Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ấp Chiến lược”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
[[Tập tin:Gvnhamlet.jpg|nhỏ|phải|300px|Hình ảnh ấp chiến lược với hàng rào bằng tre và hào cạn cắm chông bao quanh]]
'''Ấp Chiến lược''' là một "quốc sách" của chính quyền [[Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam]] sử dụng trong [[Chiến tranh Việt Nam]] từ năm [[1961]] do [[Ngô Đình Diệm]] đề xuất để đối phó với [[Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam]]. Để tránh gây ác cảm với người dân, những năm sau tên của chương trình này đổi thành '''Ấp Đời mới''' (1964) rồi '''Ấp Tân sinh''' (1965).
 
== Mục đích ==
[[Tập tin:Propaganda poster.jpg|nhỏ|phải|300px|Poster tuyên truyền cho Ấp chiến lược]]
Vì muốn cách ly thường dân khỏi [[Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam|lực lượng du kích cộng sản]], chính phủ [[Ngô Đình Diệm]] cho ra đời kế hoạch Ấp chiến lược. Mục đích chính là loại lực lượng du kích cộng sản ra khỏi dân làng để dễ dàng tiêu diệt. Kế hoạch này đã gây khó khăn cho [[Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam|những người cộng sản miền Nam (Việt cộng)]], nhiều cơ sở của họ bị quét sạch và có nguy cơ bị tiêu diệt. Khuôn mẫu cho Ấp chiến lược được rút từ kinh nghiệm chiến dịch bình định ở [[Philippines]] của [[quân lực Mỹ]] và [[Malaysia]] của [[quân đội Anh]]. Kế hoạch được phái đoàn cố vấn Anh do R. G. K. Thompson cầm đầu đưa ra vào Tháng 11 năm 1961 và chính thức áp dụng vào Tháng Ba năm 1962 đầu tiên ở Bình Dương.<ref name="Hamlet Program">[http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/pentagon2/pent4.htm "The Strategic Hamlet Program, 1961-1963," pp. 128-159]</ref>▼
Vì muốn cách ly thường dân khỏi [[Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam|lực lượng du kích quân Giải phóng miền Nam]], chính phủ [[Ngô Đình Diệm]] cho ra đời kế hoạch Ấp chiến lược. Nông dân tại các ấp chiến lược có thể nhận được sự bảo vệ, hỗ trợ kinh tế và trợ cấp của chính phủ<ref>
▲VìTucker, muốnSpencer, cáchThe lyEncyclopedia thườngof dânthe khỏiVietnam [[MặtWar: trậnA DânPolitical, tộcSocial, Giảiand phóngMilitary MiềnHistory, NamABC-CLIO, Việt Nam|lực lượng du kích cộng sản]]2011, chínhp. phủ [[Ngô Đình Diệm]] cho ra đời kế hoạch Ấp chiến lược1070.</ref>. Mục đích chính là loại lực lượng du kích cộngquân sảnGiải phóng miền Nam ra khỏi dân làngcư để dễ dàng tiêu diệt. Kế hoạch này ban đầu đã gây khó khăn cho [[Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam|nhữngquân ngườiGiải cộng sảnphóng miền Nam (Việt cộng)]], nhiều cơ sở của họ bị quét sạch và có nguy cơ bị tiêu diệt. Khuôn mẫu cho Ấp chiến lược được rút từ kinh nghiệm chiến dịch bình định ở [[Philippines]] của [[quân lực Mỹ]] và [[Malaysia]] của [[quân đội Anh]]. Kế hoạch được phái đoàn cố vấn Anh do R. G. K. Thompson cầm đầu đưa ra vào Tháng 11 năm 1961 và chính thức áp dụng vào Tháng Ba năm 1962 đầu tiên ở Bình Dương.<ref name="Hamlet Program">[http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/pentagon2/pent4.htm "The Strategic Hamlet Program, 1961-1963," pp. 128-159]</ref>
 
