Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Công nghiệp hóa tại Việt Nam”

Quá trình công nghiệp hóa đòi hỏi đầu tư khổng lồ của nhà nước và xã hội để tạo lập cơ sở hạ tầng, trung tầng và thượng tầng để phục vụ công nghiệp hóa. Trong khi các địa phương lại có xu hướng hiểu một cách đơn giản và máy móc và cố gắng thành lập nhiều [[khu công nghiệp]] để mong rằng mục tiêu công nghiệp hóa sớm đạt thành. Trong khi đó các khu công nghiệp chỉ là một phần nhỏ của cơ sở hạ tầng, thì các cơ sở trung tầng (giáo dục đào tạo kỹ thuật, thương mại, ngân hàng, ngoại thương, ngoại hối, tài chính công...) và cơ sở thượng tầng (luật pháp, hệ thống tư pháp, chính sách kinh tế, môi trường, chính sách đất đai...) phát triển không đồng bộ. Nhà nước Việt Nam rất chú trọng việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài bằng cách ban hành nhiều chính sách ưu đãi về thuế, đất đai...<ref>[http://fia.mpi.gov.vn/trangtin/157/Uu-dai-dau-tu Ưu đãi đầu tư], Trang thông tin điện tử đầu tư nước ngoài, BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ, CỤC ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI</ref> Họ xem vốn đầu tư nước ngoài là nguồn lực quan trọng để Việt Nam công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Thực tế cho thấy động lực công nghiệp hóa của Việt nam đến từ các công ty nước ngoài chứ không phải từ các công ty trong nước<ref name="Ohno"/>. Tuy nhiên, việc thu hút vốn đầu tư của nước ngoài không thể tạo ra nền tảng công nghiệp quốc gia vì các công ty nước ngoài vào Việt Nam chỉ để tận dụng chi phí nhân công và môi trường thấp của Việt Nam<ref>[http://vnmedia.vn/kinh-te/201705/lao-dong-doi-dao-chi-phi-re-viet-nam-la-diem-den-hot-cua-nha-dau-tu-565877/ Lao động dồi dào, chi phí rẻ: Việt Nam là điểm đến 'hot' của nhà đầu tư], vnmedia.vn, 01/05/2017</ref>. Khi khai thác hết những lợi thế này thì họ sẽ rút khỏi Việt Nam khiến nền công nghiệp Việt Nam quay về điểm xuất phát. Vốn đầu tư nước ngoài chỉ có tác dụng tích cực với nền công nghiệp bản địa khi công ty có vốn đầu tư nước ngoài chuyển giao công nghệ cho công ty Việt Nam<ref>[http://thoibaotaichinhvietnam.vn/pages/thoi-su/2018-06-25/30-nam-don-von-fdi-chuyen-giao-cong-nghe-khong-nhu-ky-vong-59108.aspx 30 năm đón vốn FDI: Chuyển giao công nghệ không như kỳ vọng], Thời báo Tài chính, 25/06/2018</ref><ref name="vantho">[https://tuoitre.vn/chuong-11-noi-luc-va-ngoai-luc-trong-nen-cong-nghiep-hoa-166362.htm Biến động kinh tế Đông Á và con đường công nghiệp hóa Việt Nam, Chương 11: Nội lực và ngoại lực trong nền cộng nghiệp hóa], Trần Văn Thọ, Nxb Tuổi trẻ</ref>. Tuy nhiên các công ty nước ngoài không sẵn sàng chuyển giao công nghệ cho công ty Việt Nam vì vấn đề bản quyền cũng như họ không muốn tạo ra thêm đối thủ cạnh tranh. Chính vì vậy nhà nước cần có một chính sách quốc gia có thể đem lại lợi ích chung cho cả bên chuyển giao và bên nhận chuyển giao<ref name="Ohno"/>. Việt Nam lại không có chính sách rõ ràng để tận dụng tối đa hiệu ứng chuyển giao công nghệ của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài<ref name="vantho"/>. Khả năng tiếp thu công nghệ nước ngoài lại phụ thuộc vào chất lượng nhân lực mà điều này lại phụ thuộc vào chất lượng của nền giáo dục. Việt Nam có lực lượng lao động đông do cơ cấu dân số trẻ nhưng lại thiếu kỹ năng do không được đào tạo tốt<ref>Phát triển kỹ năng: Xây dựng lực lượng lao động cho một nền kinh tế thị trường hiện đại ở Việt Nam, Báo cáo Phát triển Việt Nam 2014, trang 3-5, Ngân hàng Thế giới</ref> nên khả