Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Karl Marx”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n Thừa một ảnh
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Soạn thảo trực quan Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động Sửa đổi di động nâng cao
Dòng 27:
{{Chủ nghĩa Marx}}
{{Economics sidebar}}
'''Karl Marx''' ({{IPA-de|kaːɐ̯l ˈmaːɐ̯ks}}, thường được phiên âm [[tiếng Việt]] là '''Các Mác''' ([[5 tháng 5]] năm [[1818]] - [[14 tháng 3]] năm [[1883]]) là một [[nhà triết học]], [[nhà kinh tế học]], [[Sử học|nhà sử học]], [[Xã hội học|nhà xã hội học]], nhà lý luận chính trị, [[nhà báo]] và [[nhà cách mạng]] người [[Đức]] gốc [[Người Do Thái|Do Thái]].<ref>{{Chú thích web|url=https://www.nature.com/news/who-is-the-best-scientist-of-them-all-1.14108|tiêu đề=Who is the best scientist of them all?|tác giả=Richard Van Noorden|ngày tháng=2013-11-06|nhà xuất bản=[[Nature (tập san)|Nature]]|url lưu trữ=http://web.archive.org/web/20180215194614/https://www.nature.com/news/who-is-the-best-scientist-of-them-all-1.14108|ngày lưu trữ=2018-02-15|ngày truy cập=2018-02-16 | DOI =10.1038/nature.2013.14108}}</ref>▼
'''Karl Marx''' ({{IPA-de|kaːɐ̯l ˈmaːɐ̯ks}}, thường được phiên âm ở Việt Nam là '''Các Mác'''
(5 tháng 5 năm 1818-14 tháng 3 năm 1883) là một nhà triết học, kinh tế học, nhà sử học, nhà xã hội học, chính trị gia lí thuyết, nhà báo và nhà cách mạng xã hội người Đức.
▲<ref>{{Chú thích web|url=https://www.nature.com/news/who-is-the-best-scientist-of-them-all-1.14108|tiêu đề=Who is the best scientist of them all?|tác giả=Richard Van Noorden|ngày tháng=2013-11-06|nhà xuất bản=[[Nature (tập san)|Nature]]|url lưu trữ=http://web.archive.org/web/20180215194614/https://www.nature.com/news/who-is-the-best-scientist-of-them-all-1.14108|ngày lưu trữ=2018-02-15|ngày truy cập=2018-02-16 | DOI =10.1038/nature.2013.14108}}</ref>
 
Karl Marx sinh ra tại [[Trier]], [[Đức]]. Khi lên đại học, ông theo học ngành luật và triết học. Ông cưới[[kết hôn]] với [[Jenny von Westphalen]] vào năm 1843. Do những tàihoạt liệu xuất bảnđộng chính trị của mình, Marx trở thành người vô tổ[[không quốc tịch]] và phải sống lưu vong cùng vợ và con tại [[Luân Đôn]] trong nhiều thập kỉ. Tại đây, ông tiếp tục phát triển những tư tưởng cùngcủa với[[chủ sựnghĩa cộng tácsản]] củacùng nhà tư tưởng người Đức,với [[Friedrich Engels]] và cho xuất bản nhiều tác phẩm. -Hai được nghiên cứu trong phòng đọc của Bảo tàng British. Táctác phẩm đượcnổi biết nhiềutiếng nhất của ông là bài luận có tên ''[[Tuyên ngôn của Đảng cộng sản]]'' (tên tiếng Anh: The Communist Manifesto), và 3 tập ''[[Tư bản luận'' (tên tiếngtác Anh: Das Kapitalphẩm)|Tư bản]].'' Những quan điểm [[chính trị]] và [[triết học]] của ông đã tạolàm ảnh hưởng torất lớn đến lịch sử tri thức, kinh tế và chính trị sau này. Tên ông cũng được sử dụng như một tính từ, một danh từ và một trường phái của líthế thuyếtgiới xãsau hội họcnày.<ref name="cacmac1">[http://web.archive.org/web/20100329103945/http://www.baodanang.vn/vn/hosotulieu/20626/index.html Các Mác - người sáng lập chủ nghĩa xã hội khoa học]</ref>
 
