Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nữ quan”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
[[File:A_palace_concert.jpg|thumb|right|350px|Bức tranh [[Cung nhạc đồ]] (宮樂圖) mô tả các sĩ nữ thời Đường.]]
'''Nữ quan''' (女官), hay còn gọi '''Nội quan''' (内官), '''Cung quan''' (宮官) hoặc '''Sĩ nữ''' (仕女), [[tiếng Anh]] là ''Lady-in-waiting'', ''Court Lady'' hoặc ''Palace Attendant'', là những từ hay dùng để gọi các [[cung nữ]] cao cấp trong cung đình phong kiến.
 
Ở chốn quan trường dường như chỉ dành cho [[nam giới]], vẫn có một số lượng ít ỏi [[phụ nữ]] xuất hiện, toàn bộ họ đều ở trong nội cung, phụ giúp xung quanh [[Hoàng đế]] hoặc [[Quốc vương]]. Họ có phẩm trật và lương bổng như mệnh nam quan, có nhiệm vụ quản lý hậu cung cung nữ, lại có thể chiếu cố giúp đỡ các [[Hoàng tử]], [[Hoàng nữ]] hoặc [[Vương tử]], [[Vương nữ]] hay thậm chí các [[phi tần]] trong việc giáo dục. Phận sự của họ rất đặc biệt, có hai đặc tính: một là đảm nhiệm chức vụ nội quan thông thường, mặt khác giống như một [[phi tần]], các vị Đế vương có thể sủng hạnh họ và họ trở thành một phi tần chính thức trong cấp bậc.
Dòng 6:
== Lịch sử Đông Á ==
=== Trung Quốc ===
[[File:Banzhao.jpg|thumb|left|150px222px|[[Ban Chiêu]], thầy dậy của Thái hậu [[Đặng Tuy]], người được đương thời gọi là ''Tào Đạo cô''.]]
Chế độ ''"Nữ quan"'' là cơ cấu rất đặc biệt trong các nước theo thể chế [[Hoa Hạ]], đều bắt nguồn từ Trung Quốc. Từ đời [[nhà Chu]], sự hình thành nữ quan đã có biểu hiện. Như sách [[Lễ ký]], thiên ''“Hôn nghĩa”'' ghi rõ: [''“Cổ giả Thiên tử Hậu, lập Lục cung, Tam phu nhân, Cửu tần, Nhị thập thất Thế phụ, Bát thập nhất Ngự thê, dĩ thính thiên hạ chi nội trị, dĩ minh chương phụ thuận”''; 古者天子后立六宫、三夫人、九嫔、二十七世妇、八十一御妻,以听天下之内治,以明章妇顺。]. Lúc này, nữ quan và phi tần chồng lên nhau, nhất là trong [[Chu lễ]], phần ''“Thiên quan, Trủng tể”'' có minh xác quy định hành vi của Tam phu nhân trở xuống, và từ Cửu tần trở xuống biểu hiện, thì họ có thể đều là nữ quan, không có quan hệ giường chiếu, mà không phải Thiên tử tần phi. Đây là nhằm mục đích [''"Nội hòa nhi Gia lý"''; 内和而家理], khiến bên ngoài triều và nội đình có trật tự như nhau. Ban đầu, nữ quan cùng phi tần (tức [[Mệnh phụ|Nội mệnh phụ]]) rất lẫn lộn. Về sau, cụ thể là từ [[nhà Đường]] đến [[nhà Minh]], nữ quan đã hoàn toàn tách ra khỏi thân phận phi tần, nhưng cũng có trường hợp vẫn còn chồng lên nhau.
Nữ quan có vị thế phẩm trật cao không kém các nam quan, cũng sở hữu quyền thế lớn, không chỉ có được sự tôn trọng trong nội cung, mà còn được nghênh đón ở tiền triều. Thậm chí có trường hợp nữ quan tham dự triều chính, dù kì thực không có quyền lợi này. [[Cựu Đường thư]] còn ghi nhận một chuyện: Con trai thứ của [[Đường Cao Tổ]] Lý Uyên, Thư vương [[Lý Nguyên Danh]] từng được sư phó khuyên đến thăm hỏi Thượng cung đương thời, do bà đang có phẩm trật cao. Nhưng Lý Nguyên Danh cự tuyệt, cho rằng Thượng cung chỉ là gia tì của Nhị Ca ([[Đường Thái Tông]]), sao bổn vương phải hành lễ.
 