* Mục đích của phía Việt Nam Cộng hòa về Ấp chiến lược là để tách rời quân du kích của [[Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam]] ra khỏi nhân dân ở nông thôn hòng hạn chế đốiquân phươngGiải phóng xây dựng cơ sở hoạt động, ngăn chặn người dân tiếp tế cho du kích để họ dần bị cô lập. Ấp chiến lược còn có dụng ý để quân địa phương có công sự phòng ngự đợi cho đến khi quân đội có thể đến giảichi cứuviện. Theo quan điểm của phía Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam thì Ấp chiến lược là nội dung cơ bản, là "xương sống" của chiến lược [[chiến tranh đặc biệt]], là biện pháp chủ yếu để tiến hành cuộc chiến tranh tổng lực, trong đó hành quân càn quét, đánh phá, triệt hạ làng mạc, dồn dân, chiếm đóng, làm dân bị kìm kẹp nhằm "tát nước bắt cá", cô lập lực lượng vũ trang cách mạng để họ không thể dựa vào dân, nhằm thực hiện ý đồ tiêu diệt lực lượng quân Giải phóng.<ref name="chinhphu.vn">http://chinhphu.vn/cttdtcp/vi/cpchxhcnvn/cpcacthoiky/1955_1975/02_2.html</ref>
* Quan điểm của phía Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam thì Ấp chiến lược là nội dung cơ bản, là "xương sống" của chiến lược [[chiến tranh đặc biệt]], là biện pháp chủ yếu để tiến hành cuộc chiến tranh tổng lực, trong đó hành quân càn quét, đánh phá, triệt hạ làng mạc, dồn dân, chiếm đóng, làm dân bị kìm kẹp nhằm "tát nước bắt cá", cô lập lực lượng vũ trang cách mạng để họ không thể dựa vào dân, nhằm thực hiện ý đồ tiêu diệt lực lượng quân Giải phóng.<ref name="chinhphu.vn">http://chinhphu.vn/cttdtcp/vi/cpchxhcnvn/cpcacthoiky/1955_1975/02_2.html</ref>
 
Giáo sư Sử học [[Randy Roberts]] thì nhận xét: ''"Cái gọi là Chương trình Ấp Chiến lược thực chất là lùa nông dân Việt Nam ra khỏi làng quê tổ tiên của họ và nhốt họ trong những khu đất rào quanh chắc chắn giống như một nhà tù hơn là các cộng đồng thật sự"''<ref>WHERE THE DOMINO FELL - American and Vietnam, 1945-1995. James S. Olson & Randy Roberts. Brandywine Press, New York, 1999. Trang 98.</ref>
Hàng 15 ⟶ 16:
Người đứng đầu kế hoạch Ấp chiến lược là Cố vấn [[Ngô Đình Nhu]] với [[Trung tá]] [[Phạm Ngọc Thảo]] chịu trách nhiệm.
 
===Quy hoạch===
Ấp được xây với hệ thống phòng thủ, thường có hai vòng rào. Vòng ngoài bằng [[dây kẽm gai]], [[tre]] hoặc bụi gai. Vòng trong đắp đất, trên gắn kẽm gai. Giữa vòng ngoài và vòng trong là hào sâu khoảng hơn một [[mét]] cắm chông nhọn. Mỗi ấp đều có một hoặc nhiều chòi canh có tầm nhìn xa; các cổng ra vào được canh gác cẩn mật.
 
Ban ngày, người dân đượctrong tựấp dođược ra vào để làm ăn, tuy nhiên người lạ muốn vào ấp phải qua sự kiểm soát, khám người vô cùng chặt chẽ. Ban đêm, các cổng ra vào được đóng kín lại, nhưng các trường hợp cấp thiết của dân ở bên trong vẫn được giải quyết.{{fact|date = ngày 6 tháng 1 năm 2013}} Mọi trường hợp xâm nhập lén lút, bất hợp pháp từ bên ngoài vào đều bị phát hiện vì trong ấp có hệ thống báo động. Chung quanh ấp là một diện tích đồng trống để lính canh dễ theo dõi việc di chuyển phía ngoài.
 
Khu vực đầu tiên áp dụng Ấp chiến lược là khu [[đồn điền]] [[cao su]] Lai Khê, quận [[Bến Cát]], tỉnh [[Bình Dương]]; tiếp theo là các tỉnh [[Phú Yên]], [[Bình Định]] và [[Quảng Ngãi]].<ref name="Hamlet Program"/>
 
Năm 1962 Chính phủ đề ra kế hoạch xây dựng 11.000 đến 12.000 ấp nhưng khi nền Đệ Nhất Cộng hòa sụp đổ vào cuối năm 1963 thì con số đưathực rahiện được là 7.205 ấp.<ref name="PSYOP">[http://www.psywarrior.com/VNHamletPSYOP.html PSYOP OF THE STRATEGIC HAMLET IN VIETNAM]</ref> Vùng hưởng ứng mạnh nhất trong việc xây dựng ấp Chiến lược là [[Cao nguyên Trung phần]] với nhiều bản [[người Thượng]] tự tổ chức lập ấp phòng thủ.<ref name="Duncanson">Duncacnson, Dennis. ''Government and Revolution in Vietnam''. New York: Oxford University Press, 1968. tr 315-323</ref>
 
Bổ túc cho Ấp chiến lược là lực lượng Dân vệ khoảng 60.000 vào thập niên 1960 <ref name="PSYOP"/> đảm nhiệm việc canh phòng và tuần tiễu.
 
