Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hội chứng ống cổ tay”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Thẻ: Thay thế nội dung Tẩy trống trang (hoặc lượng lớn nội dung) Soạn thảo trực quan
n Đã lùi lại sửa đổi của 2001:EE0:567D:2590:B5B4:210B:E4BF:FE62 (Thảo luận) quay về phiên bản cuối của Mongrangvebet
Thẻ: Lùi tất cả
Dòng 1:
{{Infobox disease
| Image = Carpal-Tunnel.svg
| Caption =
| DiseasesDB = 2156
| ICD10 = {{ICD10|G|56|0|g|50}}
| ICD9 = {{ICD9|354.0}}
| ICDO =
| OMIM = 115430
| MedlinePlus = 000433
| eMedicineSubj = orthoped
| eMedicineTopic = 455
| eMedicine_mult = {{eMedicine2|pmr|21}} {{eMedicine2|emerg|83}} {{eMedicine2|radio|135}}
| MeshID = D002349
}}
'''Hội chứng ống [[cổ tay]]''' hay còn gọi là '''hội chứng đường hầm [[cổ tay]]''', '''hội chứng chèn ép [[thần kinh giữa]]''' ([[danh pháp hai phần|tên khoa học]]: ''Carpal tunnel syndrome'', trong đó ''carpal tunnel'' có nghĩa là ''cườm tay'' hay ''ống [[cổ tay]]'') viết tắt [[tiếng Việt]]: '''HCOCT''' là một tập hợp các triệu chứng của một [[bệnh]] thần kinh ngoại biên thường gặp, nhất là ở [[phụ nữ]], do nhiều nguyên nhân khác nhau trong dó có nguyên nhân nghề nghiệp trong đó rất thường gặp ở những người làm việc [[văn phòng]], thường xảy ra khi làm việc bằng tay liên tục duy trì ở một tư thế cố định nào đó trong một [[thời gian]] dài.
 
Đây là tay là loại bệnh gây tê tay và teo bàn tay nếu để muộn hay gặp nhất do tình trạng tăng tiết dịch ở quanh các [[dây thần kinh]] ở cổ [[tay]], dẫn đến ngứa, đau, tê rần, bì bì và làm yếu [[ngón tay]], [[bàn tay]], ở [[phụ nữ]] mang thai thường gặp ở giai đoạn cuối thai kỳ. Hội chứng ống [[cổ tay]] là một chấn thương liên quan đến công việc nhiều nhất và nó là một trong những biểu hiện của [[bệnh văn phòng]]. Bệnh này hay gặp ở những người thường xuyên sử dụng các cơ và gân của ngón tay, bàn tay, cánh tay, bả vai. Hội chứng này có những rối loạn gây đau ở [[cổ tay]] và bàn tay, tuy không gây tử vong nhưng ảnh hưởng nhiều đến [[chất lượng cuộc sống]], nhất là đối với bàn tay phải.
 
Là hội chứng do thần kinh giữa bị chèn ép ở vùng [[cổ tay]], phần lớn là vô căn, thần kinh giữa bị dây chằng ngang [[cổ tay]] chèn ép khi nó đi qua dưới sợi dây chằng này, nó gây ra do chèn ép thần kinh giữa tại [[cổ tay]], làm đau và yếu bàn tay, thần kinh giữa chịu cảm giác ngón cái, ngón chỏ và ngón giữa, và một vài cơ bàn tay. Hội chứng ống [[cổ tay]] tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng về lâu dài có thể dẫn đến tàn tật do tổn thương thần kinh và mạch máu, nếu chậm chữa trị có thể gây tàn tật do tổn thương thần kinh, teo cơ gò cái, nếu không điều trị có thể dẫn đến teo cơ.
 
==Đại cương==
 
===Tổng quan===
[[Tập tin:Untreated Carpal Tunnel Syndrome.JPG|nhỏ|Biểu hiện của hội chứng ống [[cổ tay]]|phải]]
Hội chứng ống [[cổ tay]] được [[James Paget]] mô tả từ giữa thế kỷ 18. Đây là một rối loạn thần kinh ngoại vi thường gặp nhất, khoảng 3% người trưởng thành ở Mỹ có biểu hiện hội chứng này, cũng tại [[Hoa Kỳ|Mỹ]], Hội chứng ống [[cổ tay]] là một trong những chấn thương thầm lặng liên quan đến công việc nhiều nhất, khiến hơn 2 triệu người phải khám bác sĩ hàng năm ở Mỹ. Tại [[Việt Nam]], số người mắc bệnh này cũng tương đối cao. Hội chứng ống [[cổ tay]] là một trong các nguyên nhân gây tê tay, làm cho người bệnh rất khó chịu, có thể gây teo bàn tay. Bệnh thường gặp ở độ tuổi trên 35, phụ nữ mắc bệnh nhiều hơn nam giới.
 
Phần đông các bệnh nhân hay than phiền về việc các ngón tay bị đau, tê rần xuất hiện sau một chấn thương vùng [[cổ tay]] hay cơn đau thấp khớp. Ðặc biệt người ta thấy hội chứng này xuất hiện vào giữa hay cuối thai kỳ của nhiều sản phụ. Nhiều tác nhân tại chỗ và toàn thân có liên quan đến sự phát triển hội chứng ống [[cổ tay]]. Những tác nhân này có thể gây chèn ép [[thần kinh giữa]] từ bên ngoài như chấn thương, hoặc từ bên trong như viêm bao hoạt dịch thứ phát từ các bệnh hệ thống như thấp khớp.
 