NữQua các chế độ, nữ quan có vị thế phẩm trật cao không kém các nam quan, cũng sở hữu quyền thế lớn, không chỉ có được sự tôn trọng trong nội cung, mà còn được nghênh đón ở tiền triều. Thậm chí có trường hợp nữ quan tham dự triều chính, dù kì thực không có quyền lợi này. [[Cựu Đường thư]] còn ghi nhận một chuyện: Con trai thứ của [[Đường Cao Tổ]] Lý Uyên, Thư vương [[Lý Nguyên Danh]] từng được sư phó khuyên đến thăm hỏi Thượng cung đương thời, do bà đang có phẩm trật cao. Nhưng Lý Nguyên Danh cự tuyệt, cho rằng Thượng cung chỉ là gia tì của Nhị Ca ([[Đường Thái Tông]]), sao bổn vương phải hành lễ<ref>《舊唐書·列傳第十四》:「(李)元名保傅等謂元名曰:『尚宮品秩高者,見宜拜之。』元名曰:『此我二哥家婢也,何用拜為?』」</ref>.
Phàm nữ quan có văn tài, thường được phụ trách quản lý việc dạy dỗ trong nội cung. [[Ban Chiêu]] đời [[Đông Hán]] vì vị thế gia đình họ Ban, được [[Đặng Tuy|Đặng Thái hậu]] nhận làm sư phụ, đương thời tôn kính gọi là '''Tào đại cô''' (曹大家). [[Hàn Lan Anh]] đời [[Lưu Tống]] dâng lên bài ''"Trung Hưng phú"'', được chiêu nạp vào đảm nhiệm chức bác sĩ trong cung, dạy học cho cung nhân, nhân vì học vấn uyên bác, lại tuổi cao đức tốt, nên rất được tôn trọng, thường được kính xưng là '''Hàn công''' (韓公). Nữ quan nói chung là thường không được xuất đầu lộ diện, nhưng vẫn có những người có tài năng được phá lệ. Như [[Thượng Quan Uyển Nhi]] đời [[Võ Tắc Thiên]] và [[Đường Trung Tông]], thường giữ vị trí quan trọng trong cung, địa vị cực kì cao quý. Ngoài ra còn có năm chị em [[Tống Nhược Tân]], [[Tống Nhược Chiêu]], [[Tống Nhược Luân]], [[Tống Nhược Hiến]], [[Tống Nhược Tuân]] vào giữa [[nhà Đường]] nhờ có tài học thanh phỉ, được [[Đường Đức Tông]] chiêu vào cấm cung, ban cho chức quan. Đến khi Đức Tông mở tiệc mừng, mỗi người cùng các quan văn xướng họa, Tống Nhược Chiêu trong số họ làm nhân sĩ cả ba triều, những người được xưng là [''"Tiên sinh"''].
 