năng hấp thu công nghệ còn yếu. Trong giai đoạn đầu công nghiệp hóa cái Việt Nam có thể tiếp thu không phải là “công nghệ cao”, mà là những kiến thức không độc quyền có thể tiếp cận được trên toàn cầu và miễn phí nhưng chưa được triển khai ở trong nước<ref name="Ohno"/>. Các nước Đông Á đều có chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài nhưng chưa bao giờ phụ thuộc vào đầu tư nước ngoài. Đầu tư nước ngoài ở các nước Đông Á tập trung vào các ngành công nghiệp và có vai trò chủ yếu là chuyển giao công nghệ chứ họ không xem đầu tư nước ngoài là nguồn lực chính để phát triển kinh tế. Hàn Quốc tiếp thu công nghệ mới của phương Tây chủ yếu bằng con đường nhập khẩu công nghệ (nhập những phần Hàn Quốc chưa có chứ không nhập toàn bộ), mua máy móc rồi tháo ra để học vì khả năng hấp thu công nghệ của họ khá cao chứ không phải nhờ đầu tư nước ngoài<ref>Việt Nam mãnh hổ hay mèo rừng - Phát triển kinh tế ở Việt Nam nhìn từ bên ngoài, trang 171, Phạm Văn Thuyết, Nhà xuất bản Trẻ, 2014</ref>

Ngoài ra, một nền công nghiệp trưởng thành phải có khả năng phát triển công nghệ chứ không thể cứ phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Khả năng nghiên cứu phát triển ra công nghệ mới phụ thuộc vào trình độ khoa học - kỹ thuật của quốc gia mà điều này phụ thuộc vào chất lượng của nền giáo dục, năng lực của các cơ sở nghiên cứu và mức độ đầu tư cho khoa học. Trong khi đó chất lượng của nền giáo dục Việt Nam được xem là chưa đáp ứng được nhu cầu của nền kinh tế<ref name="cpvn">NGHỊ QUYẾT HỘI NGHỊ TRUNG ƯƠNG 8 KHÓA XI VỀ ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO, ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM, Hà Nội, ngày 4 tháng 11 năm 2013</ref><ref>[https://www.vnu.edu.vn/ttsk/?C1654/N14938/Gia%CC%81o-du%CC%A3c-Vie%CC%A3t-Nam-truo%CC%81c-do%CC%80i-ho%CC%89i-do%CC%89i-mo%CC%81i-can-ba%CC%89n-va%CC%80-toa%CC%80n-die%CC%A3n.htm Giáo dục Việt Nam trước đòi hỏi đổi mới căn bản và toàn diện], Vũ Minh Giang, Đại học Quốc gia Hà Nội, 13/05/2019</ref>, các cơ sở nghiên cứu thiếu năng lực<ref>[https://dantri.com.vn/khoa-hoc/nang-luc-nghien-cuu-khoa-hoc-viet-nam-ra-sao-1340121850.htm Năng lực nghiên cứu khoa học Việt Nam ra sao?], Báo Dân trí, 15/06/2012</ref> còn đầu tư cho khoa học chỉ ở mức thấp so với các nước khác<ref>[http://tapchitaichinh.vn/nghien-cuu--trao-doi/trao-doi-binh-luan/thuc-trang-dau-tu-cho-phat-trien-khoa-hoc-va-cong-nghe-tu-ngan-sach-nha-nuoc-133809.html Thực trạng đầu tư cho phát triển khoa học và công nghệ từ ngân sách Nhà nước], Tạp chí Tài chính, 01/01/2018</ref>. Nhìn chung mức độ chuyển giao công nghệ của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chưa đạt như kỳ vọng<ref>[https://congthuong.vn/muc-do-chuyen-giao-cong-nghe-cua-khu-vuc-fdi-chua-dat-nhu-ky-vong-94303.html Mức độ chuyển giao công nghệ của khu vực FDI: Chưa đạt như kỳ vọng], Báo Công thương, 19/10/2017</ref> trong khi đó Việt Nam lại thiếu khả năng nghiên cứu phát triển ra công nghệ mới<ref>[http://www.nhandan.com.vn/nation_news/item/37346202-doanh-nghiep-chua-quan-tam-hoat-dong-nghien-cuu-va-phat-trien.html Doanh nghiệp chưa quan tâm hoạt động nghiên cứu và phát triển], Báo Nhân dân, 18/08/2018</ref>, thiếu khả năng sáng tạo<ref>[https://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/sos-thu-bac-vn-tren-xep-hang-tri-tue-toan-cau-83825.html SOS thứ bậc VN trên xếp hạng trí tuệ toàn cầu], Vietnamnet, 07/08/2012</ref>. Những lý do này góp phần làm cho quá trình công nghiệp hóa tại Việt Nam không như mong muốn.