Những [[người lao động]] sử dụng nhiều cử động [[cổ tay]] và một số bệnh có thể gây nên hội chứng ống [[cổ tay]]. Người bị hội chứng này rất khó để cầm chắc đồ vật cũng như thực hiện các thao tác đòi hỏi sự phối hợp giữa bàn tay và ngón tay. Nó cũng gây khó khăn hơn cho các hoạt động phức tạp như viết lách, đánh máy và thường tập trung ở ngón tay trỏ và ngón giữa. Nó cũng có thể đặc biệt gây đau khi thức giấc vào [[buổi sáng]] do tay đã bị gập cả [[đêm]].
Đối với phụ nữ có thai, mặc dù gây khó chịu nhưng hội chứng ống [[cổ tay]] không phải là một bệnh quá nghiêm trọng và thường giảm dần đến khỏi hẳn sau khi sản phụ sinh con được 1 - 2 tuần, lúc mà các [[nội tiết tố|hormone]] và chất dịch trong cơ thể đã trở lại bình thường. Rất hiếm khi vấn đề cần phải có sự can thiệp của y học. Nếu vẫn tiếp tục thấy tê rần các đầu ngón tay trong những tháng sau sinh thì một ca phẫu thuật giảm đau là cần thiết.
 
Hiện nay, nhiều người bị hội chứng ống [[cổ tay]] với cảm giác tê các ngón tay khi đi [[mô tô|xe máy]] hoặc khi thức dậy buổi sáng, nhiều nhân viên văn phòng do làm việc với cường độ cao trên máy vi tính có cảm giác bị tê các ngón tay khi đi xe máy, đến mức làm rơi [[đũa]] ăn trong những [[bữa ăn]]. Cảm giác này khiến những bệnh nhân của hội chứng ống [[cổ tay]] cho rằng mình bị phong tê thấp và tìm đến những thang thuốc tây y và đông y để điều trị. Và khi những cách điều trị đó không thật sự có tác dụng và đến khi bệnh tiến triển nặng thì chịu tìm đến những thầy thuốc để khám và điều trị đúng cách.
 
===Giải phẫu học===
[[Hình:Gray422.png|nhỏ|phải|300px|Cấu trúc thần kinh [[cổ tay]]]]
Về mặt [[giải phẫu học]], ống [[cổ tay]] là khoảng trống ở giữa xương [[cổ tay]] và các dây chằng bao quanh các gân gấp của bàn tay. Thần kinh "Giữa" chui qua ống [[cổ tay]] cùng với các gân cơ. [[Thần kinh giữa]] là thần kinh hỗn hợp, vừa truyền cảm giác từ ngoại biên về trung ương vừa truyền mênh lệnh vận động từ trung ương đến các bắp thịt của ngón tay. Phạm vi của thần kinh giữa là các ngón tay cái, trỏ, giữa và nửa ngoài của ngón tay đeo [[nhẫn]]. Vì chui qua một ống hẹp giống như chui qua một đường hầm chật chội nên thần kinh giữa dễ bị chèn ép nếu các gân cơ bị sưng phù do đó gây ra các triệu chứng về cảm giác và vận động của các bắp thịt liên hệ.
 
Thần kinh giữa đi chung với những gân cơ gấp của các ngón tay trong ống [[cổ tay]]. Ống [[cổ tay]] được tạo bởi mạc giữ gân gấp và các vách chung quanh là bờ của các xương [[cổ tay]]. Chính vì nằm trong một cấu trúc không co giãn được nên khi có sự tăng thể tích của các gân gấp bị viêm (hay các tư thế gấp duỗi [[cổ tay]] quá mức và thường xuyên) thì sẽ tạo một lực chèn ép lên các mạch máu nuôi nhỏ đi sát bên dây thần kinh, gây ra tình trạng thiểu dưỡng. Lúc này sẽ xuất hiện triệu chứng tê bàn tay vì các sợi thần kinh cảm giác bị ảnh hưởng trước. Sau đó các nhánh vận động sẽ bị tác động tạo ra sự yếu hay liệt cơ mà nó chi phối.
 
Với thần kinh giữa thì gây teo cơ mô cái do liệt [[cơ đối ngón cái]], yếu [[cơ gấp ngón cái ngắn]] do liệt nửa nông. Người bệnh cầm nắm đồ vật trong lòng bàn tay bị yếu, dễ rớt là vì thế. Nếu tình trạng chèn ép kéo dài sẽ làm tổn thương thần kinh không hồi phục. Ðiều này có nghĩa là dù có giải ép thì các cử động cầm nắm cũng không phục hồi trở lại được như ban đầu. Chính vì thế chỉ định phẫu thuật là tuyệt đối nếu bệnh nhân có tình trạng yếu liệt cơ gò cái để tránh tình trạng quá trễ không phục hồi hay tổn thương thêm của dây thần kinh giữa.
 
Với hội chứng ống [[cổ tay]] sau chấn thương, nguyên nhân có thể là sự hẹp lòng ống [[cổ tay]] do gãy lệch xương, như gãy đầu dưới [[xương quay]]; Trật khớp như trật [[Xương nguyệt|xương bán nguyệt]] ra trước. Thể tích và chu vi ống [[cổ tay]] nhỏ lại khiến thần kinh giữa bị chèn ép. Lúc này không chỉ cắt mạc giữ gân gấp mà còn phải điều chỉnh lại khối can xương lệch hay bị trật thì mới hết chèn ép.
 
