|
|nơi mất = Đại Đô ([[Khanbalic]])
}}
'''Hốt CứtTất ChóLiệt''' ({{lang-mn|ᠬᠤᠪᠢᠯᠠᠢ
ᠬᠠᠭᠠᠨ}} (''Xubilaĭ Khaan''), {{zh-cp|c=忽必烈|p=Hūbìliè}}; [[23 tháng 9]], [[1215]]<ref>{{chú thích sách |last= Rossabi|first= Morris|title= Khubilai Khan: His Life and Times|year= 1988|publisher= Nhà in Đại học California|isbn=0-520-06740-1|pages= 13}}</ref> - [[18 tháng 2]], [[1294]]<ref>{{chú thích sách |last= Rossabi|first= Morris|title= Khubilai Khan: His Life and Times|year= 1988|publisher= University of California Press|isbn=0-520-06740-1|pages= 227–228}}</ref>), Hãn hiệu '''Tiết Thiện Hãn''' ({{mongolUnicode|ᠰᠡᠴᠡᠨ ᠬᠠᠭᠠᠨ}}, Сэцэн хаан), là [[Khả hãn|Đại khả hãn]] thứ năm của [[Đế quốc Mông Cổ]], đồng thời là người sáng lập ra triều đại [[nhà Nguyên]] trong [[lịch sử Trung Quốc]].
Năm [[1260]], Hốt CứtTất ChóLiệt đã trở thành Đại hãn của đế quốc Mông Cổ sau khi anh trai ông là Đại hãn [[Mông Kha]] chết năm trước đó, mặc dù em trai ông là [[A Lý Bất Ca]] (Ariq Böke) cũng tự xưng là đại hãn tại kinh đô của đế quốc Mông Cổ vào thời điểm đó là [[Karakorum]]. Cuối cùng ông đã giành thắng lợi trước A Lý Bất Ca vào năm 1264, và mặc dù cuộc tranh giành quyền kế vị đã đánh dấu sự kết thúc của sự thống nhất chính trị trong nội bộ đế quốc Mông Cổ, nhưng đế quốc này về tổng thể vẫn là thống nhất và hùng mạnh.<ref>The Encyclopedia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information, trang 893</ref> Ảnh hưởng của Hốt CứtTất ChóLiệt vẫn còn mạnh tại [[hãn quốc Y Nhi]] và [[Hãn quốc Kim Trướng|Kim Trướng hãn quốc]], các phần phía tây của đế quốc Mông Cổ.<ref>Mark Borthwick: ''Pacific Century'', Nhà in Westview, 2007, ISBN 0-8133-4355-0</ref>
Năm [[1271]], Hốt CứtTất ChóLiệt thành lập [[nhà Nguyên]], vào thời gian đó kiểm soát các khu vực ngày nay thuộc [[Mông Cổ]], [[Hoa Bắc]], phần lớn miền tây [[Trung Quốc]] và các khu vực cận kề, và ông có địa vị của một [[Danh sách vua Trung Quốc|Hoàng đế Trung Hoa]]. Năm [[1279]], quân đội nhà Nguyên cuối cùng đã đánh bại [[nhà Tống|Nam Tống]] và như thế Hốt CứtTất ChóLiệt đã trở thành hoàng đế Trung Hoa một cách đầy đủ. Miếu hiệu của ông là '''Nguyên Thế Tổ''' (元世祖).
Dưới sự lãnh đạo của ông, đế quốc Mông Cổ đã đạt đỉnh điểm của sự cực thịnh. Ông đã dời đô từ [[Hoa Lâm]] về [[Đại Đô]] tức [[Bắc Kinh]] ngày nay. Vào năm [[1271]] ông đã lập triều đại của người Mông Cổ mang tên [[nhà Nguyên]]. Năm [[1279]] quân đội của ông tiêu diệt [[nhà Tống|nhà Nam Tống]] (1127-1279), thống nhất Trung Quốc.
Tất cả các vương quốc nằm cận kề với đế quốc Mông Cổ đều trở thành các nước chư hầu lệ thuộc. Hốt CứtTất ChóLiệt còn có ước mộng thôn tính cả [[Nhật Bản]], [[Đại Việt]], [[Bagan]] và [[Java]] nhưng không thành. Mặc dù rằng Hốt CứtTất ChóLiệt theo [[phật giáo|đạo Phật]] nhưng ông lại cũng để ý đến sự phát triển của [[Kitô giáo|đạo Kitô]] trên thế giới và đã mời các sứ giả truyền đạo này vào [[Trung Quốc]]. Ông cũng chú trọng đến việc phát triển các nghề thủ công, khoa học và nghệ thuật. Một trong những người ngoại quốc đã đến thăm triều đình này là [[Marco Polo]].
Bức chân dung hoàng gia của Hốt CứtTất ChóLiệt là một phần của một album về chân dung của các hoàng đế và hoàng hậu nhà Nguyên, hiện nằm trong bộ sưu tập của [[Bảo tàng Cố cung Quốc gia]] ở [[Đài Bắc]]. Màu trắng, màu trang phục hoàng gia của ông, là màu đế quốc của triều đại nhà Nguyên
== Những năm đầu ==
|