PhàmVề phương diện học vấn, đại đa số nữ quan đều phải có văn tài, thườngvài người chỉ là [[mệnh phụ]] nhưng được dùng lễ mời vào cung để phụ trách quản lý việc dạy dỗ trong nội cung. Ví dụ như [[Ban Chiêu]] đời [[Đông Hán]] vì vị thế gia đình họ Ban, được [[Đặng Tuy|Đặng Thái hậu]] nhận làm sư phụ, đương thời tôn kính gọi '''Tào đại cô''' (曹大家). [[Hàn Lan Anh]] đời [[Lưu Tống]] dâng lên bài ''"Trung Hưng phú"'', được chiêu nạp vào đảm nhiệm chức bác sĩ trong cung, dạy học cho cung nhân, nhân vì học vấn uyên bác, lại tuổi cao đức tốt, nên rất được tôn trọng, thường được kính xưnggọi là '''Hàn công''' (韓公). Nữ quan nói chung là thường không được xuất đầu lộ diện, nhưng vẫn có những người có tài năng được phá lệ. Như [[Thượng Quan Uyển Nhi]] đời [[Võ Tắc Thiên]] và [[Đường Trung Tông]], thường giữ vị trí quan trọng trong cung, địa vị cực kì cao quý. Ngoài ra còn có năm chị em [[Tống Nhược Tân]], [[Tống Nhược Chiêu]], [[Tống Nhược Luân]], [[Tống Nhược Hiến]], [[Tống Nhược Tuân]] vào giữa [[nhà Đường]] nhờ có tài học thanh phỉ, được [[Đường Đức Tông]] chiêutriệu vào cấm cung, banđược choxưng chức quan.[''"Học Đến khi Đức Tông mở tiệc mừng, mỗi ngườisĩ"''] cùng các quan văn xướng họa, Tống Nhược Chiêu trong số họ làm nhân sĩ cả ba triều, những người được xưng là [''"Tiên sinh"''] như các nam nhân bên ngoài.
Ngoài quản lý cung nhân và hầu giá học vân, Nữ quan còn có vai trò như [[phi tần]], chỉ cần Đế vương để mắt, thì liền muốn [[giao hoan]] cùng họ. Thượng Quan Uyển Nhi vốn là ''"Nội xá nhân"'', nhưng được Đường Trung Tông lâm hạnh trở thành tần phi. [[Lý Thần phi (Tống Chân Tông)|Lý Thần phi]] thời [[nhà Tống]] sơ vào cung đảm nhiệm chức ''"Ti tẩm"'', lúc lo việc giường chiếu áo mền cho [[Tống Chân Tông]] mà được đưa vào màn trướng. [[Kỷ Thục phi (Minh Hiến Tông)|Hiếu Mục Kỷ Thái hậu]] vốn là ''"Nữ sử"'' tiền triều, chủ quản ''[[Nội Tàng khố]]'', [[Minh Hiến Tông]] ngẫu nhiên đi thị sát, thấy Kỷ thị ứng đối trôi chảy mà lâm hạnh.
 
Nữ quan nói chung là thường không được xuất đầu lộ diện, nhưng vẫn có những người có tài năng được phá lệ. Như [[Thượng Quan Uyển Nhi]] đời [[Võ Tắc Thiên]] và [[Đường Trung Tông]], thường giữ vị trí quan trọng trong cung, địa vị cực kì cao quý. Ngoài ra còn có [[Lục Lệnh Huyên]], dựa vào việc từng là [[nhũ mẫu]] cho [[Bắc Tề Hậu Chủ]] Cao Vĩ mà nắm quyền, vượt lên trên cả Hoàng thái hậu và Hoàng hậu.
=== Nhật Bản ===
[[File:Tosa_Mitsuoki_002.JPG|thumb|phải|180px|[[Murasaki Shikibu]], nữ quan cho Hoàng hậu [[Fujiwara no Shōshi]].]]
Tại [[Nhật Bản]], từ [[thời Heian]] đã có chế độ nữ quan. Họ thường là thành viên của các gia đình quý tộc đưa vào. Về cơ bản, các nữ quan đều phải là những người có học thức và xuất thân cao quý có thế lực<ref name="Lillehoj date? page?">{{harvnb|Lillehoj|p={{page number|date=April 2017}} }}</ref>.
 
Ngoài quản lý cung nhân và hầu giá học vân, Nữnữ quan còn có vai trò như [[phi tần]], chỉ cần Đế vương để mắt, thì liền muốn [[giao hoan]] cùng họ. Thượng Quan Uyển Nhi vốn là ''"Nội xá nhân"'', nhưng được Đường Trung Tông lâm hạnh trở thành tần phi. [[Lý Thần phi (Tống Chân Tông)|Lý Thần phi]] thời [[nhà Tống]] sơ vào cung đảm nhiệm chức ''"Ti tẩm"'', lúc lo việc giường chiếu áo mền cho [[Tống Chân Tông]] mà được đưa vào màn trướng. [[Kỷ Thục phi (Minh Hiến Tông)|Hiếu Mục Kỷ Thái hậu]] vốn là ''"Nữ sử"'' tiền triều, chủ quản ''[[Nội Tàng khố]]'', [[Minh Hiến Tông]] ngẫu nhiên đi thị sát, thấy Kỷ thị ứng đối trôi chảy mà lâm hạnh. Đến thời [[nhà Thanh]], nữ quan chỉ là các [[mệnh phụ]] được triệu vào giúp đỡ các loại lễ (xem [[Nữ quan nhà Thanh]]).
Suốt thời kì Heian, các nữ quan giữ những chức danh quan trọng phục vụ nhu cầu của [[Thiên hoàng]] và các hậu cung. Một trong những điều kiện cần có để trở thành một nữ quan là họ phải biết những kiến thức về [[chữ Hán]] và được giáo dục tốt bởi các kinh thư Trung Hoa, như [[Tứ thư]], [[Ngũ kinh]]<ref name=" Rowley date? page?">{{harvnb|Rowley|p={{page number|date=April 2017}} }}</ref>. Những nữ quan thời kì này phải kể đến [[Murasaki Shikibu]], [[Sei Shōnagon]], [[Izumi Shikibu]] và [[Akazome Emon]].
 