==Nguyên nhân và cơ chế==
Khi bị các lực nén ép kéo dài, các gân cơ và dây chằng có thể bị sưng phồng làm hẹp đường ống vốn đã nhỏ ở [[cổ tay]] (đường hầm [[cổ tay]]), khiến cho [[thần kinh giữa]] trong số các dây thần kinh ngoại biên điều khiển bàn tay bị chèn ép, tạo nên hội chứng đường hầm [[cổ tay]]. Lực nén ép có thể do những cử động mang tính lặp đi lặp lại, tư thế sai hoặc khi làm việc, tay liên tục duy trì ở một tư thế cố định nào đó trong một thời gian dài.
 
Ngoài ra, một số [[bệnh lý]] ([[viêm khớp]], [[tiểu đường]], [[bệnh gút|gút]], gãy xương lệch trục...) và những yếu tố như căng thẳng, thay đổi nội tiết ở phụ nữ có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng này. Khi đó thần kinh giữa ở mặt lòng cẳng bàn tay chui qua đường hầm ở [[cổ tay]], nằm chung với chín gân gập ngón tay. Các gân này nằm trong những bao nhớt, gọi là bao hoạt dịch. Gân bị viêm sưng to lên và lấn lên rễ thần kinh giữa; thần kinh giữa mềm mại bị chèn ép nặng hơn bởi những gân cứng như dây thừng do sưng nề, gây ra bệnh.
 
Như vậy, nguyên nhân sâu xa của bệnh xuất phát từ cơ chế thần kinh giữa ở mặt lòng cẳng bàn tay đi qua đường hầm ở [[cổ tay]], nằm chung với chín gân gập ngón tay. Các gân này nằm trong những bao nhớt, và khi gân bị viêm sưng to sẽ lấn lên rễ thần kinh giữa. Do thần kinh giữa mềm nên bị chèn bởi những gân cứng như dây thừng do sưng, từ đó sẽ gây nên hội chứng ống [[cổ tay]].
 
Có nhiều lý do làm cho thần kinh giữa bị chèn ép như
* Mấu [[xương]] ở khớp [[cổ tay]] hoặc dị dạng do gãy [[cổ tay]],
* [[Tê thấp]] làm sưng khớp,
* Thai kỳ, cơ thể phụ nữ giữ nhiều nước khi có thai khiến họ lên cân,
* Tiểu đường, có thể gây thoái hóa dạng bột,
* Suy nhược [[tuyến giáp trạng|tuyến giáp]] gây sưng phù,
* Các cử động liên tiếp của [[cổ tay]].
 
Nếu công việc văn phòng buộc phải ngồi hàng giờ, dễ dẫn đến tư thế ngồi sai như ngả người ra sau hoặc trượt dài trên ghế. Màn hình máy tính có thể đặt quá cao làm cho cổ và vai căng và đau, bàn phím đặt ở vị trí không đúng khiến [[cổ tay]] bị sức ép liên tục... cũng có thể dẫn đến hội chứng ống [[cổ tay]].
 
==Nhóm nguy cơ==
Hội chứng đường hầm [[cổ tay]] có thể gặp ở mọi độ tuổi và thường gặp ở những người lao động đặc biệt thường gặp ở nhóm nghề nghiệp mang tính chuyên biệt cao và chỉ sử dụng một số cơ bắp nhỏ ở bàn tay liên tục kéo dài. Những người làm việc tư thế [[cổ tay]] gập, dùng nhiều động tác lắc [[cổ tay]], hoặc làm các nghề đòi hỏi phải cử động tay liên tục những người sử dụng máy có rung chuyển khi vận hành. Những người thường xuyên sử dụng máy tính. Những người làm công việc cần phải nắm hay gập [[cổ tay]] thường xuyên. Một thống kê cho thấy có đến 1/2 trường hợp hội chứng ống [[cổ tay]] xảy ra ở người lao động phải sử dụng tay nhiều trong các động tác lặp đi lặp lại thường xuyên trong đó lao động bằng tay là những nhóm gặp nguy cơ cao.
 
Một số nhóm nghề nghiệp và công việc có nguy cơ cao dẫn đến hội chứng ống [[cổ tay]] bao gồm là những người làm công việc đòi hỏi phải cầm nắm hay gập lòng [[cổ tay]] thường xuyên, những người sử dụng máy tính, những người tiếp xúc với máy móc rung tay. Cụ thể là:
* '''Về nghề nghiệp''': [[Nhân viên văn phòng]], [[nhân viên đánh máy]], [[nhân viên vi tính]], [[nhà văn]], [[nhà báo]], [[biên tập viên]], người thu tiền [[quầy tạp hóa]], [[nhân viên thu ngân]], người buôn bán, [[công nhân]] làm việc trong các dây chuyền công nghiệp, [[công nhân làm đường]], cắt đường bằng máy rung, những ngươi làm việc trong dây chuyền [[thực phẩm]], [[thợ mộc]], [[thợ máy|thợ cơ khí]], [[vận động viên]] [[bóng bàn]], [[nghệ sĩ]] chơi [[đàn]]…
* '''Về công việc''': Những công việc có nguy cơ bị bệnh liên quan đến dụng cụ và cách cầm dụng cụ, tư thế của bàn tay, tư thế của cơ thể có ảnh hưởng trong việc gây triệu chứng gồm các công việc về băm chặt, quay guồng dây câu cá, sử dụng máy cưa, máy vi tính, máy đánh chữ, máy thu tiền. Những người có sở thích như [[làm vườn]], chơi [[golf]], bơi [[xuồng]] hoặc ngay cả những người làm việc [[nội trợ]] cũng có nhiều nguy cơ mắc phải hội chứng này. Đặc biệt là những người thường xuyên tiếp xúc với máy vi tính khi cầm nắm con chuột thường xuyên trong tư thế sai khiến sự căng giãn lặp đi lặp lại ở vùng [[cổ tay]] gây chấn thương.
 