== Xây dựng Nông thôn ==
[[File:South Vietnam propaganda poster.jpg|thumb|Poster tuyên truyền cho Ấp Đời mới]]
Sang thời [[Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam|Đệ Nhị Cộng hòa]] với tên gọi '''Ấp Đời mới''' củalà chươngmột trìnhbộ phận của [[Chương trình Xây dựng nông thôn (Việt Nam Cộng hòa)|Chương trình Xây dựng Nông thôn]] nói chung thì ấp có những mục tiêu rộng hơn như:
*Phát triển nông nghiệp
*Cải thiện quy chế [[tá điền]]
Hàng 41 ⟶ 42:
 
== Kết quả ==
Ban đầu, Quốckế sáchhoạch Ấp chiến lược thực hiện khá hiệu quả, hoạt động của du kích quân Giải phóng bị ngưng trệ. Tuy nhiên, trongvề sau thì phản tác dụng rồi thất bại. Trong khi thi hành thì nhiều viên chức lấy[[tham nhũng]] ngân sách Ấp chiến lược rồi bắt dân phải gánh chịu khoản này như phải nộp [[tiền]], công sức và [[tre]] để làm hàng rào cho ấp. Trong trường hợp ở Vị Thanh thì 20.000 dân công được huy động để xây một ấp cho 6.500 người nên người bỏ ra công sức không hẳn là người được hưởng lợi. Trong khi đó việc đồng áng bị trễ nải vì dân phải xung công xây ấp.<ref name="PSYOP"/> Cũng có trường hợp dân địa phương bị cưỡng bách dời vào ấp.<ref name="Hamlet Program"/>
 
Theo đánh giá của [[Kevin Gray]] ([[Đại học Sussex]]), chương trình này không có gì khác hơn một thảm họa. Ví dụ: tháng 3 năm 1962, trong chương trình tại [[Bình Dương]], chỉ có 70 hộ gia đình tự nguyện di chuyển tới Ấp chiến lược, trong khi 140 hộ dân bị cưỡng bức tái định cư bằng súng đạn. Chương trình gây ra sự oán giận cực điểm với các nông dân: họ buộc phải rời bỏ đất đai của tổ tiên, đưa vào các đội lao động, không thể tiếp cận với đồng ruộng của họ, và những ngôi nhà cũ của họ bị quân lính của Ngô Đình Diệm đốt cháy. Hơn nữa, chương trình này không ngăn được những cán bộ cách mạng của Mặt trận dân tộc Giải phóng miền Nam thâm nhập vào các ấp, thường là với sự hợp tác của cư dân trong ấp<ref>https://pdfs.semanticscholar.org/4e5d/bd7bd15b6a5831039c168d8e6b894a2aa34c.pdf</ref>.
 
Theo [[Roger Hilsman]], giám đốc sở tình báo và nghiên cứu Bộ Ngoại giao từ đầu 1961, chương trình ấp chiến lược đã bị [[Ngô Đình Nhu]] thực hiện hoàn toàn sai lầm: Không khởi đầu từ khu vực an ninh trước, mà từ những vùng thiếu an ninh nhất ở gần biên giới Campuchia. Ngô Đình Nhu đã dùng việc thành lập ấp để sàng lọc dân, gây bất mãn trong dân chúng. Từ chỗ bất mãn, rất dễ làm nội ứng cho du kích quân Giải phóng. Và vì nằm tại những vùng thiếu an ninh, chẳng bao lâu sau khi thành lập, ấp thường bị phá, gây tổn thất về tài sản và công sức.
 
