Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tốc độ ánh sáng”

'''Tốc độ ánh sáng''' (một cách tổng quát hơn, tốc độ lan truyền của [[bức xạ điện từ]]) trong [[chân không]], ký hiệu là '''''c''''', là một [[hằng số vật lý]] cơ bản quan trọng trong nhiều lĩnh vực [[vật lý]]. Nó có giá trị chính xác bằng 299.792.458 [[mét trên giây]], bởi vì [[đơn vị]] độ dài [[mét]] được định nghĩa lại dựa theo hằng số này và [[giây]] tiêu chuẩn.<ref name="penrose">{{chú thích sách| last=Penrose |first=R | year=2004 | title=[[The Road to Reality: A Complete Guide to the Laws of the Universe]] | pages=410–1 | publisher=Vintage Books | isbn=978-0-679-77631-4 | quote=... tiêu chuẩn hiện tại chính xác nhất được ''định nghĩa'' thuận tiện chính xác bằng 299.792.458 lần khoảng cách ánh sáng đi được trong một giây tiêu chuẩn, cho giá trị về đơn vị mét một cách chính xác hơn thanh mét tiêu chuẩn đặt tại Paris. }}</ref> Theo [[thuyết tương đối hẹp]], ''c'' là tốc độ cực đại mà mọi năng lượng, vật chất, và [[thông tin vật lý|thông tin]] trong [[vũ trụ]] có thể đạt được. Nó là tốc độ cho mọi [[hạt phi khối lượng]]{{#tag:ref|Các hạt mà khối lượng nghỉ được cho là bằng [[0 (số)|0]]. Hiện khoa học ghi nhận có 2 dạng hạt truyền tương tác [[Boson gauge]] có khối lượng này bằng 0: [[Photon]] của [[tương tác điện từ]] và [[Gluon]] của [[tương tác mạnh]]. [[Neutrino]] được cho là có khối lượng, mặc dù rất nhỏ|group=Ct}} liên kết với các [[trường (vật lý)|trường]] vật lý (bao gồm [[bức xạ điện từ]] như [[photon]] [[ánh sáng]]) lan truyền trong chân không. Nó cũng là tốc độ truyền của [[tương tác hấp dẫn|hấp dẫn]] (như [[sóng hấp dẫn]]) được tiên đoán bởi các lý thuyết hiện tại. Những hạt và sóng truyền với vận tốc ''c'' không kể chuyển động của nguồn hay của [[Hệ quy chiếu|hệ quy chiếu quán tính]] của người quan sát. Trong [[thuyết tương đối]], ''c'' có liên hệ với [[không thời gian|không gian và thời gian]], và do vậy nó xuất hiện trong phương trình nổi tiếng [[sự tương đương khối lượng-năng lượng]] ''E''&nbsp;=&nbsp;''mc''².<ref name=LeClerq>{{chú thích sách| last=Uzan |first=J-P |last2=Leclercq |first2=B | year=2008 | title=The Natural Laws of the Universe: Understanding Fundamental Constants | url=http://books.google.com/?id=dSAWX8TNpScC&pg=PA43 | pages=43–4 | publisher=[[Springer (nhà xuất bản)|Springer]] | isbn=0-387-73454-6 }}</ref>

Tốc độ ánh sáng trong chân không ký hiệu là '''''c'''''. Ký hiệu ''c'' bắt nguồn từ chữ "''c''onstant" (hằng số) trong hệ thống [[đơn vị đo]] [[hằng số vật lý|vật lý]], và ''c'' cũng bắt nguồn từ chữ Latin "celeritas", có nghĩa là "nhanh nhẹn" hay "tốc độ". (Chữ '''[[C]]''' hoa trong đơn vị [[SI]] ký hiệu cho đơn vị [[Coulomb (đơn vị)|coulomb]] của [[điện tích]].) Ban đầu, ký hiệu ''V'' được dùng cho tốc độ ánh sáng, do James Clerk Maxwell sử dụng năm 1865. Năm 1856, [[Wilhelm Eduard Weber]] và [[Rudolf Kohlrausch]] đã sử dụng ''c'' cho một hằng số khác mà sau này được chỉ ra nó bằng {{radic|2}} lần tốc độ ánh sáng trong chân không. Năm 1894, [[Paul Drude]] định nghĩa lại ''c'' theo cách sử dụng hiện đại. [[Albert Einstein|Einstein]] ban đầu cũng sử dụng ''V'' trong bài báo về thuyết tương đố8iđối hẹp năm 1905, nhưng vào năm 1907 ông chuyển sang sử dụng ''c'', và bắt đầu từ đó nó trở thành một ký hiệu tiêu chuẩn cho tốc độ ánh sáng.<ref name=Yc>