Bệnh thường gặp ở độ tuổi trên 35, phụ nữ mắc bệnh nhiều hơn nam giới gấp 3 lần do sử dụng đôi bàn tay nhiều hơn. Tỷ lệ mắc ở phụ nữ cao hơn nam giới, nhất là phụ nữ thời kỳ [[mãn kinh]], [[có thai]], đang dùng thuốc uống tránh thai; Tương tự, tăng cân quá nhanh khi có thai cũng làm gia tăng sự phát triển của hội chứng này. Điều này có thể xảy ra khi mang đa thai hay trước khi mang thai đã thừa cân hoặc bị "chửa ngực".
 
Những người bị chấn thương có thể do nguyên nhân chấn thương ống [[cổ tay]] như gãy xương hoặc do các bệnh mạn tính như [[viêm khớp]], [[tiểu đường]], [[suy thận]], viêm khớp dạng thấp, suy giáp, phụ nữ mang thai, những người béo phì... Nếu gia đình hay bản thân đã từng mắc hội chứng này, hoặc bản thân gặp các vấn đề về lưng, cổ hay vai, chẳng hạn như bị lồi đĩa đệm, bị chèn ép rễ thần kinh từ đốt sống cổ hay chấn thương cổ thì càng có nguy cơ bị hội chứng ống [[cổ tay]]. Một số bệnh như chấn thương vùng [[cổ tay]], viêm đa dây thần kinh, viêm đa khớp dạng thấp, thoái hóa cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm cũng gây hội chứng ống [[cổ tay]].
 
==Triệu chứng==
{{sức khỏe}}
 
===Các dấu hiện nhận biết ban đầu===
[[Tập tin:Carpal tunnel scars.jpg|nhỏ|phải|250px|So sánh tay trái và tay phải]]
Triệu chứng điển hình của hội chứng ống [[cổ tay]] là đau tay, tê ở gan bàn tay, tê buốt như [[kim]] châm ở bàn tay, tê nhức, châm chích ở các ngón tay, đặc biệt các ngón cái, ngón hai, ba và phân nửa ngoài ngón áp út, không bị một ngón rưỡi còn lại hay tê ngón trỏ và ngón giữa, yếu ngón cái, có thể cảm thấy đau [[cổ tay]], lòng bàn tay hoặc cẳng tay do dây thần kinh giữa bị chèn ép. Người bệnh nhẹ cảm thấy tê buốt giống như bị kim châm ở bàn tay; nặng hơn thì cảm thấy rất đau ở bàn tay, có khi bỏng rát và nhức nhối cả cẳng tay và cánh tay, tay yếu và tê cứng. Triệu chứng có thể xảy ra ở cả hai tay, nhưng thường nặng hơn ở bàn tay thuận.
 
Khi diễn tiến bệnh, bệnh nhân có cảm giác đau lan xuống ngón cái, trỏ, giữa và nửa trong của ngón tay đeo nhẫn, họ cũng cảm thấy tê, giống như [[kiến]] bò hoặc kim châm một số bệnh nhân có thể thấy đau lan [[cổ tay]], lòng bàn tay hoặc cẳng tay, nhất là về [[đêm]]. Cảm giác đau và tê đôi khi cũng lan lên cẳng tay dẫn đến cầm nắm trở nên vụng về. Bệnh nhân thường phải lắc bàn tay để bớt khó chịu. Triệu chứng tăng thêm vào ban đêm, làm bệnh nhân khó ngủ. Dần dần bệnh nhân có thể mất cảm giác ở các ngón này. Ngón tay cái có thể bị yếu rồi bắp thịt bàn tay ở dưới ngón cái bị teo nhỏ. Bệnh lâu ngày có thể gây teo cơ gò cái, khả năng cầm nắm yếu đi, Người mắc chứng bệnh trở nên vụng về khi cầm nắm, và cơn đau tiếp tục lên tới cẳng tay.
 
Tóm lại, dấu hiệu ban đầu là tê tay, tê tại ngón trỏ và ngón giữa (vùng dây thần kinh giữa chi phối cảm giác). Hay gặp nhất là người bệnh chỉ thấy tê ngón trỏ và ngón giữa. Tuy nhiên cũng có những trường hợp người bệnh cảm thấy tê ở tất cả các ngón tay, và tê nhiều hơn ở hai ngón trỏ và giữa. Tê tay thường xuất hiện khi cử động bàn ngón tay như: cầm nắm dụng cụ lao động lâu, lái [[mô tô|xe máy]] đi xa, có khi đang đi xe phải dừng lại và vẩy tay mấy cái cho đỡ tê rồi mới đi tiếp được, có khi tê tay xuất hiện trong lúc nghỉ ngơi như khi đang ngủ bị thức giấc vì tê và đau các ngón tay, người bệnh phải dậy đi lại và vẩy tay một lúc cho đỡ tê mới ngủ tiếp.
 
