Ghosts: American Myths|journal=World affairs journal|year=2010|url=http://www.worldaffairsjournal.org/article/afghan-ghosts-american-myths|accessdate=16 July 2015}}</ref>

Tháng 5 năm [[1985]], bảy tổ chức nổi dậy chính đã thành lập [[Liên minh Bảy Đảng Mujahideen]] để phối hợp các chiến dịch chống quân đội Liên Xô của họ. Cuối năm 1985, các nhóm hoạt động mạnh trong và ngoài Kabul, tung ra các cuộc tấn công rocket và các chiến dịch du kích chống lại chính phủ cộng sảnAfganistan.

Sự triển khai quân đội Liên Xô tại Afghanistan đã cản trở những nỗ lực của Pakistan nhằm gây ảnh hưởng tại Afghanistan. Tổng thống Hoa Kỳ Jimmy Carter đã chấp nhận quan điểm rằng chiến dịch quân sự của Liên Xô không thể được coi là hành động riêng biệt nhằm gây ảnh hưởng địa lý hạn chế mà có thể coi là một mối đe doạ cho vùng [[Vịnh Ba Tư|Vịnh Péc xích]]. Sự không chắc chắn về mục tiêu cuối cùng của Moskva trong cuộc tiến quân bất ngờ của họ về phía nam khiến sự đánh cuộc của Hoa Kỳ vào một nước Pakistan độc lập càng thêm phần quan trọng.

Sau khi quân đội Liên Xô triển khai, nhà độc tài quân sự Pakistan là tướng [[Muhammad Zia-ul-Haq]] bắt đầu chấp nhận [[viện trợ tài chính]] từ các cường quốc phương Tây để hỗ trợ cho Mujahideen. Hoa Kỳ, Anh Quốc và Ả Rập Xê Út trở thành những quốc gia viện trợ tài chính hàng đầu cho Tướng Zia -, người, với tư cách người đứng đầu một quốc gia láng giếng, đóng vai trò rất quan trọng qua việc đảm bảo lực lượng nổi dậy Afghanistan sẽ được huấn luyện và tài trợ tốt.

=== Sự rút quân của Liên Xô khỏi Afghanistan ===

Hệ thống thủy lợi, vốn có vai trò cực kỳ quan trọng đối với sản xuất nông nghiệp ở Afghanistan do khí hậu khô cằn tại quốc gia này, đã bị phá hủy sau một loạt các vụ oanh tạc và bắn phá bởi lực lượng của Liên Xô và chính phủ. Trong năm 1985, hơn một nửa số ruộng đất của những người nông dân còn sống ở Afghanistan đã bị Liên Xô ném bom, hệ thống thủy lợi của họ bị phá hủy và gia súc của họ bị giếttàn hạisát bởi quân đội Liên Xô hoặc chính phủ, theo một cuộc khảo sát được tiến hành bởi các chuyên gia cứu trợ Thụy Điển <ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=r3TLByMXsJkC&pg=PA169|title=Soldiers of God: With Islamic Warriors in Afghanistan and Pakistan|first=Robert D.|last=Kaplan|date=December 24, 2008|publisher=Knopf Doubleday Publishing Group|access-date=March 3, 2019|via=Google Books|isbn=9780307546982}}</ref><ref>{{cite book|author=Peter Tomsen|title=The Wars of Afghanistan: Messianic Terrorism, Tribal Conflicts, and the Failures of Great Powers|url=https://books.google.com/books?id=kdfIAQAAQBAJ&pg=PA16|year=2013|publisher=PublicAffairs|isbn=978-1-61039-412-3|page=11}}</ref>