=== Các nước đồng văn ===
Trong [[Thời kỳ Chiến Quốc (Nhật Bản)|thời kì Sengoku]], vị trí nữ quan trở nên quan trọng hơn khi họ là người trung gian chủ yếu giữa Thiên hoàng và các triều thần, họ quản lý toàn bộ mọi việc trên dưới của nội cung, lên lịch làm việc, viếng thăm và nhận quà cáp cống phẩm. Khác với Trung Hoa, các nữ quan Nhật Bản trở thành người quản lý hậu cung chính thay các [[hoạn quan]]. Nữ quan phục vụ cơ bản chia làm hai loại. Một loại thì rất thân cận với Thiên hoàng, quản lý mọi việc nhu yếu phẩm của Thiên hoàng và có thể trở thành [[phi tần]] nếu được sủng hạnh. Còn loại thứ hai chỉ làm những việc bên ngoài, hoặc phục vụ cho các cung phi<ref name="Lebra date? page?">{{harvnb|Lebra|p={{page number|date=April 2017}} }}</ref>.
[[File:Tosa_Mitsuoki_002Lady Murasaki at her desk.JPGpng|thumb|phải|180px200px|[[Murasaki Shikibu]], nữlà một Nữ quanphòng cho Hoàng hậu [[Fujiwara no Shōshi]].]]
Tại [[Nhật Bản]], từ [[thời Heian]] đã có chế độ nữNữ quan, được gọi là [[Hậu cung Thập nhị ti]], trong đó lại chia ra Nội thị ti chuyên gần gũi thị hầu [[Thiên hoàng]], và 11 Ti khác lại có nhiệm vụ chưởng quản các vấn đề bên dưới. Họ thường là thành viên của các gia đình quý tộc đưa vào. Về cơ bản, các nữ quan đều phải là những người có học thức và xuất thân cao quý có thế lực<ref name="Lillehoj date? page?">{{harvnb|Lillehoj|p={{page number|date=April 2017}} }}</ref>.
 
Suốt thời kì Heian, các nữ quan giữ những chức danh quan trọng phục vụ nhu cầu của [[Thiên hoàng]] và các hậu cung. Một trong những điều kiện cần có để trở thành một nữ quan là họ phải biết những kiến thức về [[chữ Hán]] và được giáo dục tốt bởi các kinh thư Trung Hoa, như [[Tứ thư]], [[Ngũ kinh]]<ref name=" Rowley date? page?">{{harvnb|Rowley|p={{page number|date=April 2017}} }}</ref>. NhữngCác nữ quan có nhiều cách gọi, trong đó có địa vị [[Nữ phòng]] (女房; Nyōbō) xuất hiện như một dạng [[Nhũ mẫu]] hay [[Phó mẫu]], không chỉ có ở hoàng cung mà còn xuất hiện trong các tư dinh của quý tộc quyền thế khắc trong xã hội Nhật Bản. Những nữ phòng thời kì này phải kể đến [[Murasaki Shikibu]], [[Sei Shōnagon]], [[Izumi Shikibu]] và [[Akazome Emon]].
Sang [[thời Edo]], [[Mạc phủ Tokugawa]] muốn thể hiện quyền thế của mình, cho xây dựng [[Ōoku]] với một cơ chế nữ quan không thua kém gì hoàng thất. Các nữ quan trong Ōoku đều tuân thủ thứ bậc nghiêm ngặt, cũng xuất thân từ tầng lớp [[samurai]] quyền quý và chịu sự giáo dục hoàn hảo để có thể phục vụ các [[Shogun]]. Cũng như nữ quan Hoàng thất, một nữ quan Ōoku nếu được sủng hạnh vẫn có thể trở thành ngự thiếp với những biệt đãi tương xứng.
 