Thời gian đầu, bệnh chỉ xuất hiện ở một tay và thường là ở tay thuận hay làm động tác lắc [[cổ tay]]. Nhưng về sau có thể tay bên kia cũng bị tê. Khi khám bệnh, dùng búa cao su gõ vào [[cổ tay]], người bệnh thấy tê lan xuống các ngón tay, gọi là dấu hiệu [[tinnel]]. Nếu cố làm động tác quá gấp hay quá ưỡn [[cổ tay]] thấy các triệu chứng tê tay và đau tăng lên. Khi làm việc [[cổ tay]] ở thế gập nhiều như đánh máy, giặt đồ sẽ làm tình trạng tê tay tăng lên. Một trong số triệu chứng để phát hiện đó là chạy xe gắn máy một thời gian sẽ làm tay tê cứng khiến người bệnh phải dừng xe lại, cử động tay một lúc mới đỡ đau.
 
Một số triệu chứng thường gặp khác như tê rần ở các ngón tay, đau ngón cái, nóng rát từ [[cổ tay]] đến ngón tay, thay đổi cảm giác nhiệt hoặc xúc giác ở bàn tay, bàn tay trở nên vụng về, sức cầm nắm giảm, rối loạn tiết [[mồ hôi]]... Nếu không được điều trị, các triệu chứng sẽ tiến triển thành cơn đau cấp tính hoặc đau kéo dài, đôi khi nghiêm trọng đến mức người bệnh không thể làm được những việc đơn giản trong gia đình vì chức năng bàn tay đã bị tổn thương nghiêm trọng và không thể phục hồi. Khi tiến triển nặng sẽ phải phẫu thuật.
 
===Các triệu chứng lặp đi lặp lại===
* '''Triệu chứng cơ năng''':
Bệnh nhân thường đau, dị cảm, tê cứng ở ba ngón rưỡi do thần kinh giữa chi phối, nhưng cũng có lúc tê cả bàn tay. Chứng tê này thường xuất hiện về đêm, có thể đánh thức bệnh nhân dậy, và giảm đi khi nâng tay cao hoặc vẫy [[cổ tay]] như vẫy nhiệt kế. Đau và tê tay có thể lan lên cẳng tay, khuỷu hoặc vai. Trong ngày, khi phải vận động [[cổ tay]], ngón tay nhiều như lái xe máy, xách giỏ đi [[chợ]], làm việc bàn giấy ở [[văn phòng]]… thì tê xuất hiện lại. Lúc đầu tê có cơn và tự hết mà không cần điều trị. Sau đó cơn tê ngày càng kéo dài. Có những bệnh nhân bị tê rần suốt cả ngày. Sau một thời gian tê, người bệnh có thể đột nhiên bớt tê nhưng bắt đầu thấy việc cầm nắm yếu dần hoặc bị run tay, viết khó, dễ làm rớt đồ vật. Những triệu chứng kể trên là điển hình cho tình trạng dây thần kinh giữa bị chèn ép trong ống [[cổ tay]]. Thường thì triệu chứng điển hình gặp ở một tay, nhưng cũng có thể gặp ở cả hai tay.
 
* '''Triệu chứng thực thể''':
Dấu hiệu lâm sàng cổ điển của hội chứng ống [[cổ tay]] là: dấu hiệu Tinel, và nghiệm pháp Phalen. Dấu hiệu Tinel dương tính: gõ trên ống [[cổ tay]] ở tư thế duỗi [[cổ tay]] tối đa gây cảm giác đau hay tê giật lên các ngón tay. Nghiệm pháp Phalen dương tính: khi gấp [[cổ tay]] tối đa (đến 90º) trong thời gian ít nhất là 1 phút gây cảm giác tê tới các đầu ngón tay giảm hoặc mất cảm giác châm chích vùng da do thần kinh giữa chi phối. Những triệu chứng như teo cơ mô cái, cử động đối ngón yếu, cầm nắm yếu là những dấu hiệu muộn đã có tổn thương thần kinh.
 
Hiệp hội các bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình Mỹ đưa ra danh sách các triệu chứng phổ biến như sau: tê rần, nóng rát hoặc đau các ngón tay, đặc biệt là đau ở ngón tay cái; có cảm giác như bị tê giật, đặc biệt là ảnh hưởng đến ngón tay cái và các ngón tay gần đó; cơn đau lan về phía vai; trong trường hợp nặng, cơ bắp tại cuối ngón tay cái bị biến dạng.
 
==Chẩn đoán==
Chẩn đoán bệnh dựa vào bệnh sử và lâm sàng. Gõ vào thần kinh giữa ở cườm tay hoặc giữ bàn tay ở thế gập trong 1 phút có thể gây ra hoặc làm tăng triệu chứng. Có khi cần bổ tức bằng cách đo vận tốc luồng thần kinh, đo điện cơ đồ, khảo sát thần kinh Giữa bằng siêu âm hoặc MRI (cộng hưởng từ).
 
Một phương pháp giúp chẩn đoán chính xác hội chứng ống [[cổ tay]] là chẩn đoán điện, hay còn gọi là điện cơ. Điện cơ ký là một phương pháp chẩn đoán chức năng thần kinh giúp đánh giá được mức độ suy giảm tốc độ dẫn truyền vận động và cảm giác của thần kinh giữa trong ống [[cổ tay]]. Qua đó, tùy theo mức độ nặng nhẹ mà các bác sĩ sẽ áp dụng những [http://dungbacsy.vn/dieu-tri-hoi-chung-ong-co-tay/ phương pháp điều trị] thích hợp như vật lý trị liệu, dùng thuốc hay can thiệp bằng phẫu thuật.
 
