Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nhóm ngôn ngữ Palaung”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
{{Infobox language family
| name=Ngữ chi Palaung
| region=[[Đông Dương]]
| familycolor=Austroasiatic
| fam2=[[Nhóm ngôn ngữ Khasi–Palaung|Khasi–Palaung]]
| glotto=east2331
| glottoname=EastPalaung PalaungicĐông
| glotto2=west2791
| glottoname2=WestPalaung PalaungicTây
| protoname = Palaung =nguyên Proto-Palaungicthủy
| map=Se asia lang map.png
| mapcaption=
{{legend|#FF8C00|Ngữ chi Palaung}}
}}
Dòng 19:
 
== Nguồn gốc ==
[[Paul Sidwell]] (2015) <ref>Sidwell, Paul. 2015. [http://chl.anu.edu.au/research/publications/518/palaungic-languages-classification-reconstruction-and-comparative-lexicon The Palaungic Languages: Classification, Reconstruction and Comparative Lexicon]. München: Lincom Europa.</ref> gợi ý rằng quê hương của ngữ chi Palaung nằm ở khu vực biên giới của [[Lào]] và [[Tây Song Bản Nạp]] ở [[Vân Nam]], Trung Quốc. Quê hương của [[ngữ chi Khơ Mú]] tiếp giáp với quê hương của ngữ chi Palaung dẫn đến nhiều từ vựng vay mượn giữa hai nhánh do sự tiếp xúc mạnh mẽ. Sidwell (2014) gợi ý rằng từ "nước" (*oːm trong ngôn ngữ Palaung nguyên thuỷ) mà [[Gérard Diffloth]] cho là một trong những từ vựng then chốt để chứng minh cho sự tồn tại nhóm ngôn ngữ Môn-Khmer Bắc, có thể là do ngữ chi Khơ Mú đã mượn từ ngữ chi Palaung.
 
== Phân loại ==
 
=== Diffloth & Zide (1992) ===
Ngữ chi Palaung bao gồm ít nhất ba nhánh, nhưng vị trí của một số ngôn ngữ chưa rõ ràng. Ví dụ như tiếng Lamet đôi khi được phân loại là một nhánh riêng biệt. Sau đây là phân loại của [[Gérard Diffloth|Diffloth]] & Zide (1992), được trích dẫn trong Sidwell (2009: 131).
 
* Palaung Tây (Palaung-Riang)
** Palaung
*** Shwe (Palaung Vàng, Đức Ngang (德昂, De'ang).)
*** Đức Ngang (De'ang)
*** PalePalé (Palaung Bạc, Ruching)
*** Nhữ Mãi (汝买, Rǔmǎi)
*** Rumai
** Riang
*** Riang thực sự (Riang Lang), Yinchia (Riang Lai)
*** ? Danau (có lẽ thuộc Palaung-Riang)
* Palaung Đông
** [[Nhóm ngôn ngữ Angku|Angku]]
*** [[Nhóm ngôn ngữTiếng Angku|Angku]]
*** Hu[[Tiếng Hộ|Hộ]] (Hu)<ref>{{Chú thích web | url=http://sealang.net/sala/archives/pdf8/svantesson1991hu.pdf | title=Archived copy | archive-url=https://web.archive.org/web/20150616053616/http://sealang.net/sala/archives/pdf8/svantesson1991hu.pdf | archive-date=2015-06-16 | access-date=2012-03-19}}</ref>
*** Kiorr
*** Kon Keu
*** Mạn Mễ (曼咪, Man Met)
*** Mok
*** Samtao (Samtau)
*** Tai Loi (Mong Lue)
*** U (Pouma濮满, Púmǎn)
** Nhóm ngôn ngữ Lamet
** Lametic
*** Lamet (Khamet, Xmet)
*** Con (Kha Kior, Kiorr)
** Nhóm ngôn ngữ Wa (Va, Ngõa, 佤)
** Wa
*** Bố Lãng (布朗, Bùlǎng)
*** Blang
*** Nhóm Lawa
**** La
**** Lawa
*** [[Tiếng Wa|Wa]]
**** [[Tiếng Wa|ParaokParauk]] (Wa chuẩn, tại Trung Quốc gọi là Ba Nhiêu Khắc (巴饒克, Bāráokè).)
**** [[Tiếng Wa|Khalo]] (Ca Lạp, 卡拉, Kǎlā)
**** [[Tiếng Wa|Awa]] (A Va, A Ngõa)
 
Một số nhà nghiên cứu chocòn thêmgộp cả [[ngữ chi Mảng|các ngôn ngữ Mảng]], thay vì gộp nhóm chúng với các ngôn ngữ Pakan.
 
=== Sidwell (2010) ===
Phân loại sau đây theo phân nhánh được đưa ra bởi Sidwell (2010, ms).
 