Trong [[Thời kỳ Chiến Quốc (Nhật Bản)|thời kì Sengoku]], vị trí nữ quan trở nên quan trọng hơn khi họ là người trung gian chủ yếu giữa Thiên hoàng và các triều thần, họ quản lý toàn bộ mọi việc trên dưới của nội cung, lên lịch làm việc, viếng thăm và nhận quà cáp cống phẩm. Khác với Trung Hoa, các nữ quan Nhật Bản trở thành người quản lý hậu cung chính thay các [[hoạn quan]]. Nữ quan phục vụ cơ bản chia làm hai loại. Một loại thì rất thân cận với Thiên hoàng, quản lý mọi việc nhu yếu phẩm của Thiên hoàng và có thể trở thành [[phi tần]] nếu được sủng hạnh. Còn loại thứ hai chỉ làm những việc bên ngoài, hoặc phục vụ cho các cung phi<ref name="Lebra date? page?">{{harvnb|Lebra|p={{page number|date=April 2017}} }}</ref>.
=== Việt Nam ===
[[File:DamPhuong.jpg|thumb|left|150px|Nữ sử [[Đạm Phương]].]]
Trong [[lịch sử Việt Nam]], cũng có một số các nữ quan đi vào lịch sử. Nữ quan [[Phạm Thị Trân]] là một nữ [[nghệ sĩ]] thời [[nhà Đinh|Đinh]] và cũng là người [[phụ nữ]] đầu tiên được phong làm [[quan]] trong thời đại [[phong kiến]] ở Việt Nam.<ref name="Chuyên trang Phụ nữ & Đời sống (phunutoday.vn) của báo điện tử nguoiduatin.vn">{{chú thích web|url=http://phunutoday.vn/blog-nguoi-noi-tieng/tham-cung-bi-su/201205/Nguoi-phu-nu-dau-tien-duoc-phong-lam-quan-2153490/|tiêu đề=Người phụ nữ đầu tiên được phong làm quan|work=Chuyên trang Phụ nữ & Đời sống (phunutoday.vn) của báo điện tử nguoiduatin.vn|tác giả=Lê Thái Dũng|ngày=08-05-2012|ngày truy cập=ngày 15 tháng 4 năm 2013}}</ref><ref>[http://sankhau.com.vn/news/lich-su-va-dac-diem-nghe-hat-cheo-viet-nam.aspx Lịch sử và đặc điểm nghề hát Chèo Việt Nam]</ref><ref>Xem cuốn Non Nước Việt Nam, mục Nghệ thuật sân khấu truyền thống</ref> Dựa theo câu chuyện về [[Huệ Chân công chúa]], con gái của Nữ quan Vương thị và [[Trần Anh Tông]], có thể hình dung vị trí nữ quan Việt Nam thời kì này tương đồng với Trung Hoa, họ vào cung phục vụ và có thể được Hoàng đế sủng hạnh.
 
Sang [[thời Edo]], [[Mạc phủ Tokugawa]] muốn thể hiện quyền thế của mình, cho xây dựng [[Ōoku]] với một cơ chế nữ quan không thua kém gì hoàng thất. Các nữ quan trong Ōoku đều tuân thủ thứ bậc nghiêm ngặt, cũng xuất thân từ tầng lớp [[samurai]] quyền quý và chịu sự giáo dục hoàn hảo để có thể phục vụ các [[Shogun]]. Cũng như nữ quan Hoàng thất, một nữ quan Ōoku nếu được sủng hạnh vẫn có thể trở thành ngự thiếp với những biệt đãi tương xứng. Họ được biết đến là ['''Áo nữ trung'''; 奧女中].
Thời [[nhà Hậu Lê|Hậu Lê]], có bà [[Nguyễn Thị Lộ]] đời [[Lê Thái Tông]] vốn là thị thiếp của [[Nguyễn Trãi]], sau do được Lê Thái Tông để ý cùng tài ăn nói, đã được giữ chức vụ ''Lễ nghi học sĩ'', giúp đỡ giáo huấn các cung nhân. Sau đó, [[Ngô Chi Lan]] đời [[Lê Thánh Tông]] là chị em họ của Hoàng đế, hay vào cung hầu Hoàng đế mỗi dịp tiệc tùng và thi ca, thời bấy giờ bà rất có quyền thế. Vào thời [[nhà Mạc]], có bà [[Nguyễn Thị Duệ]] cải nam trang mà đi thi, đỗ được [[tiến sĩ]]. Sau bà bị phát hiện, tuy vậy bà không bị trừng phạt mà còn giữ tước vị nữ quan cao cấp để dạy bảo cung nhân.
 