Hội chứng ống [[cổ tay]] dễ nhầm lẫn với bệnh khác, Hội chứng ống [[cổ tay]] giai đoạn đầu thường dễ nhầm sang những bệnh về cơ xương khớp hoặc những bệnh về thần kinh khác. Ban đầu, cảm giác tê chỉ tập trung ở đầu ngón tay, đặc biệt là ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa. Sau đó bệnh nhân có cảm giác đau, tê như kiến bò hoặc như kim châm. Các triệu chứng này thường xuất hiện vào ban đêm và nặng hơn khi có những động tác sử dụng bàn tay lặp đi lặp lại. Khi bệnh diễn tiến nặng sẽ gây teo cơ gò ngón cái nhưng bệnh nhân lại không cảm thấy đau. Khi đó, người bệnh không thể cầm nắm được, chất lượng lao động và những sinh hoạt hằng ngày bị ảnh hưởng nặng nề.
 
==Điều trị==
{{bài thuốc}}
Phần lớn các trường hợp hội chứng ống [[cổ tay]] có thể khỏi khi người bệnh thay đổi môi trường làm việc, thay đổi cách sống khoa học và hợp lý hơn. Ít khi cần đến sự can thiệp của thầy thuốc chuyên khoa nội thần kinh. Những trường hợp thể nặng phải được điều trị nội khoa tích cực, nếu không chuyển biến thì phải can thiệp bằng [[ngoại khoa|phẫu thuật]].
 
Uống thuốc kháng viêm không phải [[corticoid]] cho những ca nhẹ, nên sử dụng hết sức dè dặt thuốc corticoid chích tại chỗ nếu thấy bệnh nặng không đáp ứng trị liệu bảo tồn nêu trên. Khi tê nặng ảnh hưởng công việc hay khi đã thấy teo cơ gò cái thì nên phẫu thuật giải ép cắt dải dây chằng mặt lòng [[cổ tay]] để giải phóng thần kinh giữa. Tập luyện lại bàn, ngón tay để sớm phục hồi vận động các ngón, đặc biệt làm nở lại cơ gò cái.
[[Hình:Carpal tunnel splint.jpg|nhỏ|200px|Dùng nẹp cũng là một biện pháp điều trị]]
Lồng ghép phối kết hợp nhiều biện pháp:
* Nẹp [[cổ tay]] để giữ bàn tay ở vị trí trung gian, giảm các hoạt động gập và xoay [[cổ tay]] liên tiếp do dó giảm sưng phù của các đầu gân cơ
* Uống thuốc uống gồm thuốc giảm đau chống viêm không steroid, và thuốc [[steroid]], thuốc steroid có hiệu quả hơn là thuốc chống viêm không steroid
* Tiêm steroid một cách thận trọng vào trong ống [[cổ tay]] có hiệu quả hơn thuốc uống
* Điều trị bằng [[siêu âm]]
* Giải phẫu, nhằm giảm áp lực trong ống [[cổ tay]] khi các phương pháp điều trị thông thường không đạt kết quả.
* Kết hợp điều trị các bệnh tổng quát nếu có như tê thấp, nhược giáp, mập phì, tiểu đường…
 
Tùy theo mức độ tổn thương và thời gian bị bệnh có thể áp dụng các phương pháp điều trị như sau:
 
''Điều trị nội khoa'': sử dụng các thuốc giảm đau chống viêm uống, dùng thuốc corticoid tiêm vào trong ống [[cổ tay]] để chống viêm, kết quả bệnh có thể khỏi từ vài tháng đến nhiều năm, tùy thuộc vào việc bệnh được phát hiện càng sớm thì thời gian càng khỏi được lâu. Chú ý điều trị tích cực các bệnh là nguyên nhân có thể gây ra hội chứng ống [[cổ tay]] như: viêm đa dây thần kinh, [[viêm đa khớp dạng thấp]], [[thoái hóa đốt sống cổ|thoái hóa cột sống cổ]], [[thoát vị đĩa đệm]], [[gai cột sống]], chấn thương [[cổ tay]].
[[Tập tin:Carpal Tunnel Syndrome, Operation.jpg|nhỏ|Phẫu thuật điều trị|220px|left]]
''Điều trị phẫu thuật'': khi điều trị nội khoa không kết quả hoặc kết quả rất hạn chế nên phẫu thuật để giải phóng dây thần kinh ra khỏi ống [[cổ tay]], bác sĩ rạch một đường nhỏ ở [[cổ tay]] để giải phóng dây thần kinh ra khỏi ống [[cổ tay]]. Thủ thuật này chỉ cần gây tê tại chỗ, bệnh nhân có thể không cần nằm viện, kết quả đa số bệnh nhân khỏi vĩnh viễn.
 
Trong trường hợp điều trị nội khoa thất bại hay bệnh ở giai đoạn nặng, phẫu thuật giải ép ống [[cổ tay]] là cần thiết để làm giảm các triệu chứng và cải thiện chức năng các ngón tay. Nếu tuân thủ chế độ nghỉ ngơi sau mổ thì khả năng phục hồi hoàn toàn rất cao, hơn 90% trường hợp phẫu thuật thành công và không tái phát.
 
