Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hiếu Từ Cao Hoàng hậu (Thanh Thái Tổ)”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
|||
Dòng 14:
|nơi an táng = [[Phúc lăng]] (福陵)
}}
'''Hiếu Từ Cao Hoàng hậu''' ([[chữ Hán]]: 孝慈高皇后, {{lang-mnc|ᡥᡳᠶᠣᠣᡧᡠᠩᡤᠠ<br> ᡤᠣᠰᡳᠨ<br> ᡩᡝᡵᡤᡳ<br> ᡥᡡᠸᠠᠩᡥᡝᠣ|v=hiyoošungga gosin dergi hūwangheo|a=hiyouxungga gosin dergi hvwangheu}}; [[1575]] - [[31 tháng 10]] năm [[1603]]), là một [[Phúc tấn|Đại phúc tấn]] của [[Thanh Thái Tổ]] Nỗ Nhĩ Cáp Xích, đồng thời là sinh mẫu của [[Thanh Thái Tông]] Hoàng Thái Cực,
Bà chưa từng làm [[Hoàng hậu]] khi còn sống, thụy hiệu của bà
==Tiểu sử==
Hiếu Từ Cao Hoàng hậu nguyên danh '''Mạnh Cổ Triết Triết''' ([[chữ Hán]]: 孟古哲哲, {{lang-mnc|ᠮᠣᠩᡤᠣᠵᡝᠵᡝ|v=Monggojeje}}), xuất thân từ bộ tộc [[Diệp Hách Na Lạp]], sinh ra vào năm Vạn Lịch thứ 3 ([[1575]]), cha bà là Bối lặc [[Yangginu|Dương Cát Nỗ]]. Năm Vạn Lịch thứ 16 ([[1588]]), [[tháng 10]], bà
Năm thứ 20 ([[1592]]), [[tháng 10]], bà sinh hạ con trai thứ 8 cho Nỗ Nhĩ Cáp Xích là [[Hoàng Thái Cực]]. Ông là con trai duy nhất của bà, về sau bà không hoài thai lần nữa.
Năm Vạn Lịch thứ 31 ([[1603]]), ngày [[27 tháng 9]] (âm lịch), sau khi Nỗ Nhĩ Cáp Xích tấn công Diệp Hách bộ tộc, Mạnh Cổ Triết Triết qua đời trong sự thù hận<ref>《满洲实录·卷三》○是年中宮皇后疾篤思母一會.太祖遣人至葉赫徃請.后兄納林布祿阻之止.令家人南太來.太祖曰.我未獲罪於舅.前掠我戶布察寨.後復率九國兵來侵我......今爾妹病篤永訣之際欲母一見汝不容相會.是與我斷好矣.既如此我何必諱言.自今後兩家已成敵國.我將築城汝地日為仇殺.言訖.令南太回○九月內中宮皇后薨.后姓納喇.名孟古哲哲.乃葉赫國揚吉努貝勒之女.年十四適太祖......方葬於尼雅滿山.於是太祖恨葉赫不令母子相會之仇.遂於甲辰年正月初八日.率兵攻.十一日至葉赫國二城......</ref>. Năm đó bà 28 tuổi, con trai duy nhất của bà là Hoàng Thái Cực chỉ mới 11 tuổi.▼
▲Năm Vạn Lịch thứ 31 ([[1603]]), ngày [[27 tháng 9]] (âm lịch),
==Thân phận tranh luận==
Việc Mạnh Cổ Triết Triết sinh thời có được phong Đại phi (大妃) hay Đại Phúc tấn không vẫn đang được các sử gia tranh luận, vì xét trình tự thời gian, bà qua đời sớm hơn Kế phi [[Phú Sát Cổn Đại]] những 17 năm. Kế phi mắc tội nên bị phế và ban chết năm Thiên Mệnh thứ 5 ([[1620]]), vào năm Mạnh Cổ Triết Triết qua đời, Phú Sát Cổn Đại vẫn chưa bị phế nên về lý, Mạnh Cổ Triết Triết không thể là Đại phi. Tuy nhiên, căn cứ vào việc Phú Sát Cổn Đại được an táng tại thành [[Hách Đồ A Lạp]], có thuyết cho rằng bà đã mất vào trước năm Thiên Mệnh thứ 4 ([[1619]]), khi đó Hậu Kim vẫn đang định đô tại đây<ref>{{chú thích web |url=http://www.guoxue.com/?p=1542 |title=天命五年后金国的大福晋|accessdate = ngày 22 tháng 6 năm 2017 |author=作者:徐文明 |date = ngày 2 tháng 12 năm 2002 |work= |publisher=国学网,原刊《甘肃民族研究》2000年第4期|language=Zh-hans }}</ref>.
