Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hệ tuần hoàn”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Thay thế nội dung Tẩy trống trang (hoặc lượng lớn nội dung) Soạn thảo trực quan
Dòng 1:
{{chú thích trong bài}}
{{1000 bài cơ bản}}[[Tập tin:Blutkreislauf.png|nhỏ|upright|200px|phải|Hệ tuần hoàn của người. Màu đỏ là động mạch, màu lam là tĩnh mạch.]]
'''Hệ tuần hoàn''' là [[hệ cơ quan]] có chức năng tuần hoàn [[máu]] trong cơ thể của hầu hết các [[động vật]]. Hệ tuần hoàn vận chuyển chất [[dinh dưỡng]], [[ôxy]], [[cacbon điôxit]], [[hormone]], tế bào máu ra và vào các tế bào trong cơ thể để nuôi dưỡng nó và giúp chống lại bệnh tật, ổn định [[nhiệt độ]] cơ thể và độ [[pH]], và để duy trì cân bằng nội môi.
 
==Tổng quan chung==
# Diện tích [[bề mặt]] [[cơ thể]] rất nhỏ so với thể tích cho nên sự [[khuếch tán]] của các chất qua bề mặt cơ thể không đáp ứng được yêu cầu của cơ thể.
# Khoảng cách bên trong rất lớn gây khó khăn cho sự khuếch tán.
# Phần lớn bề mặt cơ thể của động vật sống trên cạn không thấm nước vì vậy có tác dụng giữ nước.
 
Các cơ quan chuyên biệt như hệ [[tiêu hóa]], hệ [[bài tiết]],... có trách nhiệm khắc phục các khó khăn trên. Hệ thống tuần hoàn mang các chất từ nơi này đến nơi khác, giúp các cơ quan thực hiện tốt chức năng của chúng.
 
=== Chức năng ===
# Vận chuyển oxy và chất dinh dưỡng đến các cơ quan trong cơ thể.
# Vận chuyển các chất sản phẩm bài tiết ra khỏi tế bào.
# Có vai trò trong hệ [[miễn dịch]] chống lại [[sự nhiễm khuẩn]].
# Vận chuyển [[nội tiết tố|hormone]].
 
=== Cơ quan ===
# ''Dịch tuần hoàn'': còn gọi là máu, dùng để vận chuyển oxygen và chất dinh dưỡng, khí O2 đến các tế bào cũng như mang chất thải từ tế bào trở về và thoát ra ngoài bằng các cơ quan bài tiết
# ''Tim'': tạo sự chênh lệch về [[áp suất]] để làm cho máu lưu thông.
# ''Mạch máu'': dùng để vận chuyển máu.
 
=== Các dạng ===
==== Hệ thống tuần hoàn mở ====
Hệ tuần hoàn mở (có ở đa số Thân mềm, trừ mực ống và bạch tuộc có hệ tuần hoàn kín, và Chân khớp) là hệ tuần hoàn không có mao mạch. Gọi là "mở" vì máu có thể thoát ra khỏi hệ thống tuần hoàn. Máu được tim bơm vào một khoang chính gọi là "khoang cơ thể" bao xung quanh các cơ quan, cho phép các [[mô]] trao đổi chất trực tiếp với máu. Sau đó máu quay lại tim bằng hệ thống mạch góp. Hệ thống này chỉ thích hợp với các động vật nhỏ như động vật [[chân đốt]] hoặc [[động vật thân mềm|thân mềm]].
 
==== Hệ thống tuần hoàn kín ====
Hệ thống tuần hoàn kín là hệ thống tuần hoàn ở đó máu lưu thông liên tục trong mạng lưới mạch máu. Trong hệ tuần hoàn này, máu được lưu thông dưới áp lực cao, và do đó, tốc độ chảy của máu sẽ nhanh hơn. Các tế bào của mô không tiếp xúc trực tiếp với máu nhưng tắm trong [[dịch mô]]. Dịch mô được hình thành từ máu nhờ quá trình lọc qua thành [[mao mạch]]. Ở [[động vật có xương sống]], đa số dịch mô quay trở lại mao mạch với áp suất thấp hơn nhưng một số lại được gom lại vào một hệ thống dẫn riêng biệt gọi là các [[mạch bạch huyết]]. Chúng sẽ đem dịch mô trở lại vòng tuần hoàn với áp lực thấp hơn áp lực của dịch mô. Hệ thống tuần hoàn kiểu này hoạt động rất có hiệu quả và là nhân tố quan trọng trong quá trình tiến hóa của các loài động vật có xương sống cỡ lớn.
 
==== Hệ thống tuần hoàn đơn ====
Hệ thống tuần hoàn đơn là hệ thống tuần hoàn mà máu chỉ đi qua tim một lần trước khi đến các mô của cơ thể. Các loài [[cá]] thường có hệ thống tuần hoàn như thế này vì chúng có được đệm đỡ từ môi trường xung quanh và [[điều hòa thân nhiệt|thân nhiệt]] thay đổi theo nhiệt độ môi trường. Trong hệ tuần hoàn đơn, máu từ tim đi ra dưới áp suất thấp và chảy đến [[mang]] qua động mạch vào mang. Sau khi được ô-xy hóa, máu được tập trung vào động mạch ra mang, chúng gom lại để thành một mạch máu lớn duy nhất gọi là động mạch chủ lưng chảy dọc theo thân cá. Các nhánh của động mạch chủ lưng trực tiếp đi đến các cơ quan trong cơ thể. Sau khi được khử ô-xy, máu được tập trung dưới áp suất thấp vào một khoang chứa máu lớn gọi là xoang tĩnh mạch. Các xoang chứa máu có thể tích lớn, từ đó máu chảy đến tim.
 