[[File:DamPhuong.jpg|thumb|left|150px200px|Nữ sử [[Đạm Phương]].]]
Thời cuối [[Lê trung hưng]], có [[Đoàn Thị Điểm]] nổi tiếng văn thơ, cũng từng được triều đình nhà Lê cho vời vào cung để dạy bảo cung nhân. Các nữ quan trong [[phủ chúa Trịnh|phủ chúa]] thì có Chính phủ Thị nội cung tần Thượng hòa [[Trương Thị Trong]], Thị nội cung tần [[Trương Thị Viên]], Giáo thụ [[Phan Thị Toán]],... đều là những nữ quan kiệt xuất.
Trong [[lịch sử Việt Nam]], cũng có một số các nữ quan đi vào lịch sử. Nữ quan [[Phạm Thị Trân]] là một nữ [[nghệ sĩ]] thời [[nhà Đinh|Đinh]] và cũng là người [[phụ nữ]] đầu tiên được phong làm [[quan]] trong thời đại [[phong kiến]] ở Việt Nam.<ref name="Chuyên trang Phụ nữ & Đời sống (phunutoday.vn) của báo điện tử nguoiduatin.vn">{{chú thích web|url=http://phunutoday.vn/blog-nguoi-noi-tieng/tham-cung-bi-su/201205/Nguoi-phu-nu-dau-tien-duoc-phong-lam-quan-2153490/|tiêu đề=Người phụ nữ đầu tiên được phong làm quan|work=Chuyên trang Phụ nữ & Đời sống (phunutoday.vn) của báo điện tử nguoiduatin.vn|tác giả=Lê Thái Dũng|ngày=08-05-2012|ngày truy cập=ngày 15 tháng 4 năm 2013}}</ref><ref>[http://sankhau.com.vn/news/lich-su-va-dac-diem-nghe-hat-cheo-viet-nam.aspx Lịch sử và đặc điểm nghề hát Chèo Việt Nam]</ref><ref>Xem cuốn Non Nước Việt Nam, mục Nghệ thuật sân khấu truyền thống</ref> Dựa theo câu chuyện về [[Huệ Chân công chúa]], con gái của Nữ quan Vương thị và [[Trần Anh Tông]], có thể hình dung vị trí nữ quan Việt Nam thời kì này tương đồng với Trung Hoa, họ vào cung phục vụ và có thể được Hoàng đế sủng hạnh.
 
Thời [[nhà Hậu Lê|Hậu Lê]], có bà [[Nguyễn Thị Lộ]] đời [[Lê Thái Tông]] vốn là thị thiếp của [[Nguyễn Trãi]], sau do được Lê Thái Tông để ý cùng tài ăn nói, đã được giữ chức vụ ''Lễ nghi học sĩ'', giúp đỡ giáo huấn các cung nhân. Sau đó, [[Ngô Chi Lan]] đời [[Lê Thánh Tông]] là chị em họ của Hoàng đế, hay vào cung hầu Hoàng đế mỗi dịp tiệc tùng và thi ca, thời bấy giờ bà rất có quyền thế. Vào thời [[nhà Mạc]], có bà [[Nguyễn Thị Duệ]] cải nam trang mà đi thi, đỗ được [[tiến sĩ]]. Sau bà bị phát hiện, tuy vậy bà không bị trừng phạt mà còn giữ tước vị nữ quan cao cấp để dạy bảo cung nhân. Thời cuối [[Lê trung hưng]], có [[Đoàn Thị Điểm]] nổi tiếng văn thơ, cũng từng được triều đình nhà Lê cho vời vào cung để dạy bảo cung nhân. Các nữ quan trong [[phủ chúa Trịnh|phủ chúa]] thì có Chính phủ Thị nội cung tần Thượng hòa [[Trương Thị Trong]], Thị nội cung tần [[Trương Thị Viên]], Giáo thụ [[Phan Thị Toán]],... đều là những nữ quan kiệt xuất.
 