Dân số của thành phố lớn thứ hai tại Afghanistan là [[Kandahar]], đã giảm mạnh từ 200.000 dân trước khi cuộc chiến diễn ra xuống chỉ còn 25.000 dân, sau một chiến dịch ném bom rải thảm và san bằng kéo dài hàng tháng bởi Hồng quân Liên Xô và những người lính cộng sản Afghanistan vào năm 1987 {{sfn|Kaplan|2008|p=188}}. Riêng [[mìn]] đã giết chết hơn 25.000 người Afghanistan trong cuộc chiến trong khi có tới 10-15 triệu quả mìn của Liên Xô và quân chính phủ vẫn còn sót lại rải rác ở khắp các vùng nông thôn<ref>{{cite news|title=Mines Put Afghans in Peril on Return|first=Robert|last=Pear|newspaper=[[New York Times]]|date=August 14, 1988|page=9|url=https://www.nytimes.com/1988/08/14/world/mines-put-afghans-in-peril-on-return.html}}</ref>. [[Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế]] ước tính vào năm 1994 rằng sẽ mất tới 4.300 năm để loại bỏ toàn bộ số mìn của Liên Xô tại Afghanistan <ref>{{cite news|url=http://www.accessmylibrary.com/article-1G1-21061568/reversing-gun-sights-transnational.html |work=International Organization |title=Reversing the gun sights: transnational civil society targets land mines |date=June 22, 1998 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130928001109/http://www.accessmylibrary.com/article-1G1-21061568/reversing-gun-sights-transnational.html |archivedate=September 28, 2013 }}</ref>.

Giáo sư người Mỹ Samuel Totten,<ref name=Totten/> giáo sư Úc Paul R. Bartrop,<ref name=Totten>{{cite book|last1=Totten|first1=Samuel|last2=Bartrop|first2=Paul R.|authorlink1=Samuel Totten|authorlink2=Paul R. Bartrop|title=Dictionary of Genocide: A-L|date=2008|accessdate=15 April 2017|publisher=ABC-CLIO|isbn=0313346429|page=64|url=https://books.google.com/books?id=rgGA91skoP4C&pg=PA64}}</ref> các học giả từ Trường Luật Yale như W. Michael Reisman<ref>{{Chú thích web|url=http://www.paulbogdanor.com/left/afghan/genocide.pdf|tiêu đề=Genocide and the Soviet Occupation of Afghanistan|họ=Reisman|tên=W. Michael|họ 2=Norchi|tên 2=Charles H.|ngày tháng=|website=|nhà xuất bản=|access-date=7 January 2017|trích dẫn=W. Michael Reisman is Hohfeld Professor of Jurisprudence at Yale Law School and a member of the Independent Counsel on International Human Rights.}}</ref> và Charles Norchi,<ref>{{Chú thích web|url=http://www.paulbogdanor.com/left/afghan/genocide.pdf|tiêu đề=Genocide and the Soviet Occupation of Afghanistan|họ=Reisman|tên=W. Michael|họ 2=Norchi|tên 2=Charles|ngày tháng=|website=|nhà xuất bản=|access-date=7 January 2017|trích dẫn=Charles Norchi, a Visiting Scholar at Yale Law School, directed the Independent Counsel on International Human Rights (with the Committee for a Free Afghanistan).}}</ref> cũng như học giả Mohammed Kakar, tin rằng những người Afghanistan là nạn nhân của nạn diệt chủng bởi Liên bang Xô viết.<ref name=":1">{{Cite book|url=http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft7b69p12h;brand=ucpress|title=The Soviet Invasion and the Afghan Response, 1979–1982|last=Kakar|first=Mohammed|publisher=University of California Press|year=|isbn=9780520208933|location=|pages=|quote=The Afghans are among the latest victims of genocide by a superpower. Large numbers of Afghans were killed to suppress resistance to the army of the Soviet Union, which wished to vindicate its client regime and realize its goal in Afghanistan.|via=}}</ref><ref name=":22">{{Chú thích web|url=http://www.paulbogdanor.com/left/afghan/genocide.pdf|tiêu đề=Genocide and the Soviet Occupation of Afghanistan|họ=Reisman|tên=W. Michael|họ 2=Norchi|tên 2=Charles H.|ngày tháng=|website=|nhà xuất bản=|access-date=7 January 2017|trích dẫn=According to widely reported accounts, substantial programmes of depopulation have been conducted in these Afghan provinces: Ghazni, Nagarhar, Lagham, Qandahar, Zabul, Badakhshan, Lowgar, Paktia, Paktika and Kunar...There is considerable evidence that genocide has been committed against the Afghan people by the combined forces of the Democratic Republic of Afghanistan and the Soviet Union.}}</ref> Quân đội Liên Xô đã giết chết một số lượng lớn người Afghanistan để đàn áp cuộc kháng chiến của họ.<ref name=":1" /> CácĐã có nhiều cáo buộc rằng các lực lượng Liên Xô và những người ủy nhiệm của họ cố ý nhắm mục tiêu vào dân thường, đặc biệt là ở các vùng nông thôn., Cókhiến 1,5 tới- 2 triệu người Afghanistan mất mạng trong các cuộc thảm sát của Liên Xôchiến.<ref name=":3">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=I2chrSJCW54C&pg=PA129|title=The Widening Circle of Genocide|last=Klass|first=Rosanne|publisher=Transaction Publishers|year=1994|isbn=978-1-4128-3965-5|page=129|quote=During the intervening fourteen years of Communist rule, an estimated 1.5 to 2 million Afghan civilians were killed by Soviet forces and their proxies- the four Communist regimes in Kabul, and the East Germans, Bulgarians, Czechs, Cubans, Palestinians, Indians and others who assisted them. These were not battle casualties or the unavoidable civilian victims of warfare. Soviet and local Communist forces seldom attacked the scattered guerrilla bands of the Afghan Resistance except, in a few strategic locales like the Panjsher valley. Instead they deliberately targeted the civilian population, primarily in the rural areas.|via=}}</ref><ref name=":4">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oFCfzdmnTwQC&pg=PA5|title=Afghanistan's Endless War: State Failure, Regional Politics, and the Rise of the Taliban|last=Goodson|first=Larry P.|publisher=University of Washington Press|year=2001|isbn=978-0-295-98050-8|page=5}}</ref>