==== Hệ thống tuần hoàn kép ====
Hệ thống tuần hoàn kép là hệ thống tuần hoàn trong đó máu sau khi được ô-xy hóa sẽ trở lại tim lần thứ hai trước khi được phân phối đến các mô trong cơ thể. Do đi qua tim hai lần nên áp lực của máu và tốc độ dòng chảy rất cao. Hệ thống tuần hoàn kép gồm hai vòng tuần hoàn nhỏ hơn là [[vòng tuần hoàn phổi]] và [[vòng tuần hoàn hệ thống]]. Lưỡng cư, Bò sát, Chim và Thú có hệ thống tuần hoàn kép như thế này.
 
* Vòng tuần hoàn phổi: Máu sau khi bị khử ô-xy được đưa vào [[tâm nhĩ phải]] ở trong tim, từ đây máu được chuyển sang [[tâm thất phải]] và được bơm lên [[phổi]] qua [[động mạch phổi]]. Ở phổi, máu giải thoát khí CO<sub>2</sub> và hấp thụ ô-xy rồi quay trở lại tim qua [[tĩnh mạch phổi]].
* Vòng tuần hoàn hệ thống: máu chảy dưới áp lực cao từ [[tâm thất trái]] qua [[động mạch chủ]] để phân phối đi khắp cơ thể. Sau khi trao đổi chất với các tế bào trong mô, máu trở lại [[tâm nhĩ phải]] qua [[tĩnh mạch chủ trên]] và [[tĩnh mạch chủ dưới]] kết thúc vòng tuần hoàn.
 
== Hệ tuần hoàn người ==
 
=== Phôi thai học ===
 
=== Các mạch máu ===
 
==== Khái niệm chung ====
 
==== Sự phân loại các mạch máu ====
 
===== Động mạch =====
{{main|Động mạch}}
Động mạch là mạch máu thuộc hệ tuần hoàn trong cơ thể, dẫn máu từ tim đến các cơ quan. Máu trong động mạch có lượng ô xy cao, ngoại trừ ở động mạch phổi và động mạch rốn.
 
===== [[Tĩnh mạch]] =====
Tĩnh mạch hay ven, vẹn là mạch máu thuộc hệ tuần hoàn trong cơ thể, dẫn máu trở về tim (đối ngược với động mạch đưa máu từ tim ra). Thường thì máu trong tĩnh mạch có lượng ô-xi thấp khi đưa máu từ các mô trong cơ thể về tim. Hai ngoại lệ là tĩnh mạch rốn và tĩnh mạch phổi. Trong hai trường hợp này máu tĩnh mạch có lượng dưỡng khí cao.
 
===== Mao mạch =====
 
Mao mạch là các mạch máu và mạch bạch huyết (lymph vessel) nhỏ nhất của một cơ thể. Các mao mạch là nơi đảm bảo chức năng chính của hệ mạch, đó là nơi xảy ra sự trao đổi nước, O<sub>2</sub>, CO<sub>2</sub>, chất dinh dưỡng và các chất thải giữa máu và các mô xung quanh chúng.[3]. Mao mạch bạch huyết kết nối với các mạch bạch huyết lớn hơn để thoát bạch huyết thu thập được trong vi tuần hoàn.
 
===== Cấu tạo của thành mạch =====
 
==== Các quy luật phân phối động mạch ====
 
===== Quy luật về đường đi của động mạch từ nguyên ủy đến cơ quan =====
 
===== Quy luật phân nhánh trong các cơ quan =====
 
==== Vòng tuần hoàn máu ====
 
===== Vòng tuần hoàn lớn (đại tuần hoàn) =====
 
===== Tuần hoàn bé (tiểu tuần hoàn) =====
 
==== Tuần hoàn bàng hệ ====
 
==== Hệ động mạch ====
 
===== Thân động mạch phổi =====
 
===== Động mạch chủ =====
 
===== Hê tĩnh mạch =====
 
===== Các tĩnh mạch phổi =====
 
===== Các tĩnh mạch tim =====
 
===== Các tĩnh mạch chủ =====
 
===== Tĩnh mạch cửa =====
 
=== Hệ bạch huyết ===
 
==== Nhìn chung ====
 
==== Các đường bạch huyết ====
 
===== Ống ngực =====
 
===== Ống bạch huyết phải =====
 
==== Các mô bạch huyết ====
 
==== Các hạch bạch huyết ====
 
== Xem thêm ==
* [[Tim]]
* [[Mạch máu]]
* [[Cơ thể người|Giải phẫu cơ thể người]]
 
== Tham khảo ==
{{tham khảo}}
* W.D. Phillips and T.J. Chilton, ''Biology'', Oxford University Press, 1991
 
{{Các hệ thống trong cơ thể}}
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Hệ_tuần_hoàn”