Những lý thuyếtluận phê phán của Marx về [[xã hội]], [[kinh tế]] và [[chính trị]] - gọi chung là [[chủ nghĩa Marx (tên tiếng Anh:Marxism) -]] cho rằng xã hội loài người phát triển thông qua [[đấu tranh giai cấp]]. Trong [[chủ nghĩa tư bản]], điều đó xuất hiện trong xung đột giữa giai cấp thống trị (được biết đến như [[giai cấp tư sản]]) - kiểm soát phương tiện sản xuất và giai cấp lao động (được biết đến như [[giai cấp vô sản]]) sử dụng những phương tiện này thông qua việc bánsử dụng sức lao động của mình để đổi lấy [[tiền lương]].<ref name=manifesto/>Các Sửtư dụngtưởng cách tiếp cận phê phántrên được biếtgọi đếnlà với cái tên Chủ''[[chủ nghĩa duy vật lịch sử]]'', Marx tiên đoán rằng, như những hệ thống kinh tế - xã hội trước đó, [[chủ nghĩa tư bản]] đã tạo ra những cuộc khủng hoảng nội bộ dẫn tới sự tự sụp đổ trong tương lai và sẽ bị thay thế bởi một hệ thống mới có tên là [[Chủ nghĩa xã hội|''chủ (tênnghĩa tiếngxã Anh:socialism)hội'']].
 
Đối với Marx, sự đối kháng giai cấp bên trong chủ nghĩa tư bản bắt nguồn một phần là do sự thiếu ổn định và bản chất dễ khủng hoảng của nó, sẽ thúc đẩy sự phát triển ý thức của giai cấp công nhân, dẫn tới việc họ sẽ chinh phục quyền lực chính trị của giai cấp thống trị và cuối cùng sẽ hình thành một xã hội không giai cấp gọi là xã hội cộng sản, là một xã hội mà mối quan hệ giữa các cá nhân trong đó không có nhà nước, giai cấp, thứ bậc, hoặc quyền sở hữu cá nhân đối với các phương tiện sản xuất.<ref>Karl Marx: [http://www.marxists.org/archive/marx/works/1875/gotha/index.htm ''Critique of the Gotha Program'']</ref><ref name="Calhoun2002-23-24" /> Marx đã không ngừng thúc đẩy cho tiến trình này được diễn ra, ông cho rằng giai cấp công nhân nên thực hiện [[cách mạng vô sản|hành động cách mạng]] có tổ chức để lật đổ chủ nghĩa tư bản và mang tới sự [[giải phóng]] về kinh tế - xã hội.<ref name="Calhoun2002-23-24" />
 
Marx được miêu tả như một trong những nhân vật ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử loài người, và tác phẩm của ông đã được cả hai sự tán dương và chỉ trích. Tác phẩm của ông về kinh tế đã đặt nền tảng cho phần lớn sự hiểu biết hiện tại về lao động và mối quan hệ của nó với vốn, và tư tưởng kinh tế tiếp theo.<ref>[[Roberto Mangabeira Unger]]. ''Free Trade Reimagined: The World Division of Labor and the Method of Economics''. Princeton: Princeton University Press, 2007.</ref><ref>John Hicks, "Capital Controversies: Ancient and Modern." ''The American Economic Review'' 64.2 (May 1974) p. 307: "The greatest economists, Smith or Marx or Keynes, have changed the course of history&nbsp;..."</ref><ref>[[Joseph Schumpeter]] Ten Great Economists: From Marx to Keynes. Volume 26 of Unwin University books. Edition 4, Taylor & Francis Group, 1952 {{ISBN|0-415-11078-5|978-0-415-11078-5}}</ref> Nhiều tri thức, hiệp hội lao động, nghệ sĩ và đảng chính trị khắp thế giới bị ảnh hưởng bởi tác phẩm của Marx, với nhiều sửa đổi hoặc điều chỉnh ý tưởng của mình. Marx đặc trưng thường được trích dẫn là một trong những kiến trúc sư chính của khoa học xã hội hiện đại.<ref>{{cite web |url=http://www-personal.umd.umich.edu/~delittle/Marxism%20and%20Method%203.htm |title=Marxism and Method |last=Little |first=Daniel}}</ref><ref>{{Cite journal |url=https://plato.stanford.edu/archives/win2017/entries/weber/ |title=Max Weber |last=Kim |first=Sung Ho |date=2017 |editor-last=Zalta |editor-first=Edward N. |publisher=Metaphysics Research Lab, Stanford University |access-date=10 December 2017 |quote=Max Weber is known as a principal architect of modern social science along with Karl Marx and Emil Durkheim.}}</ref>
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Karl_Marx”