Trong một sự cốkiện đáng chú ý quân đội Liên Xô đã giết chết nhiều dân thường vào mùa hè năm 1980. <ref name=":5">{{Cite book|url=http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft7b69p12h&chunk.id=d0e5195&toc.depth=1&toc.id=d0e5195&brand=ucpress|title=The Soviet Invasion and the Afghan Response, 1979–1982|last=Kakar|first=Mohammed|publisher=University of California Press|year=|isbn=9780520208933|location=|pages=|quote=Incidents of the mass killing of noncombatant civilians were observed in the summer of 1980...the Soviets felt it necessary to suppress defenseless civilians by killing them indiscriminately, by compelling them to flee abroad, and by destroying their crops and means of irrigation, the basis of their livelihood. The dropping of booby traps from the air, the planting of mines, and the use of chemical substances, though not on a wide scale, were also meant to serve the same purpose...they undertook military operations in an effort to ensure speedy submission: hence the wide use of aerial weapons, in particular helicopter gunships or the kind of inaccurate weapons that cannot discriminate between combatants and noncombatants.|via=}}</ref>. Để tách các lực lượng kháng chiếnquân Mujahideen ra khỏi người dân địa phương và loại bỏ sự ủng hộ của họ đối với quân kháng chiên Mujahideen, quân đội Liên Xô đã giết hại và trục xuất các thường dân ra khỏi các khu vực dân cư và đã, sử dụng chiến thuật [["tiêu thổ]]" để ngăn chặn sự trở lại của họ. Họ đã sử dụng bẫy sập, mìn, và chất hoá học, trongmặc cảdù nước.không ở quy mô rộng, nhưng cũng nhằm phục vụ cho cùng một mục đích<ref name=":5" />. QuânHọ độiđã Liênthực Xôhiện giếtcác ngườihoạt động quân sự trong một cáchnỗ tànlực nhẫnđể nhữngđảm ngườibảo làsự quânphục nhântùng vànhanh thậmchóng: chíviệc khôngsử phảidụng làvũ quânkhí nhânhạng đểnặng, bảođặc đảmbiệt sựlà đepháo, dọamáy củabay họtrực lênthăng củahoặc các cộngloại đồngvũ địakhí không chính xác vốn không thể phân biệt giữa lính đối phương và người thường dân.<ref name=":5" />. Người dân tại các tỉnh Nangarhar, Ghazni, Lagham, Kunar, Zabul, Qandahar, Badakhshan, Lowgar, Paktia và Paktika là nhưng người đã chịu đựng và chứng kiến các​​các chương trình loạitrục bỏxuất dân sốcư quy mô lớn này của các lực lượng Liên Xô.<ref name=":22" />

