Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đai Caspari”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
AlphamaEditor, thêm thể loại, Executed time: 00:00:02.5949870 using AWB |
Biên soạn hoàn thành. |
||
Dòng 2:
'''Đai Caspari''' là tên của một loại cấu trúc của thực vật trên cạn, được phát hiện và công bố đầu tiên nhờ nhà thực vật học người Đức [[Robert Caspary]] (1818-1887). Trong [[tiếng Đức]], cấu trúc này gọi là '''Casparische Streifen''' với từ "streifen" đã được dịch là "đai" hay "dải" hoặc "vòng" hay "vành đai".<ref>Campbell và cộng sự: "Sinh học" - [[Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam|Nhà xuất bản Giáo dục]], 2010.</ref><ref name=":0">"Sinh học 11" - [[Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam|Nhà xuất bản Giáo dục]], 2018.</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.academia.edu/38412435/B%C3%A0i_gi%E1%BA%A3ng_H%C3%ACnh_th%C3%A1i_-_gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_2016_|tựa đề=Bài giảng Hình thái - giải phẫu thực vật|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref><ref>Nguyễn Khoa Lân: "Giáo trình Hình thái & Giải phẫu thực vật" - Nhà xuất bản Đại học Huế, 2016.</ref> Trong [[tiếng Anh]], cấu trúc này gọi là '''Casparian strip'''.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/Casparian%20strip|tựa đề=Casparian strip|tác giả=|họ=|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
Đây là một tập hợp các hợp chất cấu tạo từ [[suberin]] và cả [[Lignin|licnin]] bao quanh khoảng gian bào mỗi tế bào nội bì, tạo thành một vành đai xung quanh lớp nội bì, hoàn toàn không thấm nước và chất tan, nên nước từ môi trường vận chuyển vào rễ theo con đường gian bào đến lớp nội bì này coi như kết thúc, dòng nước và khoáng phải chuyển sang chất nguyên sinh mới vào được các tế bào [[Mạch gỗ|xylem]] của mạch gỗ (hình 1). Nhờ đó, rễ ngăn được nước ở xylem [[mạch gỗ]] thẩm thấu ngược trở lại, đồng thời cây có thể điều chỉnh lượng nước và chất hòa tan.<ref name=":0" /> Mặc dù cấu trúc này được [[Robert Caspary]] phát hiện ở [[Thực vật thủy sinh|cây thuỷ sinh]] từ thế kỉ XIX, nhưng mãi đến thế kỉ XX các nhà khoa học mới khám phá ra ra chi tiết về thành phần cấu tạo và chức năng của cấu trúc này, đồng thời cũng xác nhận sự có mặt phổ biến của đai Caspari ở cây trên cạn.
== Cấu tạo ==
Dòng 11:
Ở rễ và thân non của nhiều loài thực vật có bốn lớp tế bào chính, lần lượt từ ngoài vào trong là: biểu bì, vỏ, nội bì và trung trụ (hình 2); trong trung trụ có mạch gỗ gồm nhiều tế bào [[Mạch gỗ|xylem]] tạo thành, vận chuyển nước và muối khoáng. Đai Caspari nằm ở vùng nội bì, phần tiếp giáp giữa vỏ và trung trụ (chứa mạch gỗ). Thực chất của "vành đai" này không phải là một dải liên tục, mà là tập hợp các "điểm" không thấm nước ở khoảng gian bào của lớp nội bì.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.nature.com/articles/473294a|tựa đề=Unveiling the Casparian strip|họ=Markus Grebe|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
* Thành phần
Về mặt hóa học, đai Caspari bao gồm chủ yếu là suberin và cả [[Lignin|licnin]]. Ban đầu, đai được hình thành nhờ sự lắng đọng cục bộ của các chất béo phenolic (naturally occurring phenols) và các chất béo không bão hòa ở khoảng gian bào, giữa các tế bào nội bì mà một phần màng bị oxy hóa. Vị trí bị lắng đọng này dày dần tạo thành lớp "xi măng" vừa không thấm nước, lại vừa gắn chặt các tế bào nội bì với nhau. Tế bào chất của những tế bào nội bì cũng gắn chặt vào đai làm nó không dễ dàng tách rời khi các tế bào bị co lại hoặc có xảy ra [[co nguyên sinh]]. Ở rễ, đai này gắn liền với vách tế bào nội bì rễ phía sau chóp rễ. Các nhà khoa học đã chứng minh được yếu tố phiên mã SHORT-ROOT (SHR) đóng vai trò là điều hoà chính và thúc đẩy sự hình thành đai Caspari thông qua hai hoạt động độc lập: tạo ra sự biểu hiện của enzym ở đai Caspari thông qua MYB36 và chỉ đạo quá trình hình thành đai Caspari thông qua SCARECWAY (SCR).<ref>{{Chú thích web|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960982218309278|tựa đề=Construction of a Functional Casparian Strip in Non-endodermal Lineages Is Orchestrated by Two Parallel Signaling Systems in Arabidopsis thaliana|tác giả=|họ=PengxueLi, QiaozhiYu, XuGu, ChunmiaoXu, ShilianQi, HongWang, FenglinZhong, Tobias I.Baskin, AbidurRahman, ShuangWu|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>
== Chức năng ==
Về mặt sinh lí, đai Caspari có nhiệm vụ ngăn cản nước và ion khoáng xâm nhập từ ngoài vào mạch gỗ theo con đường gian bào. Dòng nước từ môi trường vận chuyển vào rễ theo con đường gian bào đến đai Caspari sẽ bị "ba-ri-e" này chặn lại, bắt buộc phải chuyển hết sang con đường tế bào chất để qua chất nguyên sinh mới vào được [[Mạch gỗ|xylem]]. Đồng thời, "ba-ri-e" này cũng ngăn nước ở [[mạch gỗ]] thấm ngược trở lại, qua đó cây có thể điều chỉnh lượng nước và chất hòa tan.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3382560/|tựa đề=Casparian strip diffusion barrier in Arabidopsis is made of a lignin polymer without suberin|tác giả=|họ=Sadaf Naseer, Yuree Lee, ... & Niko Geldner|tên=|ngày=|website=|url lưu trữ=|ngày lưu trữ=|url hỏng=|ngày truy cập=}}</ref>[[Tập tin:Equisetum (Endodermis mit Caspary-Streifen).jpg|nhỏ|Hình 3: Ảnh chụp hiển vi lát cắt ngang rễ cây ''[[Equisetum giganteum]]'' có đai Caspari trong lớp nội bì.]]
== Nguồn trích dẫn ==
{{Tham khảo}}
| |||