Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chủ nghĩa hiện sinh”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
nKhông có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
[[Tập tin:Kierkegaard-Dostoyevsky-Nietzsche-Sartre.jpg|thumb|right|Thuận chiều kim đồng hồ từ góc trên bên trái: [[Søren Kierkegaard]], [[Fyodor Dostoevsky]], [[Jean-Paul Sartre]], [[Friedrich Nietzsche]]]]
'''Chủ nghĩa hiện sinh''' hay '''Thuyết hiện sinh''' (tiếng Anh: [[:en:Existentialism|''Existentialism'']], tiếng Pháp: [[:fr:Existentialisme|''L'existentialisme'']]) là truy vấn triết học truyền thống của một nhóm các triết gia ở cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. Những người này, mặc dù khác nhau về học thuyết<ref>John Macquarrie, ''Existentialism'', New York (1972), tr. 18-21.</ref><ref>''Oxford Companion to Philosophy'', ed. Ted Honderich, New York (1995), tr. 259.</ref> nhưng có chung niềm tin rằng tư duy triết học xuất phát từ chủ thể cá nhân con người - không chỉ đơn thuần là chủ thể tư duy, mà còn là chủ thể con người cá nhân hành động, cảm nhận, và sống.<ref>John Macquarrie, ''Existentialism'', New York (1972), tr. 14-15.</ref><ref>D.E. Cooper ''Existentialism: A Reconstruction'' (Basil Blackwell, 1999, page 8).</ref>
 
Trong khi tự do là giá trị được nhìn nhận một cách phổ biến của tư tưởng hiện sinh là sự tự do, tiêu chuẩn đạo đức hàng đầu của nó là sự đích thực ([[:en:Authenticity (philosophy)|authenticity]]). Trong góc nhìn của các nhà hiện sinh, xuất phát điểm của con người cá nhân được đặc tả bởi "thái độ hiện sinh" (the existential attitude), hay một tình trạng mất định hướng, bối rối hoặc kinh sợ khi đối diện với một thế giới có vẻ như ''vô nghĩa'' hay ''phi lý'' ([[:en:Absurdism|absurd]]).<ref>Robert C. Solomon, ''Existentialism'' (McGraw-Hill, 1974, tr. 1-2)</ref><ref>D.E. Cooper ''Existentialism: A Reconstruction'' (Basil Blackwell, 1999, tr. 8).</ref> Nhiều nhà hiện sinh cho rằng triết học hàn lâm hay triết học mang tính hệ thống truyền thống, về hình thức cũng như về nội dung, là quá ư trừu tượng và tách biệt với trải nghiệm cụ thể của con người.<ref>Ernst Breisach, ''Introduction to Modern Existentialism'', New York (1962), tr. 5</ref><ref>Walter Kaufmann, ''Existentialism: From Dostoevesky to Sartre'', New York (1956), tr. 12</ref>
 
[[Søren Kierkegaard]] thường được coi là triết gia hiện sinh đầu tiên<ref name="Crowell-SEoP" /><ref>Marino, Gordon. ''Basic Writings of Existentialism'' (Modern Library, 2004, p. ix, 3).</ref><ref name="McDonald2009Stanford">{{cite encyclopedia |last=McDonald |first=William |title=Søren Kierkegaard |encyclopedia=[[Stanford Encyclopedia of Philosophy]] (Summer 2009 Edition) |editor=Edward N. Zalta |url=http://plato.stanford.edu/archives/sum2009/entries/kierkegaard/}}</ref>, mặc dù ông không sử dụng thuật ngữ "chủ nghĩa hiện sinh" (existentialism).<ref>However he did title his 1846 book ''Concluding Unscientific Postscript to Philosophical Fragments'', (Subtitle) A Mimical-Pathetic-Dialectical Compilation an Existential Contribution, and mentioned the term on pages 121–22, 191, 350–51, 387 ff of that book.</ref> Ông cho rằng mỗi con người cá nhân - chứ không phải xã hội hay tôn giáo - chịu trách nhiệm tự mình mang đến ý nghĩa cho cuộc sống và sống nó một cách say mê và chân thành, hay "đích thực" (authentically).<ref>Watts, Michael. ''Kierkegaard'' (Oneworld, 2003, pp. 4–6).</ref><ref>Lowrie, Walter. ''Kierkegaard's attack upon "Christendom"'' (Princeton, 1969, pp. 37–40).</ref>
 
Chủ nghĩa hiện sinh trở nên phổ biến vào những năm sau [[Chiến tranh thế giới thứ hai]] và bên cạnh triết học, nó ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhiều lĩnh vực khác bên cạnh triết học như thần học, kịch nghệ, nghệ thuật, văn học và tâm lý học.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/?id=NSvRzPye-gEC&printsec=frontcover#v=onepage&q=psychoanalysis |last=Guignon and Pereboom, Derk |first=Charles B. |title=Existentialism: basic writings |publisher=Hackett Publishing |year=2001 |page=xiii |isbn=9780872205956}}</ref>
 
== Từ nguyên ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Chủ_nghĩa_hiện_sinh”