Sang thời [[nhà Nguyễn]], chế độ triều nghi đủ đầy, có [[Bà Huyện Thanh Quan]] được [[Minh Mạng]] (có thuyết nói là [[Tự Đức]]) cho với vào cung, giữ chức ''"Cung trung Giáo tập"'' để dạy học cho các công chúa và cung phi. Sau đó thời Tự Đức, có [[Nguyễn Thị Bích]] nổi tiếng văn thơ, triệu vào cung làm chức ''"Thượng nghi viện"'', sau lên [[Tiệp dư]], đương thời gọi bà là ''"Tiệp dư phu tử"'' vì bà hay giảng giải kinh sách cho [[Kiến Phúc]] và [[Đồng Khánh]]. Cuối đời Nguyễn, có [[Đạm Phương]] xuất thân từ hoàng tộc giữ chức ''"Nữ sử"'' trong cung.
 
[[File:Seoul-Gyeongbokgung-Chinjamrye-01.jpg|thumb|phải|222px|Các Thượng cung (상궁).]]
=== Triều Tiên ===
[[Nhà Triều Tiên]] cũng có chế độ nữ quan, khác với hầu hết các quốc gia thì nữ quan Triều Tiên đa phần là thân phận nô tì, từ hàng cung nữ mà đề bạt lên. Nhiệm vụ chính của họ là hầu hạ [[Quốc vương]], [[Vương phi]] và quản lý các công việc lớn nhỏ khác nhau, được chia ra làm các cơ quan lớn nhỏ khác nhau được quản lý bởi các ''Thượng cung''. Theo quy định, họ không thể kết hôn và phục vụ cho vương thất đến khi chết.
 
Còn tại lịch sử [[Hàn Quốc]], [[Nhànhà Triều Tiên]] cũng có chế độ nữ quan, khác với hầu hết các quốc gia thì nữ quan Triều Tiên đa phần là thân phận nô tì, từ hàng cung nữ mà đề bạt lên. Nhiệm vụ chính của họ là hầu hạ [[Quốc vương]], [[Vương phi]] và quản lý các công việc lớn nhỏ khác nhau, được chia ra làm các cơ quan lớn nhỏ khác nhau được quản lý bởi các [''"Thượng cung"''; 상궁]. Theo quy định, họ không thể kết hôn và phục vụ cho vương thất đến khi chết.
Gần như không có một nữ quan nào tiêu biểu được biết đến ở Triều Tiên, vì họ phụng sự đến già và lặng lẽ, không có xuất thân cao quý. Trừ [[Trương Hy tần]] nổi tiếng, vốn là con gái tội thần, sau vào làm cung nữ và chiếm trọn sự sủng ái của [[Triều Tiên Túc Tông]], về sau bà từng làm Vương phi và sinh ra [[Triều Tiên Cảnh Tông]]. Sự kì tích không dễ thấy này khiến Trương Hy tần trở thành hậu cung nổi tiếng nhất lịch sử Triều Tiên.
 
Theo quy định, họ không thể kết hôn và phục vụ cho vương thất đến khi chết. Xuất thân của họ rất đa dạng, đa phần là nữ tỳ trong phủ quan lại tiến cử đưa vào cung hoặc là tầng lớp trung lưu có truyền thống làm việc trong cung. Gần như không có một nữ quan nào tiêu biểu được biết đến ở Triều Tiên, vì họ phụng sự đến già và lặng lẽ, không cónhưng xuất thân caocủa quýhọ đều tương đối rất khá, đa phần là tầng lớp trung lưu trong xã hội. TrừBên cạnh đó, các Thượng cung cũng có trường hợp tiến cử con cháu trong nhà của mình lên nối chức, có rất nhiều gia tộc đời đời làm Thượng cung hoặc cung nữ. [[Trương Hy tần]] nổi tiếng, vốn là con gái tội thần, sau vào làm cung nữ và chiếm trọn sự sủng ái của [[Triều Tiên Túc Tông]], về sau bà từng làm Vương phi và sinh ra [[Triều Tiên Cảnh Tông]]. Sự kì tích không dễ thấy này khiến Trương Hy tần trở thành hậu cung nổi tiếng nhất lịch sử Triều Tiên.
 