''Sử dụng các biện pháp vật lý trị liệu'' như dùng nẹp cố định [[cổ tay]] vào ban đêm cũng cải thiện đáng kể các triệu chứng đau, tê ở đầu chi (khoảng 70% trường hợp), Một số phương pháp điều trị bao gồm ý thức tránh các động tác sai, gập lòng cổ bàn tay lặp đi lặp lại, mang nẹp lòng cẳng bàn tay vào đêm để tránh [[cổ tay]] gập
 
Với những người đã mắc phải hội chứng ống [[cổ tay]], việc tốt nhất luôn là thay đổi môi trường làm việc. Ngoài ra nên thay đổi cả cách sống một cách khoa học, hợp lý để có thể tiến hành điều trị. Bên cạnh đó các bệnh nhân của hội chứng ống [[cổ tay]] cần tập luyện lại bàn tay, từng ngón tay để sớm phục hồi vận động các ngón. Ngoài ra người bệnh cũng cần có chế độ ăn giàu vitamin.
 
==Phòng ngừa==
{{bài thuốc}}
Để phòng ngừa hội chứng ống [[cổ tay]], nhiều chuyên gia, bác sĩ, những người am hiểu đã đưa ra những kiến nghị như sau:
 
Để phòng ngừa hội chứng ống [[cổ tay]], các cơ bắp cần phải có nhiều thời gian để nghỉ ngơi thư giãn. Ngoài ra cần xoa bóp [[cổ tay]] để có thể phục hồi khả năng tuần hoàn [[máu]] cho các nhóm cơ của vùng [[cổ tay]], tăng tưới máu cho các nhóm cơ vùng vai, cổ, tay. Hay thực hiện pháp vật lý trị liệu, bấm huyệt, châm cứu để được điều trị. Sử dụng thuật châm cứu có thể giúp giảm đau do hội chứng ống [[cổ tay]] hiệu quả hơn cả là nắn xương khớp với sự tác động tới cả cơ, xương và các khớp, dây chằng, giúp giảm áp lực cho [[cổ tay]], bàn tay, các ngón tay, cũng như vai, cổ và lưng trên.
 
Làm động tác khởi động [[cổ tay]] (và toàn thân nếu được) trước khi lao động đối với các công việc phải thường xuyên sử dụng động tác lắc [[cổ tay]] như: băm, chặt, quay [[cổ tay]] để guồng dây [[câu (hành động)|câu cá]], lái [[mô tô|xe máy]] đi xa... vì khi khởi động như vậy, các cơ và khớp ở [[cổ tay]] mới được hoạt động nhịp nhàng, tránh các chứng bong gân, phù nề ở vùng [[cổ tay]]. Khi thấy bị tê tay, tê tăng lên khi lao động, lái xe máy, hoặc bị tê khi đang ngủ, tê nhiều ở ngón trỏ và ngón giữa nên đi khám ngay để làm chẩn đoán điện xác định bệnh. Phát hiện và khám sớm để điều trị tê tay sớm có kết quả tốt.
 
Thường xuyên tập [[thể dục]], nhất là với những người mà công việc bắt buộc phải ngồi nhiều, hoặc phải thực hiện những thao tác lặp đi lặp lại ở [[cổ tay]]. Luyện tập tay theo kiểu đơn giản là dùng tay này để mát xa [[cổ tay]] kia, nhằm thúc đẩy tuần hoàn máu, giảm sự tắc nghẽn các dịch lỏng ở khu vực này, xoa nhẹ nhàng từ bàn tay và [[cổ tay]], hướng dần lên nách và vai, cổ, lưng trên. Nên [[mát xa]] nhẹ nhàng bàn tay và cánh tay. Đặt tay lên gờ giường khi ngủ. Có thể dùng đá chườm hay dùng túi chườm lạnh để giảm đau ở [[cổ tay]]. Luyện tập nhẹ nhàng đầu ngón tay và [[cổ tay]] sẽ giúp lưu thông các dịch trong cơ thể, tăng tuần hoàn máu giúp tay cử động dễ hơn.
 
Khi làm việc nên ngồi ở tư thế đúng, thỉnh thoảng thay đổi tư thế hoặc đứng lên đi lại. Cần lưu ý đến tư thế khi làm việc:
* Giữ cho bàn tay trên cùng mặt phẳng với cẳng tay
* Không nắm dụng cụ quá mạnh
* Không gõ bàn phím quá mạnh
* Đổi tay nếu có thể được
* Nghỉ thư giãn mỗi 15-20 phút
* Giữ tay ấm
* Không gối đầu trên tay khi [[ngủ]]
* Thư giãn, tránh căng thẳng
 
Thực hiện một chế độ ăn giàu [[vitamin]], đặc biệt là vitamin B6. Chế độ ăn cân bằng sẽ giúp tránh tăng cân qua nhanh, giúp duy trì lượng [[muối]], [[đường]] và [[mỡ]] trong cơ thể ở mức tối thiểu. Uống ít nhất 8 cốc nước, ăn ít nhất 5 khẩu phần rau quả mỗi ngày và chỉ ăn một lượng nhỏ protein (thịt, trứng, đậu đỗ...). Ăn nhiều các thực phẩm giàu vitamin B có tác dụng bổ thần kinh. Có thể dùng vitamin B tổng hợp nhưng nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng vì nếu quá liều sẽ nguy hiểm.
Các liệu pháp thảo dược như uống trà [[hoa cúc]] có tác dụng giảm viêm. [[Bắp cải xoăn]] lá xanh sẫm giúp giảm sưng nề (bọc lá cải quanh [[cổ tay]] cho tới khi lá chảy nước thì thay lá mới, dùng đến khi thấy tình trạng được cải thiện). Dùng các loại tinh dầu cây bách, hoa cúc để xoa bóp. Nhỏ 2 giọt tinh dầu vào nước ấm hay lạnh tuỳ sở thích rồi dùng khăn nhúng vào nước và bọc quanh [[cổ tay]].
 
