Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tia sét”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
→Các loại: bổ sung thêm về loại sét |
|||
Dòng 48:
Sét loại CG có thể mang điện tích dương hoặc âm, nó được xác định bởi hướng của [[dòng điện]] (tương tự như hướng [[điện một chiều|dòng điện thông thường]]) từ đám mây xuống mặt đất. Hầu hết sét đánh từ mây xuống đất là âm, có nghĩa là một lượng điện tích âm được truyền xuống mặt đất và các [[electron]] di chuyển xuống dưới dọc theo một luồng hạt mang điện, hay một "kênh dẫn sét". Điều ngược lại xảy ra khi có một tia sét CG dương, trong đó các electron di chuyển theo hướng lên trên dọc theo kênh sét và một lượng điện tích dương được truyền xuống mặt đất. Sét dương ít phổ biến hơn sét âm và trung bình chỉ chiếm chưa đến 5% tổng số trường hợp sét đánh. <ref>{{cite web | title = NWS JetStream – The Positive and Negative Side of Lightning | publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration]] | url = http://www.srh.noaa.gov/jetstream/lightning/positive.htm | accessdate = September 25, 2007 | url-status = live | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070705205815/http://www.srh.noaa.gov/jetstream/lightning/positive.htm | archivedate = July 5, 2007 | df = mdy-all }}</ref>
Trái với suy nghĩ trước đây, các tia sét dương không nhất thiết bắt nguồn từ vùng đỉnh mây hoặc vùng tích điện dương phía trên và rồi đánh vào khu vực không có mưa ngoài vùng có dông bão. Niềm tin này dựa trên ý tưởng lỗi thời rằng các kênh ion dẫn sét là đơn cực trong tự nhiên và có nguồn gốc từ khu vực điện tích tương ứng của chúng. Sét dương có xu hướng xuất hiện với cường độ mạnh hơn loại âm. Sét dương có thể hình thành trong điều kiện có [[gió đứt]] thẳng đứng di chuyển phần điện tích dương phía trên của đám mây xuống, hoặc khi vùng điện tích ít hơn bị mất đi trong giai đoạn tiêu tan của giông bão, để lại vùng điện tích dương chính. Khi loại sét duơng xuất hiện một lượng cực lớn các sóng ELF và VLF sẽ được tạo ra. Một tia sét âm trung bình mang theo dòng điện 30.000 [[ampe]] (30 kA) và truyền 15 [[coulomb]] [[điện lượng]] và 1 [[joule|gigajoule]] năng lượng. Tia sét dương đánh xuống đất trung bình có cường độ khoảng gấp đôi dòng cực đại của chớp âm điển hình và có thể tạo ra dòng điện cực đại lên tới 400 kA và điện tích ngưỡng vài trăm coulomb.<ref>V.A. Rakov, M.A. Uman, Positive and bipolar lightning discharges to ground, in: Light. Phys. Eff., Cambridge University Press, 2003: pp. 214–240</ref><ref name="U.A.BakshiM.V.Bakshi2009">{{cite book|author1=U.A.Bakshi|author2=M.V.Bakshi|title=Power System – II|url=https://books.google.com/books?id=oOj4NjQ8xGQC&pg=SA12-PA5|date=1 January 2009|publisher=Technical Publications|isbn=978-81-8431-536-3|page=12|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170312135216/https://books.google.com/books?id=oOj4NjQ8xGQC&pg=SA12-PA5|archivedate=March 12, 2017|df=mdy-all}}</ref> Do sức mạnh khủng khiếp hơn của chúng, cũng như vì thiếu cảnh báo, sét duơng đánh nguy hiểm hơn một cách đáng kể. Do xu hướng đã nói ở trên, đối với các tia đánh xuống mặt đất duơng thường tạo ra những dòng điện rất lớn và dòng kéo dài, chúng có khả năng làm nóng các bề mặt lên mức cao hơn nhiều làm tăng khả năng phát sinh các đám cháy.
Sét dương có thể là nguồn gốc của các loại sét hướng lên và sét thượng tầng khí quyển. Nó thường xuất hiện trong các cơn [[bão tuyết]], [[bão tuyết điện]] hay khoảng kết thúc của một cơn dông.
=== Mây và mây ===
Đây là hiện tượng trao đổi hạt mang điện giữa các đám mây với nhau mà không phải đi xuống đất. Nó xảy ra khi đám mây tích điện có tiềm năng tạo sét lại gần hay va vào nhau, môi trường tích điện trong hai đám mây bị xáo động hơn là khi chỉ trong một đám mây, hai đám mây sẽ cố gắng lấy lại sự cân bằng ion bằng cách trao đổi các ion này với nhau. Nó tạo ra hiệu điện thế dẫn đến việc tạo ra các luồng ion xáo động di chuyển qua lại bên trong đám mây tạo ra sét. Đây là loại sét thường gặp nhất.
====
[[File:Cloud to cloud lightning strike.jpg|thumb|Sét dạng nhện tại vùng [[Swifts Creek]], [[Australia]].]]
Một thuật ngữ khác được sử dụng cho loại sét mây và mây hoặc sét mây và mây và xuống đất là "Anvil Crawler" (sét bò đỉnh đe) hay ''sét hình nhện'', do hành vi của điện tích, chúng thường xuất phát bên dưới hoặc bên trong đỉnh hình đe của đám [[mây vũ tích]] và di chuyển "bò" lên giữa các tầng mây phía trên của giông bão, thường phân ra nhiều vệt sét nhánh rõ rệt.
Chúng được tạo ra khi các kênh sét truyền qua các vùng tích điện theo chiều ngang trong các cơn giông ở giai đoạn trưởng thành. Những vùng này thường là các vùng phân tầng trong hệ thống bão đối lưu tầm trung (''mesoscale convective system''). Các tia sét dạng này thường bắt đầu bởi các đợt phóng điện trong đám mây xuất phát từ vùng đối lưu; sau đó đầu âm của kênh sét lan truyền vào vùng điện tích. Nếu kênh sét trở nên quá dài, nó có thể phân thành nhiều nhánh kênh hai chiều và đầu dương kênh sét có thể đánh xuống mặt đất tạo thành sét CG duơng; hoặc nó có thể lan truyền ngang tại mặt dưới đám mây, tạo nên cảnh tượng sét bò trên bầu trời.
Sét nhện thường được thấy khi cơn giông đang di chuyển qua phía trên người quan sát hoặc khi cơn giông đang bắt đầu tiêu tan. Trong các cơn giông đã phát triển tốt và có xuất hiện gió đứt mạnh tại vùng sau đỉnh đe, hành vi bò là rõ rệt nhất.
====Sét bên trong mây====
Sét có thể xảy ra ngay bên trong cùng một đám mây dông, thường gặp nhất giữa phần đỉnh mây trên và phần dưới của mây. Tia sét dạng này đôi khi có thể được quan sát ở khoảng cách xa vào ban đêm và được gọi là ánh chớp xa, hay "mảng chớp sáng". Trong những trường hợp như vậy, người quan sát có thể chỉ thấy một sự lóe sáng trên trời mà không nghe thấy tiếng sấm.
| |||