* Danau (Khano)
* Palaung lõithực sự
** Tây (Riang-Palaung)
*** Palaung (De'ang: Shwe / Gold Palaung Vàng, PalePalé / Ruching / Silver Palaung Bạc, Rumai)
*** Riang (Riang, Yinchia)
** Angku
Hàng 76 ⟶ 73:
*** Mok (Man Met)
*** Mong Lue (Tai Loi)
*** Muak Sa-aak <ref>Hall, Elizabeth. 2010. ''[http://www.sil.org/resources/archives/53966 A Phonology of Muak Sa-aak] {{Webarchive}}''. M.A.Luận thesisvăn thạc sĩ KHXH, PayapĐại Universityhọc Payap.</ref>
** Lamet (Xmet)
** Wa
Hàng 87 ⟶ 84:
**** [[Tiếng Wa|Khalo]]
**** [[Tiếng Wa|Awa]]
**** Meung Yum <ref name="Myant">{{Chú thích web | url=http://ic.payap.ac.th/wp-content/uploads/linguistics_students/Myint_Myint_Phyu_Thesis.pdf | title=Archived copy | archive-url=https://web.archive.org/web/20161020032802/http://ic.payap.ac.th/wp-content/uploads/linguistics_students/Myint_Myint_Phyu_Thesis.pdf | archive-date=2016-10-20 | access-date=2016-08-18}}</ref><ref name="Phung">http://ic.payap.ac.th/wp-content/uploads/linguistics_students/Wendy_Chamberlain_Thesis.pdf</ref>
**** Savaiq<ref name="Myant"/><ref name="Phung"/>
 
Sidwell (2014) đề xuất một nhánh bổ sung, bao gồm:
 
Sidwell (2014)<ref name="Sidwell2014">Sidwell, Paul. 2014. [https://www.academia.edu/11935141/Khmuic_classification_and_homeland Khmuic classification and homeland] {{webarchive | url=https://web.archive.org/web/20160203083335/http://www.academia.edu/11935141/Khmuic_classification_and_homeland | date=2016-02-03 }}. ''Mon-Khmer Studies'' 43.1:47-56</ref> đề xuất một nhánh bổ sung, bao gồm:
* [[Nhóm ngôn ngữ Bit-Kháng|Bit-Kháng]]
**[[Tiếng Bit|Bit]]
** [[Tiếng Kháng|Kháng]]
** [[Tiếng BumangBố Mang|BumangBố Mang]] (布芒, Bùmáng)
** [[Tiếng Quảng Lâm|Quảng Lâm]]
 
=== Sidwell (2015) ===
Sidwell (2015: 12) đề xuất một phân loại sửa đổi cho ngữ chi Palaung. Bit-Kháng rõ ràng thuộc nhómngữ chi Palaung nhưng chứa nhiều từ vay mượn từ ngữ chi [[Ngữngữ chi Khơ Mú|Khơ Mú]]. Sidwell (2015: 12) tin rằng có khả năng nhóm nó trong Palaung Đông. Mặt khác, Sidwell (2015) coi Danaw là ngôn ngữ Palaung khác biệt nhất.
 
* Danaw
* Palaung Tây
** Palaung (Dara'ang, Da'ang, Palay, v.v.)
** Rumai
** Nhóm Riang (Riang-Lang, Riang-Sak, v.v.)
* Palaung Đông
** Nhóm Wa
***[[Tiếng Wa|Wa]] ([[Tiếng Wa|Praok]], [[Tiếng Wa|Awa]], Vo, v.v.)
*** Lawa (Lawa Bo Luang, Lavua/Luwa, v.v.)
*** Bulang (Bulang, Plang/Samtao, Kawa, Kontoi, v.v.)
** Nhóm Angku: U, Hu, Man Met/Kemie, Muak/Mok, Tai Loi, v.v.
** Nhóm Lameet: Lameet (Lamet), Con, Lua/Khamet
** ? Nhóm Bit-Kháng: (Kha) Bit, Buxing, Quảng Lâm, Kháng/Khao, Bumang
 
== Sự tương đồng từ vựng với ngữ chi Khơ Mú ==
Sidwell (2015) lưu ý rằng ngữ chi Palaung và ngữ chi Khơ Mú dùng chung nhiều từ vựng, nhưng coi hiện tượng này là kết quả của sự khuếch tán từ vựng do sự tiếp xúc ngôn ngữ mạnh mẽ.
 
Sidwell (2015:112-113) liệt kê các dạng Palaung nguyên thủy sau đã khuếch tán từ Palaung sang Khơ Mú.
;Các dạng từ vựng từ Palaung sang Khơ Mú
* *ʔɔːt ‘lau, chùi, xóa sạch’
* *ʔiɛk ‘nách’
* *ɓɤs ‘đội trên đầu/đeo trên lưng’
* *bliɛs ‘xiên, giáo, mác’
* *cəˀŋam ‘làm sạch’
* *criːl ‘vàng’
* *gɔːʔ ‘bạn bè, họ hàng’
* *kərɗi(ː)ŋ ‘rốn’
* *kɤːŋ ‘đào, bới, xới, cuốc’
* *kʋɤj ‘trên, phần trên’
* *laj ‘mua bán’
* *mɔk ‘đánh/đốn ngã’
* *(ʰ)ɲɤk ‘dính, nhớp nháp’
* *tjaːk ‘con [[nai]]’
 