Nếu bị "chửa ngực" thì cần phải dùng loại áo bra dành cho bà mẹ đang cho con bú, trao đổi với bác sĩ chăm sóc về việc mang nẹp tay khi ngủ để giảm thiểu nguy cơ gập tay [[vô thức]] trong lúc ngủ. Một nghiên cứu cho thấy việc mang nẹp sẽ giúp cải thiện tình trạng tê bì tay ở đa phần các trường hợp.
 
Với những nhân viên văn phòng thường ngồi và làm việc với máy vi tính nhiều nên không tránh khỏi những hoạt động lặp ở vùng [[cổ tay]], cần phải thường xuyên tập thể dục, nhất là cánh tay của mình. Khi làm việc cũng cần phải chú trọng tư thế ngồi thật hợp lý.
 
Nên ngồi làm việc đúng tư thế: ngồi thẳng với cột sống tựa vào lưng [[ghế]], hai vai thả lỏng, hai cánh tay sát thân mình, [[cổ tay]] thẳng và hai bàn chân đặt trên sàn nhà. Việc duy trì tư thế đúng, thường xuyên thay đổi tư thế, dành thời gian ngắn giữa giờ làm việc để nghỉ ngơi thư giãn là rất quan trọng, giúp duy trì lưu thông tuần hoàn máu, tránh cơ, dây chằng bị căng giãn quá mức, đồng thời tránh chèn ép dây thần kinh lên vùng cẳng tay và bàn tay.
 
Ghế ngồi phải vừa tầm, mông cao hơn gối, ghế phải hơi dốc về đằng trước để bàn chân đặt thật vững trên nền nhà, lưng luôn thẳng và hơi ngả ra sau,, tựa thắt lưng vào lưng ghế có ụ nhô ngang thắt lưng (lưng quần), hai chân chấm đất trong tư thế vững vàng nhưng thoải mái hoặc hơi ngả về phía trước bắt đầu từ hông và để luôn giữ được độ cong tự nhiên của phần lưng dưới, hai chân chạm đất với tư thế vũng vàng, thoải mái.
 
[[Màn hình vi tính]] và tài liệu đánh máy để ngang tầm mắt hoặc thấp hơn tầm mắt, giúp không gập cổ khi làm việc và để khi làm việc những ngón tay có thể cong nhẹ hoặc duỗi mà không cần phải vặn [[cổ tay]]. [[Bàn phím máy tính]] cần đặt thẳng hoặc thấp hơn khuỷu tay, khi sử dụng bàn phím nên di chuyển các ngón tay trong khi [[cổ tay]] vẫn giữ thẳng ở thế trung tính. Nếu được, để [[cổ tay]] tựa nhẹ lên tấm thảm chuột có một phần nhô lên bằng gel mềm.
 
==Tham khảo==
{{tham khảo}}
* [http://dungbacsy.vn/dieu-tri-hoi-chung-ong-co-tay/ Điều Trị Hội Chứng Ống Cổ Tay Với Kỹ thuật Nội Soi Một Lỗ]
* [http://www.tienphong.vn/Suc-Khoe/528863/Dan-van-phong-can-trong-voi-hoi-chung-ong-co-tay-tpot.html Dân văn phòng cẩn trọng với Hội chứng ống cổ tay]
* [http://suckhoedoisong.vn/4217p45c48/te-tay-va-hoi-chung-ong-co-tay.htm Tê tay và hội chứng ống cổ tay]
* [http://sgtt.vn/Khoe-va-Vui/161770/Hoi-chung-ong-co-tay-mot-loai-dich-benh-nghe-nghiep.html Hội chứng ống cổ tay, một loại dịch bệnh nghề nghiệp]
* [http://www.suckhoecongdong.com/benh-ly-roi-loan/74-benh-ly-roi-loan/1188-te-tay-va-hoi-chung-ong-co-tay.html Tê tay và Hội chứng ống cổ tay.]
* [http://sgtt.vn/Khoe-va-Vui/161770/Hoi-chung-ong-co-tay-mot-loai-dich-benh-nghe-nghiep.html Hội chứng ống cổ tay: một loại dịch bệnh nghề nghiệp ]
* [http://www.thanhnien.com.vn/pages/20120404/dau-hieu-canh-bao-hoi-chung-ong-co-tay.aspx Dấu hiệu cảnh báo hội chứng ống cổ tay]
* [http://www.anninhthudo.vn/Khoe-dep/Hoi-chung-ong-co-tay/441882.antd Hội chứng ống cổ tay]
* [http://vnexpress.net/gl/suc-khoe/2004/04/3b9d144b/ Hội chứng ống cổ tay, bệnh của thời đại]
* [http://dantri.com.vn/c7/s7-321828/hoi-chung-ong-co-tay-khi-bau-bi.htm Hội chứng ống cổ tay khi bầu bì]
* [http://tuoitre.vn/Chinh-tri-xa-hoi/Song-khoe/254515/Hoi-chung-ong-co-tay-khong-dieu-tri-co-the-teo-co.html Hội chứng ống cổ tay nếu không điều trị có thể bị teo cơ]
 
[[Thể loại:Bệnh]]
[[Thể loại:Hội chứng]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Hội_chứng_ống_cổ_tay”