Ngoài ra, có một điểm cần lưu ý là ở xã hội [[Mãn Châu]] trước khi nhập quan, quý tộc thừa hành chế độ ['''Một chồng, nhiều vợ, nhiều thiếp'''], một lúc có thể có hơn 1 Chính thất và tất cả đều xưng là Phúc tấn. Trong chế độ này, giữa các Phúc tấn với nhau không phân biệt Đích-thứ rõ rệt, nếu cùng là Phúc tấn (có cưới gả đàng hoàng) thì được xem như nhau, con cái sinh ra cũng đều có quyền thừa kế. Nhân tư liệu lịch sử khuyết thiếu, giới giáo dục Trung Quốc hay đem chuyện Đích-thứ thuần Trung Nguyên mà lý giải địa vị các Phúc tấn thời trước Thanh, dẫn đến nhiều nhầm lẫn. Hơn nữa, thời điểm bà qua đời thì Nỗ Nhĩ Cáp Xích vẫn chưa xưng
Sách [[Mãn Châu thực lục]] (满洲实录) hoàn thiện thời Hoàng Thái Cực, ghi lại Mạnh Cổ Triết Triết có danh xưng [Dulimbai amba fujin], tức '''Trung thất Đại Phúc tấn''' (中室大福晋). Còn sách [[Thanh sử cảo]] viết
== Truy phong ==
Năm Sùng Đức nguyên niên ([[1606]]), ngày [[16 tháng 5]], Hoàng Thái Cực đăng vị [[Hoàng đế]] theo thể chế Trung nguyên, lập ra
Bà là vị Đại phúc tấn đầu tiên được truy phong thụy hiệu Hoàng hậu dưới thời nhà Thanh. Điều này không thường xảy ra với các Đại phúc tấn Hậu Kim, dù họ đều là chính thê của Đại hãn, thậm chí một số vị còn là '''Nguyên phi''', tức ''"người vợ đầu tiên"'', thân phận hơn hẳn Mạnh Cổ Triết Triết khi còn sống. Mặc dù năm Thuận Trị thứ 7 ([[1650]]), Kế phi A Ba Hợi của Nỗ Nhĩ Cáp Xích cũng được truy phong hậu vị năm và thờ phụng trong [[Thái miếu|Thái Miếu]], một năm sau A Ba Hợi lại bị truy phế và trục xuất bài vị. Mạnh Cổ Triết Triết gần như trở thành vị Đại phúc tấn duy nhất được hưởng đặc ân này.
Năm [[Khang Hi]], Thanh Thánh Tổ cải thụy hiệu cho Mạnh Cổ Triết Triết có thêm Đế thụy '''Cao Hoàng hậu''' (高皇后), cho phù hợp với Đế thụy '''Cao Hoàng đế''' của Nỗ Nhĩ Cáp Xích. Về sau, [[Ung Chính]] và [[Càn Long]] thêm tự vào thụy hiệu cho đại tổ mẫu, cuối cùng thành '''Hiếu Từ Chiêu Hiến Kính Thuận Nhân Huy Ý Đức Hiến Khánh Thừa Thiên Phụ Thánh Cao Hoàng hậu''' (孝慈昭憲敬順仁徽懿德顯慶承天輔聖高皇后). Bà được cải an táng cùng Thanh Thái Tổ vào [[Phúc lăng]] (福陵).
== Xem thêm ==
|