Trong cuốn sách Vietnam: a History (1983), nhà sử học [[Stanley Karnow]] mô tả quan sát thực tế của ông về tình hình các ấp chiến lược ở [[Long An]]<ref>Vietnam: A History –[[Stanley Karnow]] Penguin Books, 1997 — Chapter 9 The Commitments Deepen pp.335,336 (first published: Viking, 1983) | http://www.polsci.wvu.edu/faculty/hauser/ps493origins/ps493vietnam/karnowvietnamhistory.pdf</ref>:
:''Ở đó tôi thấy chương trình ấp chiến lược bắt đầu trong thời kỳ Diệm đang trong cơn hỗn loạn. Tại một địa điểm gọi là Hòa Phú, một ấp chiến lược được xây dựng trong mùa hè năm ngoái nay trông giống như bị trúng bão. Hàng rào kẽm gai bao xung quanh đã bị phá vỡ, tháp canh bị phá hủy và chỉ một vài người dân còn ở lại... Một lính gác địa phương giải thích với tôi rằng một số du kích Việt Cộng đã tới trong một đêm, họ vận động các nông dân hợp sức phá bỏ nó và trở về làng quê của họ. Nông dân đã ủng hộ họ...''
:''Ngay từ đầu, ở Hòa Phú và các nơi khác, nông dân căm ghét các ấp chiến lược, nhiều người bị buộc phải dọn tới đó bởi các quan chức tham nhũng, những người đã bỏ túi phần lớn số tiền được phân bổ cho các dự án. Nếu chiến tranh là một trận chiến để giành được sự ủng hộ của trái tim và trí óc người dân, thì Hoa Kỳ và các đối tác ở miền Nam Việt Nam chắc chắn đã đánh mất Long An.
:'''Cảm giác lướt qua của tôi, sau đó đã được xác nhận trong một cuộc khảo sát rộng rãi hơn được thực hiện bởi Earl Young, đại diện cấp cao của Mỹ trong tỉnh. Ông đã báo cáo vào đầu tháng 12 rằng đã có 200 ấp chiến lược ở Long An đã bị phá hủy kể từ mùa hè, bởi Việt Cộng hoặc bởi những người dân địa phương, hoặc bởi sự kết hợp của cả hai.''
 
Riêng trong năm 1963, quân Giải phóng và người dân miền Nam đã phá hoàn toàn 2.895 Ấp chiến lược trong số 6.164 ấp được lập, số còn lại đã bị phá đi phá lại 5.950 lần ấp. Quân Giải phóng giành quyền làm chủ ở 12.000 thôn trong tổng số 17.000 thôn toàn miền Nam, gồm hơn 5 triệu dân trong tổng số 14 triệu dân toàn miền Nam. Hơn 1,5 triệu ha trên tổng số 3,5 triệu ha ruộng đất đã về tay nông dân; hơn 23.000 thanh niên miền Nam đã gia nhập quân Giải phóng. Hàng nghìn ấp chiến lược đã biến thành làng chiến đấu, hệ thống Ấp chiến lược bị sụp đổ đến 4/5.<ref name="chinhphu.vn"/>
 
Theo thú nhận của chính phủ Sài Gòn, trong vòng ba tháng sau đảo chính lật đổ chế độ Ngô Đình Diệm, quân Giải phóng phát động nhân dân nổi dậy phá ấp chiến lược ở khắp nơi. Tỉnh Kiến Hoà phải rút đi 51 đồn bót, mất 15 xã. Ở miền Trung từ Phan Thiết trở ra trong vòng hai tháng sau đảo chính, 2.200 ấp chiến lược trong tổng số 2.700 ấp chiến lược hoàn toàn bị phá tan tác<ref name="thuvien" />
 
Tổng số 4.248 ấp chiến lược ở miền Nam thì có 3.915 ấp bị phá hẳn. Trong phúc trình gửi Tổng thống Johnson ngày 16-3-1964, Bộ trưởng quốc phòng Mỹ McNamara đưa ra một bức tranh tổng quan: ''“Trong số đất đai của 22 tỉnh (trong 44 tỉnh), Việt Cộng kiểm soát tới 50% hoặc nhiều hơn thế. Phước Tuy, Việt Cộng kiểm soát 80%; Bình Dương 90%; Hậu Nghĩa 90%; Long An 90%; Định Tường 90%; Kiến Hoà 90%; An Xuyên (Cà Mau) 85%. Quận Mõ Cày và các xã Định Thuỷ, Bình Khánh, Phước Hiệp, “đỏ 100%”; trên 900 xã như trong trường hợp ba xã này...”''<ref name="thuvien">https://thuvienhoasen.org/a14588/ban-them-ve-phong-trao-phat-giao-mien-nam-nam-1963-trong-giao-trinh-lich-su-viet-nam-hien-dai-o-bac-dai-hoc-va-cao-dang</ref>.
 
Nhiều năm sau chiến tranh, [[Roger Hilsman]] tuyên bố rằng khái niệm ấp chiến lược đã được thực hiện bởi chế độ Ngô Đình Diệm một cách tồi tệ đến mức có thể coi nó là "vô dụng"<ref>[http://www.gwu.edu/~nsarchiv/coldwar/interviews/episode-11/hilsman1.html Episode 11: Vietnam], "An interview with Roger Hilsman," from the [[National Security Archive]].</ref>
 
== Chú thích ==
Hàng 54 ⟶ 68:
== Xem thêm ==
*[[Chương trình Xây dựng nông thôn (Việt Nam Cộng hòa)]]
*[[Trại tập trung]]
 
{{sơ khai}}
 
[[Thể loại:Chiến tranh Việt Nam]]
[[Thể loại:Chiến thuậtlược quân sự]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Ấp_Chiến_lược”