Sidwell (2015:113) liệt kê các dạng Palaung nguyên thủy sau đã khuếch tán từ Khơ Mú sang Palaung.
;Các dạng từ vựng từ Khơ Mú sang Palaung
* *ɟɤːl ‘nhẹ cân’
* *kla(ː)w ‘tinh hoàn, hòn dái’
 
Sidwell (2015:114) liệt kê các dạng Palaung nguyên thủy sau chia sẻ cùng Khơ Mú nhưng không chia sẻ với các nhánh Nam Á khác và không chắc chắn là chúng đã khuếch tán từ Palaung sang Khơ Mú hay ngược lại.
* *-daːk ‘gan/lòng bàn tay/chân’
* *-jaːŋ ‘nữ, phụ nữ, gái’
* *kəlɔːŋ ‘hạt’
* *krlaːŋ ‘hành tinh’
* *-nuːs ‘miệng’
* *tɤːʔ ‘khói’
* *sŋɔːʔ ‘thóc, gạo’
 
== Xem thêm ==
* [[wiktionary:Appendix:List of Proto-Palaungic reconstructions|Danh sách táiphục thiếtdựng Proto-PalaungicPalaung nguyên thủy]] (Wiktionary)▼
 
▲* [[wiktionary:Appendix:List of Proto-Palaungic reconstructions|Danh sách tái thiết Proto-Palaungic]] (Wiktionary)
 
== Tham khảo ==
{{Tham khảo|2}}
 
* Sidwell, Paul. [http://www.sealsxx.uzh.ch/downloads/sidwell.pdf Âm vị học Proto Palaungic: tái cấu trúc chiều dài nguyên âm và phẩm chất trong một hệ thống tái cấu trúc một phần].
 
== Đọc thêm ==
* Gordon, Darren Gordon. (2013) ' [http://www.mksjournal.org/mks42gordon.pdf 'A Mộtselective thưPalaungic linguistic bibliography] (Thư mục ngôn ngữ học PalaungicPalaung chọn lọc]). ''.''Mon-Khmer Studies''Nghiên cứu Môn-Khmer tập. 42 Đại học Mahidol và QuốcSIL tế SILInternational.'' ▼
 
* Cheeseman, Nathaniel; HộiElizabeth trường ElizabethHall và Darren Gordon. (2015) [https://www.researchgate.net/publication/282651601_Palaungic_Linguistic_Bibliography_with_Selected_Annotations?ev=prf_pub Palaungic Linguistic Bibliography with Selected Annotations] (Thư mục ngôn ngữ học PalaungicPalaung với chú thích đượcgiải chọn] lọc). Nghiên cứu Môn'Mon-Khmer Studies'' tập. 44 trang i-liv. ▼
▲* Gordon, Darren. (2013) ' [http://www.mksjournal.org/mks42gordon.pdf ' Một thư mục ngôn ngữ học Palaungic chọn lọc] ''.'' ''Nghiên cứu Môn-Khmer tập. 42 Đại học Mahidol và Quốc tế SIL.''
* Paul Sidwell. [http://www.sealsxx.uzh.ch/downloads/sidwell.pdf Proto Palaungic phonology: reconstructing vowel lengths and qualities in a partially restructured system] (Âm vị học Palaung nguyên thủy: Phục dựng trường độ và các đặc tính nguyên âm trong hệ thống tái cấu trúc một phần).
▲* Cheeseman, Nathaniel; Hội trường Elizabeth và Darren Gordon. (2015) [https://www.researchgate.net/publication/282651601_Palaungic_Linguistic_Bibliography_with_Selected_Annotations?ev=prf_pub Thư mục ngôn ngữ học Palaungic với chú thích được chọn]. Nghiên cứu Môn-Khmer tập. 44 trang i-liv.
* Sidwell, Paul. 2015. ''[http://chl.anu.edu.au/research/publications/518/palaungic-languages-classification-reconstruction-and-comparative-lexicon Các ngôn ngữ Palaungic: Phân loại, Tái thiết và Từ điển so sánh]''. München: Lincom Europa.
 
== Liên kết ngoài ==
* [http://projekt.ht.lu.se/rwaai http://projekt.html.lu.se/rwaai] RWAAI] (Kho lưu trữ và không gian làm việc cho Di sản phi vật thể Austroasiaticngôn ngữ Nam Á) ▼
 
* [http://hdl.handle.net/10050/00-0000-0000-0003-6714-B@view ngônNgôn ngữ PalaungicPalaung] trong Lưu trữ kỹ thuật số RWAAI.▼
▲* [http://projekt.ht.lu.se/rwaai http://projekt.html.lu.se/rwaai] RWAAI (Kho lưu trữ và không gian làm việc cho Di sản phi vật thể Austroasiatic)
▲* http://hdl.handle.net/10050/00-0000-0000-0003-6714-B@view ngôn ngữ Palaungic trong Lưu trữ kỹ thuật số RWAAI
 
[[Thể loại:Ngữ hệ Nam Á]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Nhóm_ngôn_ngữ_Palaung”