== Lịch sử Châu Âu ==
Hàng 66 ⟶ 68:
 
Triều đại [[nhà Minh]], thiết lập ['''Lục cục nhất Ti'''; 六局一司], Lục cục có: Thượng cung, Thượng nghi, Thượng phục, Thượng thực, Thượng tẩm, Thượng công. Nhất ti tức Cung chính, đều vị Chính ngũ phẩm. Mỗi cục có 4 Ti, và đều do Thượng cung quản lý toàn bộ, ngoài ra còn thiết đặt Nữ sử gồm 18 người<ref>明太祖洪武五年,立六局一司。六局為;尚宮、尚儀、尚服、尚食、尚寢、尚功,一司為;宮正,皆位正六品。每一局管領四司,其屬二十有四,而尚宮總行六局之事。官七十五人,女史十八人。</ref>. Minh Thái Tổ [[Chu Nguyên Chương]] xuất phát từ mục đích ''"cường hóa hoàng quyền"'', đối với chế độ Nữ quan cực kỳ coi trọng, tiến tới đem cái chế độ đồ sộ này nạp vào bên trong hệ thống quân chủ chuyên chế. Cơ cấu Nữ quan triều Minh, ngoại trừ tham khảo và hấp thu chế độ từ các triều trước, lại phỏng theo triều Đường mà tăng trí Cung chính ti, lại thêm thiết đặt các cấp Nữ sử, công năng càng kiện toàn cùng hệ thống càng đồ sộ.
 
Chế độ nhà Minh cũng theo nhà Đường, đều tuyển con nhà dân gian có học thức, gia cảnh trọng sạch để trực tiếp dùng lễ đưa vào cung. Gia đình của họ sẽ được miễn lao dịch, chi phí đi đường cũng do triều đình thu xếp. Ví dụ năm Hông Vũ thứ 5, tuyển phụ nữ hai phủ Tô Châu và Hàng Châu, được 44 người nguyện vào cung, thụ Nội chức, nên gia đình miễn lao dịch. Vào đời Hồng Vũ, đa phần tuyển chọn từ 30 tuổi trở lên, dưới 40 tuổi đều nhất thiết chưa chồng, nhưng nếu ở góa hay là ế thì vẫn được. Bên cạnh đó, tuyển Nữ quan và tuyển Cung nữ là hoàn toàn khác nhau, như Nữ quan cần thiết là phải biết đọc chữ cùng thông hiểu phép tính. Có thể nói, nhà họ có thể nghèo, nhưng đều phải có tri thức – yêu cầu tiên quyết để làm Nữ quan. Vào thời điểm nhà Minh cai trị, đa phần đều tuyển Nữ quan tại Giang Nam, do phụ nữ Hà Bắc phần nhiều đều không biết chữ nghĩa<ref>沈德符:《万历野获编·补遗》卷1: 明朝的女官多从民间女子中选拔,被选入宫的女官,宫廷将减免其家庭的徭役,并由朝廷承担她们在路上的费用。“洪武五年(1372年),选苏杭二府妇女,愿入宫者四十四人,授内职,捐其家徭役。其三十人年未二十,各赐白金遣还,任其适人。”“洪武十四年(1381年),敕谕苏松嘉湖及浙江江西有司,民间女子年十三岁以上、十九岁以下,妇人年三十岁以上,四十岁以下,无夫者,愿入宫备使,令各给钞为道里费,送赴京师。盖女子以备后宫,而妇人则充六尚也。”</ref><ref>《古今图书集成》宫闱典第1卷《宫女部汇考》: 永乐元年,为“补六尚女官,令礼部出榜,不分军民之家,但有识字妇人年三十至四十,愿来者有司起送。若女子识字虽容貌丑陋年十七八以上愿来者听,一体应付脚力,赴京选用,俱父母亲自送来,给与赏赐。照依所授品级给俸,以厚其家,仍免其家杂泛差役”。</ref>.
 
Sang thời [[nhà Thanh]], xử lý nội vụ đều do [[Nội vụ phủ]] cai quản, hệ thống Nữ quan tuy từng được đề cập trên văn bản thời [[Thuận Trị]], song lại không có tiến hành, hay tiến hành không rõ ràng. Dẫu vậy, khái niệm Nữ quan vẫn tồn tại để chỉ các Ngoại mệnh phụ tham gia trong các dịp đại lễ.