Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cộng hòa Síp”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n →‎Giáo dục: replaced: đai học → đại học using AWB
nKhông có tóm lược sửa đổi
Dòng 81:
'''Síp''' ({{lang-el|Κύπρος|Kýpros}} {{IPA-el|ˈcipros|IPA}}; {{lang-tr|Kıbrıs}} {{IPA-tr|ˈkɯbɾɯs|IPA}}), gọi chính thức là nước '''Cộng hoà Síp''', là một đảo quốc tại phần phía đông của [[Địa Trung Hải]], và là đảo có diện tích và dân số lớn thứ ba tại trong biển này. Síp nằm về phía nam của [[Thổ Nhĩ Kỳ]], phía tây của [[Syria]] và [[Liban]].
 
Theo khảo cổ học thì con người có hoạt động đầu tiên trên đảo từ khoảng thiên niên kỷ 10 TCN, và đảo có một số giếng nước vào hàng cổ nhất thế giới.<ref name="autogenerated2">{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8118318.stm |title=Stone Age wells found in Cyprus |publisher=BBC News |date=25 June 2009 |accessdate=31 July 2009}}</ref> [[Thời kỳ Mycenae|Người Hy Lạp Mycenae]] đến định cư tại đảo vào thiên niên kỷ 2 TCN. Do có vị trí chiến lược, sau đó đảo bị một vài thế lực lớn chiếm đóng, như các đế quốc của người [[Đế quốc Tân Assyria|Assyria]], [[Ai Cập cổ đại|Ai Cập]] và [[Nhà Achaemenes|Ba Tư]], đến năm 333 TCN thì về tay [[Alexandros Đại đế]]. Các thế lực kế tiếp cai trị đảo là [[Nhà Ptolemaios|Ai Cập Ptolemaios]], [[Đế quốc La Mã|La Mã]] và [[Đế quốc Đông La Mã|Đông La Mã]], các [[khalifah]] của [[người Ả Rập]], vương triều Lusignan gốc Pháp và [[Cộng hòa Venezia]], sau đó là ba thế kỷ [[Đế quốc Ottoman|Ottoman]] cai trị từ 1571 đến 1878 (về pháp lý thì đến 1914).<ref name="Lausanne-Egypt-Sudan-Cyprus">{{Chú thích web |url=http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_Lausanne|tiêu đề=Treaty of Lausanne|nhà xuất bản=}}</ref>
 
Síp nằm dưới quyền quản lý của Anh vào năm 1878 và chính thức bị Anh thôn tính vào năm 1914. Sau bạo lực dân tộc chủ nghĩa trong thập niên 1950, Síp được trao độc lập vào năm 1960.<ref name=independence>[http://www.parliament.cy/parliamenteng/index.htm Cyprus date of independence] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060613002758/http://www.parliament.cy/parliamenteng/index.htm |date=13 June 2006 }} (click on Historical review)</ref> Năm 1963, bạo lực giữa hai cộng đồng gốc Hy Lạp và gốc Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu<ref name=IntercommunalViolence>{{Chú thích web |url=http://countrystudies.us/cyprus/13.htm |tiêu đề=U.S. Library of Congress – Country Studies – Cyprus – Intercommunal Violence |nhà xuất bản=Countrystudies.us |ngày=21 December 1963 |ngày truy cập=25 October 2009}}</ref> và kết thúc đại diện của cộng đồng gốc Thổ Nhĩ Kỳ trong chính phủ. Ngày 15 tháng 7 năm 1974, các phần tử dân tộc chủ nghĩa gốc Hy Lạp tiến hành đảo chính<ref>{{cite book | last = Mallinson | first = William | title = Cyprus: A Modern History | publisher = I. B. Tauris | year=2005 | url = https://books.google.com/?id=HEjkuhF2GsMC&pg=PA81| isbn = 978-1-85043-580-8| page = 81 }}</ref><ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/2297653.stm |title=website |publisher=BBC News |date=4 October 2002 |accessdate=25 October 2009}}</ref> trong nỗ lực nhằm hợp nhất đảo vào Hy Lạp. Động thái này dẫn tới Thổ Nhĩ Kỳ xâm chiếm Síp vào ngày 20 tháng 7,<ref name="Benvenisti2012">{{cite book |author=Eyal Benvenisti|title=The International Law of Occupation|url=https://books.google.com/books?id=JKgeX_sdQG0C&pg=PA191|date=23 February 2012|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-958889-3|page=191}}</ref> chiếm được lãnh thổ nay là Bắc Síp. Ước tính có trên 150.000 người Síp gốc Hy Lạp<ref>Barbara Rose Johnston, Susan Slyomovics. ''Waging War, Making Peace: Reparations and Human Rights'' (2009), American Anthropological Association Reparations Task Force, [https://books.google.com/books?id=jOU9_BQU9SYC&pg=PA211 p. 211]</ref><ref>Morelli, Vincent. ''Cyprus: Reunification Proving Elusive'' (2011), DIANE Publishing, [https://books.google.com/books?id=dyWwReoc81oC&pg=PA10& p. 10]</ref> và 50.000 người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ phải chuyển chỗ ở.<ref>Borowiec, Andrew. ''Cyprus: A Troubled Island'' (2000), Greenwood Publishing Group, [https://books.google.com/books?id=hzEDg6-d80MC&pg=PA125 p. 125]</ref> Một [[Bắc Síp|nhà nước ly khai]] của người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ được thành lập vào năm 1983, động thái này bị cộng đồng quốc tế chỉ trích, và Thổ Nhĩ Kỳ là quốc gia duy nhất công nhận nhà nước mới. Tranh chấp vẫn diễn ra cho đến nay.