Một cựu binh lính Hồng quân khác cũng từng tham gia cuộc chiến đã thú nhận trên báo chí Liên Xô vào năm 1989: "''Có những điều khiến chúng tôi [những binh lính Hồng quân] cảm thấy vô cùng xấu hổ khi nhớ lại... Tôi cảm thấy kinh sợ nếu như chúng ta viết một cuốn sách tuyên truyền lừa dối về cuộc chiến tại Afghanistan, và rồi sau khi đọc nó, con cháu chúng tôi lại muốn chúng tôi tiếp tục tham gia chiến đấu ở một nơi nào đó khác... Chúng ta là ai hỡi các cựu binh tham gia chiến tranh Afghanistan? Chiến binh bảo vệ hòa bình quốc tế hay kẻ đã phá hoại cuộc sống của những người xa lạ?''" <ref>Valery Abramov, ‘We Should Tell the Whole Truth about This War’, ''Moscow News'' (weekly) 3 (1989),
p. 9.</ref>.

Về phía quân Hồi giáo Mujahideen, lực lượng này cũng tiến hành các vụ đánh bom nhằm vào các cơ sở dân sự của chính phủ Afghanistan. Tháng 3 năm 1982, một quả bom phát nổ tại Bộ giáo dục Afghanistan. Tháng 6 năm 1982, một đội dân sự khoảng 1.000 đảng viên Afghanistan trẻ được gửi tới làm việc tại thung lũng Panjshir đã bị Mujahideen phục kích ngay 20 dặm ngoài Kabul, với thiệt hại nhân mạng to lớn. Ngày 4 tháng 9 năm 1985, quân nổi dậy bắn hạ một máy bay dân dụng nội địa thuộc Bakhtar Airlines khi nó cất cánh từ sân bay Kandahar, giết hại 52 người trên khoang.