}}</ref> Ký hiệu với chỉ số dưới, như được sử dụng trong các văn bản chính của hệ SI,<ref name="BIPM_SI_units">{{chú thích web|url=http://www.bipm.org/utils/common/pdf/si_brochure_8_en.pdf|title=The International System of Units (SI)|year=2006|publisher=International Bureau of Weights and Measures|pages=112|accessdate=ngày 12 tháng 10 năm 2010}}</ref> có cùng dạng như đối với các hằng số liên hệ với nó: bao gồm ''μ''₀ cho [[hằng số từ môi]] hoặc hằng số từ, ''ε''₀ cho [[hằng số điện môi]] hoặc hằng số điện, và ''Z''₀ cho [[trở kháng chân không]]. Bài viết này sử dụng ''c'' cho cả tốc độ ánh sáng trong chân không.

Tốc độ ánh sáng lan truyền trong chân không độc lập với cả chuyển động của nguồn sóng cũng như đối với hệ quy chiếu quán tính của người quan sát.<ref group="Ct">Tuy nhiên, [[tần số]] của ánh sáng phụ thuộc vào cả chuyển động của nguồn cũng như hệ quy chiếu đối với người quan sát, do [[hiệu ứng Doppler]].</ref> Tính bất biến của tốc độ ánh sáng do Einstein nêu thành tiên đề trong bài báo về thuyết tương đối hẹp năm 1905,<ref name="stachel">{{chú thích sách|url=http://books.google.com/books?id=OAsQ_hFjhrAC&pg=PA226|title=Einstein from "B" to "Z" – Volume 9 of Einstein studies|last1=Stachel|first1=JJ|publisher=Springer|year=2002|isbn=0-8176-4143-2|page=226}}</ref> sau khi thôi thúc bởi [[phương trình Maxwell|lý thuyết điện từ cổ điển Maxwell]] và không có chứng cứ thực nghiệm nào cho [[Ête (vật lý)|ête siêu sáng]] tồn tại;<ref>

|year=22003

Tuy nhiên, không một trường hợp nào ở trên cho phép thông tin vật lý truyền nhanh hơn tốc độCácđộ ánh sáng ''c''. Các nhà vật lý cũng chỉ ra chúng ta không thể truyền thông tin bằng một xung ánh sáng có vận tốc nhanh hơn tốc độ của điểm dẫn đầu xung (vận tốc đầu sóng-front velocity). Người ta cũng chỉ ra rằng (dưới những giả sử xác định) vận tốc đầu sóng luôn luôn bằng ''c''.<ref name="MilonniCh2"/> {{clr}}

Một hạt có khối lượng đi qua môi trường có thể có vận tốc lớn hơn vận tốc pha của xung ánh sáng trong môi trường đó (và vẫn có vận tKhitốc nhỏ hơn ''c''). Khi một hạt điện tích đi xuyên qua môi trường vật liệu [[điện môi|lưỡng cực điện]], thì hạt đó sẽ phát ra một dсвечениеdạng [[sóng xung kích]] trong miền sóng điện từ, gọi là [[bức xạ Cherenkov]].<ref>{{chú thích tạp chí| last=Cherenkov | first=Pavel A. | authorlink=Pavel Alekseyevich Čerenkov | year=1934 |title=Видимое свечение чистых жидReprintedжидкостей под действием γ-радиации| trans_title=Visible emission of clean liquids by action of γ radiation | journal=Doklady Akademii Nauk SSSR | volume=2 | page=451}} Reprinted in [http://ufn.ru/ru/articles/1967/10/n/ ''Usp. Fiz. Nauk'' 93 (1967) 385], and in "Pavel Alekseyevich Čerenkov: Chelovek i Otkrytie" A. N. Gorbunov, E. P. Čerenkova (eds.), Moskva, Nauka (1999) pp. 149–153.</ref>