=== HiếpCưỡng dâmhiếp ===

Các lực lượng Liên Xô đã bắt cóc phụ nữ Afghanistan bằng máy bay trực thăng khi đang bay trong nước để tìm kiếm quân khángHồi chiếngiáo Mudhideen. Vào tháng 11 năm 1980, một số sự kiện đã xảy ra ở nhiều nơi khác nhau của đất nước Àghanistan, bao gồm cả Laghman và Kama. Lính Liên Xô cũng như các nhân viên của KhAD đã bắt cóc phụ nữ trẻ từ thành phố [[Kabul]] và các khu vực của Darul Aman và Khair Khana, gần các nhà lính Liên Xô để hãm hiếp họ <ref>{{Cite book|url=http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft7b69p12h&brand=ucpress|title=The Soviet Invasion and the Afghan Response, 1979–1982|last=Kakar|first=M. Hassan|publisher=University of California Press|year=1995|isbn=9780520208933|location=|pages=|quote=While military operations in the country were going on, women were abducted. While flying in the country in search of mujahideen, helicopters would land in fields where women were spotted. While Afghan women do mainly domestic chores, they also work in fields assisting their husbands or performing tasks by themselves. The women were now exposed to the Russians, who kidnapped them with helicopters. By November 1980 a number of such incidents had taken place in various parts of the country, including Laghman and Kama. In the city of Kabul, too, the Russians kidnapped women, taking them away in tanks and other vehicles, especially after dark. Such incidents happened mainly in the areas of Darul Aman and Khair Khana, near the Soviet garrisons. At times such acts were committed even during the day. KhAD agents also did the same. Small groups of them would pick up young women in the streets, apparently to question them but in reality to satisfy their lust: in the name of security, they had the power to commit excesses.|via=}}</ref>. Những phụ nữ bị bắt và bị hãm hiếp tập thể bởi lính Liên Xô đã bị các gia đình của họ "khinh thường và ghê tởm" nếu họ trở về nhà (người dân Afghanistan theo đạo Hồi giáo có sự chú ý đặc biệt quan trọng tới sự trong trắng của người phụ nữ) <ref>{{Cite book|title=The War Chronicles: From Flintlocks to Machine Guns|last=|first=|publisher=Fair Winds|year=|isbn=9781616734046|location=|page=393|quote=A final weapon of terror the Soviets used against the mujahideen was the abduction of Afghan women. Soldiers flying in helicopters would scan for women working in the fields in the absence of their men, land, and take the women captive. Russian soldiers in the city of Kabul would also steal young women. The object was rape, although sometimes the women were killed, as well. The women who returned home were often considered dishonored for life.|via=}}</ref>. Người đào thoát từ Quân đội Xô viết năm 1984 cũng xác nhận hành động tàncưỡng bạobức của quân đội Xô viết đối với phụ nữ và trẻ em Afghanistan, nói rằng phụ nữ Afghanistan bị hãm hiếp tập thể một cách công khai giữa các binh lính.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1984/08/03/world/4-soviet-deserters-tell-of-cruel-afghanistan-war.html|title=4 Soviet Deserters Tell Of Cruel Afghanistan War|last=Sciolino|first=Elaine|date=August 3, 1984|work=The New York Times|quote='I can't hide the fact that women and children have been killed,' Nikolay Movchan, 20, a Ukrainian who was a sergeant and headed a grenade-launching team, said in an interview later. 'And I've heard of Afghan women being raped.'|access-date=6 January 2017|via=}}</ref>

Cũng có rất nhiều báo cáo về vũ khí hóa học đã được các lực lượng Liên Xô sử dụng ở Afghanistan, thường là trong các vụ thảmtấn sátcông vào khu dân thườngcư.<ref name="Report from Afghanistan">[http://www.paulbogdanor.com/left/afghan/report.pdf Report from Afghanistan] Claude Malhuret</ref><ref>{{Cite journal|jstor = 20671950|title = Chemical Warfare in Afghanistan: An Independent Assessment|last = Schwartzstein|first = Stuart j. d.|date = Winter 1982–83|journal = World Affairs|doi = |pmid = }}</ref><ref>[http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft7b69p12h&chunk.id=ch013&toc.depth=1&toc.id=ch013&brand=eschol The Story of Genocide in Afghanistan] Hassan Kakar</ref>. Một báo cáo tình báo được giải mật của CIA vào năm 1982 rằng vào khoảng giữa những năm 1979 và 1982 đã có 43 vụ tấn công vũ khí hóa học riêng biệt mà đã gây ra hơn 3000 trường hợp tử vong cho dân thường <ref name=":0">{{Chú thích web|url = http://www.foia.cia.gov/sites/default/files/document_conversions/89801/DOC_0000284013.pdf|tiêu đề = Use of toxins and other lethal agents in Southeast Asia and Afghanistan|ngày tháng = 2 February 1982|ngày truy cập = 21 October 2014|website = |nhà xuất bản = CIA}}</ref>.

== Nội chiến Afghanistan (1989-1992) và cuộc tấn công của Hoa Kỳ (2001-nay) ==